Sucha zgnilizna kapustnych – jak chronić rzepak tej jesieni

1 tydzień temu

Zaczął się właśnie nowy sezon uprawy rzepaku ozimego. Musimy rozpocząć ochronę roślin przed suchą zgnilizną kapustnych. Zwłaszcza odmian z silnym jesiennym wigorem.

Siewy, pomimo iż w wielu rejonach uprawy gleba była sucha, odbywały się z zachowaniem terminów agrotechnicznych. W rejonach, gdzie było w miarę wilgotno wschody rzepaku były szybkie i prawidłowe, natomiast na suchych stanowiskach rzepak wschodził dłużej. To wszystko będzie miało wpływ na rozwój i szkodliwość agrofagów, w tym sprawców głównej choroby, jaką jest sucha zgnilizna kapustnych.

Stan roślin na polu

Przy planowaniu jesiennych zabiegów należy dostosować chemiczną ochronę powiązaną z regulacją wzrostu roślin do stanu plantacji.

Jak zwykle scenariusz zwalczania grzybów powodujących suchą zgniliznę kapustnych (Plenodomus lingam, P. biglobosus, dawniej określana jako Leptosphaeria maculans i L. biglobosa) w dużym stopniu uzależniony jest od przebiegu pogody (opady, temperatura). Im więcej opadów i wyższa temperatura, tym ryzyko pojawienia się i szybkiego rozwoju patogenów jest większe.

Ważna jest też uprawiana odmiana, czyli najlepiej aby była odporna genetycznie na porażanie przez L. maculans, dzięki odpowiednim genom na przykład Rlm 7, Apr 37, LepR3.

Gdy odmiana cechuje się szybkim tempem wzrostu jesienią i wytwarza w krótkim czasie dużą masę liści to też ma wpływ na rozwój grzybów porażających rzepak jesienią. Również częstość uprawy na danym polu (płodozmian) ma znaczenie dla zagrożenia przez choroby, szkodniki i chwasty.

Monitoring i termin ochrony

Do zwalczania sprawców suchej zgnilizny kapustnych przystępujemy, gdy 10-20% roślin jest z objawami chorobowymi. Na liściach w postaci jasnobrunatnych, owalnych plam z czarnymi punktami (piknidiami) na powierzchni.

Aby określić wielkość progu szkodliwości po wschodach rzepaku należy jak najczęściej monitorować stan zdrowych plantacji. Szczególne znaczenie ma monitoring wykonywany w fazie od 3-4 liści adekwatnych, ponieważ w tym okresie można już stosować środki ochrony roślin o działaniu grzybobójczym i regulującym pokrój roślin.

Podstawą do wykonania zabiegu zwalczającego sprawców suchej zgnilizny może też być odpowiedni system wspomagania decyzji. Przykładem takiego systemu jest SPEC – System Pojawu Epidemii Chorób, który pozwala na określenie ilości uwalnianych zarodników workowych przez grzyby z rodzaju Plenodomus.

Jeden czy dwa zabiegi opryskiwania

Na wcześnie sianych plantacjach, na których rośnie odmiana silnie rozwijająca się jesienią, w pierwszej kolejności może pojawić się zagrożenie przez choroby i może zachodzić potrzeba choćby dwukrotnego użycia fungicydu.

Program ochrony rzepaku nie rekomenduje takiego rozwiązania, bo gdy po drugim zabiegu przyjdą w nocy przymrozki, to stres związany z wykonaniem zabiegu może osłabić rośliny. Z tego powodu zaleca się z reguły, aby wykonać w optymalnym terminie jeden zabieg przy użyciu pełnej zalecanej dawki.

Najlepiej, aby stosować środek dwuskładnikowy, bo to może zwiększyć zakres i efektywność zwalczanych sprawców chorób. Środki, które zarejestrowane do zwalczania sprawców suchej zgnilizny kapustnych w swym składzie zawierają najczęściej substancję czynną z grupy chemicznej triazole, i są między innymi: tebukonazol, protiokonazol, difenokonazol, metkonazol.

Dawki triazoli

Stosując fungicyd zawierający substancje czynną z grupy chemicznej triazoli pamiętać trzeba, iż środki te są w pełni skuteczne, gdy temperatura powietrza jest wyższa od 10-12°C. W tej temperaturze mogą one wpływać również na procesy fizjologiczne roślin poprzez zmianę ich pokroju, powodując zahamowanie wynoszenia się stożka wzrostu ponad powierzchnię gleby. W tabeli podane są przykłady fungicydów zawierających różne substancje czynne, w tym duża ich część oddziałuje też na pokrój roślin.

Z tabeli wynika, iż spora część fungicydów zalecanych do zwalczania sprawców suchej zgnilizny kapustnych zarejestrowanych jest w dawkach „od-do” . W przypadku fungicydów, które można stosować w pewnym zakresie na przykład 0,5-0,75 l/ha lub 0,7-1,0 l/ha, to przy ochronie roślin o powolnym wzroście jesiennym, odmianie o dużej odporności lub tolerancyjnej, gdy porażenie zbliża się do wartości progu szkodliwości można zastosować niższą zarejestrowaną dawkę fungicydu bez szkody dla skuteczności działania środka.

Sucha zgnilizna i co jeszcze

W kontekście zagrożeń jesiennych warto jeszcze przypomnieć, iż nie wystarczy na plantacjach obserwować jedynie blaszki liściowe. Warto delikatnie wykopać pojedynce rośliny i przyjrzeć się ich korzeniom, nie tylko ze względu na uszkodzenia przez szkodniki, ale i ewentualną obecność sprawcy kiły kapusty. Takie czynności powinno się realizować, zwłaszcza gdy na polu obserwujemy rośliny spowolnione we wzroście z czerwieniejącymi liśćmi. To może świadczyć np. o niedoborach pokarmowych albo porażeniu przez wirusa żółtaczki rzepy, ale i również obecności sprawcy kiły kapusty w postaci narośli na korzeniach. W sprzyjających warunkach wilgotnościowych gleby takie objawy na roślinach mogą pojawić się już 5-6 tygodni od siewu rzepaku.