5 dni temu
Mimo iż siewy rzepaku ozimego się zakończyły, to przez cały czas wiele osób zadaje sobie pytanie: czy w tym sezonie wegetacyjnym wczesny siew rzepaku wpłynie korzystnie na plonowanie, czy wręcz przeciwnie?
Należy pamiętać, iż plon rzepaku w dużym stopniu jest determinowany fazą rozwojową, jaką osiągną rośliny przed okresem zimowym.
Wytworzenie w okresie jesiennym przez roślinę 8, a najlepiej 10 – 12 w pełni rozwiniętych liści, grubej szyjki korzeniowej oraz głęboko sięgającego systemu korzeniowego da jej odporność na wymarzanie oraz umożliwi szybką regenerację po okresie zimowym.
Warto pamiętać, iż już jesienią dochodzi do wytwarzania zawiązków rozgałęzień – pędów bocznych i zawiązywania kwiatostanów, począwszy od fazy 8 liścia, co w dużym stopniu warunkuje przyszły plon nasion. Dobre rozwinięcie i ukształtowanie maksymalnego potencjału plonotwórczego rzepaku ozimego wymaga około 80 dni jesiennej wegetacji przy efektywnej temperaturze powyżej 5°C.
Na pewno rzepak ozimy jest bardzo wrażliwy na termin siewu, a jego intensywny rozwój ma miejsce tylko w średnich temperaturach otoczenia przekraczających 12ºC. Takie temperatury w zależności od rejonu kraju występują najczęściej w okresie od połowy sierpnia do końca września. W ostatnich latach zauważa się jednak tendencję wzrostową temperatury średniej.
W zaleceniach dotyczących terminu siewu rzepaku ozimego dużą rolę przywiązuje się do optymalnego siewu roślin i zagrożeń wynikających ze zbyt wczesnego, a tym bardziej zbyt późnego siewu.
Przyjmuje się, iż opóźnienie terminu siewu o 5 -7 dni w stosunku do terminu optymalnego nie wpływa na redukcję plonu nasion. Należy również podkreślić, iż ze względu na występujące w ostatnim czasie „ciepłe zimy” znaczenie optymalnego terminu siewu uległo zmniejszeniu. Poza tym opóźnienie terminu siewu rzepaku ozimego w większym stopniu ma wpływ na odmiany populacyjne niż odmiany mieszańcowe. W ostatnich latach rzepak ozimy siany w pierwszych tygodniach września często lepiej plonował niż ten zasiany w sierpniowych terminach optymalnych.
Przy zbyt wczesnym siewie rzepak jest nadmiernie rozrośnięty, a często może dochodzić do jego wybujania, co wpływa na jego gorsze przezimowanie. Dodatkowo wcześniejszy siew rzepaku ozimego skutkuje większym narażeniem roślin na suchą zgniliznę kapustnych i mączniaka prawdziwego. Poza tym korzenie roślin często są atakowane przez larwy śmietki kapuścianej i pchełki rzepakowej, co również pogarsza przezimowanie roślin. Dlatego lekkie opóźnienie siewu rzepaku ozimego może korzystnie wpłynąć na ograniczenie występujących w nim chorób, na przykład kiły kapusty, ze względu zmniejszenie ryzyka infekcji przy niższych temperaturach gleby.
Należy również podkreślić, iż rośliny wcześnie zasiane poprzez wytworzenie większej biomasy charakteryzują się większym zapotrzebowaniem na wodę i składniki mineralne, co przy niedoborach wody w okresie wiosennym i związanym z nimi pogorszeniem działania nawozów azotowych może prowadzić do redukcji plonu w odniesieniu do odmian zasianych w późniejszym terminie.
Z kolei rzepak zasiany z opóźnieniem ma mniejsze liście i wykształca mniejszą masę nadziemną, co może skutkować słabszym zimowaniem i niedostatecznym wytwarzaniem zawiązków organów generatywnych w stożku wzrostu. Słabe rozkrzewienie roślin wchodzących w spoczynek zimowy skutkuje ich słabym przezimowaniem. Poza tym opóźnienia terminu siewu nie da się naprawić poprzez zwiększenie normy wysiewu nasion czy też zastosowanie wyższych dawek azotu w okresie wiosennym.
Czy jednak zawsze opóźnienie terminu siewu rzepaku ozimego niekorzystnie wpływa na jego plonowanie? Należy podkreślić, iż terminy siewu rzepaku ozimego w Polsce opracowano około 50 lat temu i nie uległy w tym przedziale czasowym zmianom. W wielu przypadkach przy wysiewie zaawansowanych genetycznie odmian mieszańcowych, szczególnie na stanowiskach w Polsce centralnej i południowej, w sprzyjających warunkach panujących w okresie jesiennym opóźnienie siewu rzepaku ozimego do pierwszej dekady września nie powinno wpłynąć niekorzystnie na plon nasion rzepaku, a w wielu przypadkach może uchronić plantacje przed zagrożeniami np. ze strony patogenów
