Praca na pół etatu

Zdecydowana większość pracowników wykonuje swoje obowiązki w pełnym wymiarze – na cały etat. Możliwa jest jednak także praca na pół etatu, na ćwierć etatu lub w innym wymiarze. Pracując na część etatu możemy łączyć to z innymi obowiązkami, na przykład wychowywaniem dzieci, własną działalnością lub pracą dla innej firmy. Dziś postaramy się sprawdzić, co charakteryzuje pracę na pół etatu i o czym należy pamiętać, jeżeli chcemy pracować w ten sposób (lub kogoś zatrudnić na pół etatu).

Praca w niepełnym wymiarze godzin – na pół etatu

Praktyka pokazuje, iż nie zawsze najlepszą opcją jest praca na cały etat. Nie zawsze pracodawca ma wystarczająco dużo pracy, aby osoba wykonywała je przez cały dzień “roboczy”. Niekiedy to sam pracownik nie chce poświęcać sporej części każdego dnia na pracę. Jest tak choćby w przypadku studentów, uczniów, czy osób posiadających małe dzieci. Praca na pół etatu może być również dodatkiem do innego zajęcia zarobkowego, na przykład pracy na pełny etat. Można więc powiedzieć, iż praca w niepełnym wymiarze godzin pozwala łączyć ją z innymi obowiązkami lepiej, niż pracując dłużej.

Zanim przejdziemy do pracowania na pół etatu, zastanówmy się natomiast, co to jest etat. W ten sposób nazywamy maksymalny, dopuszczalny przez przepisy wymiar czasu pracy. Polskie przepisy określają limity dzienne, tygodniowe i miesięczne. Praca w większym wymiarze oznacza natomiast nadgodziny, za które pracownik musi zostać odpowiednio wynagrodzony – również w sposób określony przepisami.

Zmiany w Kodeksie Pracy dotyczące pracy zdalnej

Przeczytaj

Zgodnie z Kodeksem Pracy, cały etat to praca przez maksymalnie 8 godzin na dobę, przeciętnie 40 godzin tygodniowo i przeciętnie pięć dni w każdym tygodniu. Okres rozliczeniowy jest czteromiesięczny, w ramach niego godziny i dni pracy muszą się więc “zgodzić”. o ile więc niekiedy pracownik pracuje nieco dłużej, w innym dniu lub tygodniu ma prawo do odpowiednio krótszej pracy. Oczywiście, to dość “standardowe” podejście do obliczenia pracy, które spotkamy w większości miejsc pracy. Są również inne formy, w tym praca na zmiany, czy wykorzystując czas równoważny.

Czas pracy w przypadku pracowników niepełnoetatowych

W przypadku pracy na pół etatu (a także w innym, ale niepełnym wymiarze czasu), mówimy nie o miesięcznych, a tygodniowych zakresach. W przypadku pracy na 1/2 etatu jest to więc 20 godzin tygodniowo.

Nie musi to jednak oznaczać, iż pracownik w każdym dniu musi pracować po 4 godziny. Możliwa jest praca dwa razy po 8 godzin i raz 4 godziny lub inne sposoby podziału. W największej mierze zależy to od ustalenia między pracownikiem a pracodawcą i łączącej ich umowy.

Kim jest społeczny inspektor pracy?

Przeczytaj

Jakie są obowiązki pracodawcy?

Niezależnie od tego, czy dana osoba pracuje na cały etat, czy w niepełnym wymiarze godzin – pozostaje pełnoprawnym pracownikiem. Obejmują ją więc wszelkie przepisy związane z prawem pracy. Pracodawca musi także w identyczny sposób traktować swoich pracowników, niezależnie od wymiaru czasu pracy.

Chcąc rozpocząć pracę na 1/2 etatu, musimy przejść standardowe badania lekarskie wstępne. Pracodawca musi wysłać na nie pracownika i opłacić wizytę u lekarza medycyny pracy. Jedynie osoba zdolna do wykonywania zadań (typowych dla swojego stanowiska) w pracy może rozpocząć pracę.

