Efektywne nawożenie azotem. Od czego zależy, jak poprawić efektywność wykorzystania azotu

Z wniesionych składników w nawozach, tylko część zostaje pobrana przez rośliny. Jak poprawić efektywność wykorzystania azotu. Co możemy zrobić?

W produkcji roślinnej duże znaczenie ma stopień wykorzystania składników nawozowych. Z całkowitej ilości składnika pokarmowego wniesionego w nawozach, tylko część zostaje pobrana przez rośliny.

Wynika to z faktu, iż pierwiastki nawozowe podlegają w glebie wielu procesom, które wpływają w zasadniczy sposób na ich dostępność dla roślin, a ich wykorzystanie z nawozów jest zróżnicowane w zależności od składnika nawozowego, przy czym dla azotu szacuje się na poziomie 50%.

Wapnuj glebę

Zabiegiem agrotechnicznym w istotny sposób zwiększającym wykorzystanie azotu jest wapnowanie gleb, bowiem uregulowany odczyn gleby zapewnia optymalne warunki dla prawidłowego przebiegu wielu procesów zachodzących w glebie, które w znacznym stopniu decydują o szybkości uwalniania tego składnika pokarmowego.

Zwróć uwagę na potas

Na efektywność wykorzystania azotu nawozowego ma wpływ między innymi optymalne odżywienie roślin innymi ważnymi pierwiastkami, w tym między innymi potasem, magnezem, siarką i mikroskładnikami. Zależność pomiędzy azotem i potasem związana jest z przyrostem plonu w efekcie nawożenia azotowego, przy jednoczesnym większym pobraniu potasu przez rośliny. Z kolei niedobór potasu ogranicza pobieranie azotu, który stanowi najbardziej plonotwórczy składnik nawozowy.

Podaj magnez

Dobre zaopatrzenie roślin w magnez jest szczególnie istotne w przypadku roślin nawożonych wysokimi dawkami azotu. Magnez bowiem kontroluje metabolizm azotowy w roślinie, między innymi poprzez wpływ na włączanie azotu w struktury białkowe. Z kolei na efektywność nawożenia magnezem wpływa szereg warunków glebowo-klimatycznych i agrotechnicznych, takich jak zakwaszenie gleb, niska zasobność gleb w magnez, przebieg warunków meteorologicznych, zawartość materii organicznej, poziom stosowanego nawożenia czy zmianowanie roślin.

Nie może brakować siarki

Optymalne zaopatrzenie roślin w siarkę wpływa również na lepsze wykorzystanie azotu przez rośliny, co skutkuje uzyskaniem wyższego plonu. Stąd też przy deficycie siarki zmniejsza się plonotwórcza efektywność azotu, z kolei wzrost nawożenia azotem przyczynia się do pogłębienia niedoboru siarki.

Siarka w efekcie kontroli metabolizmu azotowego zwiększa włączanie azotu w białko, co wpływa na obniżenie w roślinie ilości niebiałkowych form azotu. Istotnym wskaźnikiem zaopatrzenia roślin w siarkę jest stosunek azotu do siarki, który dla większości roślin uprawnych wynosi 15:1. Dla roślin kapustowatych jest znacznie węższy i mieści się w przedziale 4 – 8:1, podczas gdy dla roślin bobowatych jest znacznie szerszy i wynosi najczęściej 17:1. Z kolei w przypadku traw zależy on od nawożenia azotowego i wynosi 14:1 przy niskim nawożeniu azotowym oraz 19:1 przy wysokich dawkach azotu.

Wahania stosunku azotu do siarki w roślinach w wielu przypadkach wpływają negatywnie na parametry jakościowe, ponieważ zawężenie stosunku azotu do siarki skutkuje akumulacją nieorganicznych związków siarki, natomiast rozszerzenie tego stosunku wiąże się z zahamowaniem syntezy białek, w efekcie gromadzenia w roślinie niebiałkowych form azotu, w tym amidów, aminokwasów i azotanów.

Zwiększenie koncentracji azotanów w roślinach pogarsza parametry jakościowe plonu. Poza tym przy niedoborze siarki w roślinach stwierdza się niedostateczną ilość kwasu glutaminowego, stanowiącego wyjściowy związek do syntezy innych aminokwasów. Prowadzi to do pogorszenia wartości pokarmowej białek, ze względu na niską zawartość aminokwasu egzogennego – metioniny.

Bilansuj składniki

Nawożenie roślin stanowi jeden z zasadniczych czynników decydujących o kosztach produkcji roślinnej. Konieczność stosowania w produkcji roślinnej zbilansowanego nawożenia wiąże się z potrzebą utrzymania na optymalnym poziomie zasobności gleby w składniki pokarmowe, przy jednoczesnym wykorzystaniu genetycznego potencjału produkcyjnego roślin oraz zwiększaniu wydajności produkcji roślinnej.

Stosowanie zasad zbilansowanego nawożenia ma na celu między innymi dążenie do maksymalnego wykorzystania składników nawozowych przez rośliny. Zadanie to realizowane jest także poprzez nawożenie roślin uwzględniające zarówno podstawowe makroskładniki, takie jak azot, fosfor i potas, jak też magnez, siarkę czy wapń odżywczy.