Umowa o pracę nie różni się w innych obszarach, poza skróconym wymiarem czasu pracy. Pracodawca dostarcza ją zatrudnionemu w dwóch egzemplarzach o takim samym brzmieniu. jeżeli dana osoba będzie pracować dłużej, niż wynika to z określonej w umowie liczby godzin, ma prawo do płatnych nadgodzin.

Pracodawca musi również zapewnić nowemu pracownikowi niepełnoetatowemu szkolenie BHP. jeżeli chodzi więc o koszty zatrudnienia pracownika i niezbędne nakłady pracy, nie różnią się w zasadzie w przypadku pracy na różny wymiar czasu. Obowiązki pracodawcy względem osoby zatrudnianej na pół etatu:

• wysłanie na badania lekarskie
• szkolenie BHP
• przygotowanie umowy o pracę
• zgłoszenie nowego pracownika do ZUS
• rozliczenie z ZUS i Urzędem Skarbowym
• przygotowanie i przechowywanie akt osobowych
• udzielanie urlopów zgodnie z przepisami
• prowadzenie ewidencji czasu pracy
• wypłata wynagrodzenia, nadgodzin
• traktowanie niepełnoetatowca tak samo, jak pozostałych pracowników

Równe traktowanie osób pracujących na pół etatu

Praca na pół etatu nie oznacza, iż pracodawca może daną osobę traktować w inny sposób. Warunki zatrudnienia, sposób pracy, czy wynagrodzenie powinny być więc takie, jak w przypadku osób pracujących w pełnym wymiarze. Wprost wskazuje na to Kodeks Pracy – Art. 292 ust. 1.

Pracownik niepełnoetatowy ma również takie samo prawo do różnych świadczeń, czy szkoleń, jak inne osoby. Oczywiście, mniejsza jest natomiast liczba przepracowanych godzin, a także wynagrodzenie, które może być obliczone proporcjonalnie.

Wynagrodzenie przy pracy na pół etatu

Ustalenie wynagrodzenia pracownika pracującego na pół etatu jest w zasadzie dowolne. Nie ma tu żadnych ograniczeń, podobnie jak przy pracy na cały etat. Oczywiście, zastosowanie mają przepisy określające minimalne wynagrodzenie. Dla osób pracujących na pół etatu możemy po prostu podzielić najniższą krajową na pół – to minimalna płaca dla naszego pracownika.

Od 1 lipca 2024 roku najniższa krajowa wynosi 4300 złotych brutto. Dla pracownika na pół etatu będzie to więc 2150 złotych brutto. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby taka osoba zarabiała więcej. Oczywiście, minimalna stawka godzinowa jest taka sama, niezależnie od wymiaru czasu pracy. Może być przydatna do obliczenia wynagrodzenia minimalnego.

Jak rozliczyć nadgodziny przy pracy na pół etatu?

Podobnie do pracy na cały etat, pracownicy niepełnoetatowi mają prawo do nadgodzin. Ich liczba jest obliczana na podstawie ewidencji czasu pracy. Wystarczy w tym celu porównać rzeczywiście przepracowane godziny z wymiarem czasu pracy określonym w umowie. jeżeli praca na pół etatu oznacza 20 godzin tygodniowo, każda godzina ponad ten limit jest uznawana jako nadgodziny.

Warto tu wyróżnić dwa pojęcia:

• godziny nadliczbowe – w tej sytuacji poza standardową stawką godzinową pracownik może liczyć na dodatek, zwykle należy się po przepracowaniu 8 godzin w danym dniu
• godziny ponadwymiarowe – pracownik otrzymuje normalną stawkę godzinową jeżeli przepracuje więcej, niż 4 godziny dziennie, ale mniej, niż ustalony w umowie limit godzin ponadwymiarowych (jeśli taki jest)

Oba powyższe przypadku zakładają, iż pracownik umówił się z pracodawcą na pracę 4 godziny dziennie.

Pracownik powinien upewnić się, iż w jego umowie zostały wpisane godziny ponadwymiarowe – ich limit. jeżeli nie będzie takiego zapisu, oznacza to, iż dobowy wymiar to standardowe 8 godzin. W tej sytuacji przepracowanie od 4 do 8 godzin dziennie oznacza godziny ponadwymiarowe, a dopiero po ósmej godzinie w danym dniu mówimy o dodatku za godziny nadliczbowe.

Jak znaleźć dodatkowe źródło dochodu?

Przeczytaj

Jak obliczyć urlop w przypadku pracy na pół etatu?

Pracownik zatrudniony na pół etatu w oparciu o umowę o pracę ma takie same prawa, jak osoby pracujące w pełnym wymiarze. Dotyczy to również kwestii urlopów. Praca na pół etatu oznacza natomiast, iż możemy wykorzystać dwukrotnie mniej dni urlopu w danym miesiącu i roku. Limit dni urlopu dla każdej osoby jest ustalany m.in. na podstawie stażu pracy:

• 26 dni rocznie (staż pracy dłuższy, niż 10 lat)
• 20 dni rocznie (staż pracy krótszy, niż 10 lat)

Staż pracy liczymy biorąc pod uwagę wszystkie dotychczasowe miejsca pracy, a choćby uwzględniając wykształcenie. Praca na pół etatu oznacza natomiast, iż mamy o połowę mniej dni urlopu wypoczynkowego:

• 10 dni rocznie (staż pracy do 10 lat)
• 13 dni rocznie (staż pracy ponad 10 lat)

Pamiętajmy przy tym, iż pracując na pół etatu jeden dzień pracy to 4 godziny. jeżeli pracownik przebywa w pracy pięć razy po 4 godziny, w praktyce może mieć więc 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego. Każdy dzień urlopu jest w końcu liczony jako 8 godzin, a więc dwa “typowe” dla niepełnoetatowca dni w pracy.

Inne zasady mogą natomiast dotyczyć osób niepełnosprawnych. Możliwe jest też, aby pracodawca zapewnił swojemu pracownikowi więcej dni urlopu, niż wynika to z przepisów (nie może być ich jednak mniej). W takiej sytuacji wszyscy pracownicy powinni być traktowani równo, a liczba dni urlopu będzie proporcjonalna do wymiaru etatu. W momencie rozwiązania umowy o pracę, możemy także liczyć na ekwiwalent za niewykorzystany urlop (jest go oczywiście mniej, niż w przypadku pracy na cały etat).

Urlop bezpłatny - co warto wiedzieć?

Przeczytaj

A co z emeryturą?

Jak praca na pół etatu wpływa na emeryturę? Oczywiście, pracując w ten sposób również nabywasz prawo do świadczenia emerytalnego. Praca na pół etatu wlicza się do stażu pracy w standardowy sposób.

Podczas pracy na 1/2 etatu zapłacimy jednak mniej składek emerytalnych. W związku z tym finalnie możliwe, iż wypracowana w ten sposób emerytura będzie odpowiednio niższa. Wiele zależy jednak od zarobków, a co za tym idzie – składek na ubezpieczenia społeczne.

Jaka emerytura po 25 latach pracy?

Przeczytaj

Podsumowanie artykułu

Dla niektórych praca na pół etatu jest sposobem na dorobienie, niekiedy jest natomiast głównym źródłem utrzymania. W zasadzie, poza mniejszym wymiarem czasu pracy i zmniejszoną liczbą dni przysługującego urlopu (proporcjonalnie) nie różni się to jednak od pracy w pełnym wymiarze. Niższa jest minimalna miesięczna wypłata (to pół najniższej krajowej w danym okresie), natomiast pracownik ma takie same prawa, jak inni pracownicy. Ma równy dostęp do szkoleń, musi przejść wszelkie badania, czy szkolenie BHP. W trakcie pracy niepełnoetatowej nabieramy też prawa emerytalne.

Najczęściej zadawane pytania

Źródło:

1. https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-pracujesz-na-czesc-etatu-sprawdz-jakie-masz-uprawnienia
2. https://praca.money.pl/poradniki/praca-na-pol-etatu-6301582597023361a.html
3. https://www.infor.pl/prawo/praca/prawa-pracownika/5771924,niepelny-wymiar-etatu-a-uprawnienia-pracownicze.html