Mijający rok przyniósł zakończenie wyczekiwanych inwestycji. Poznań to już nie „Rozkopane”. W centrum Warszawy pojawił się monument i powód do dyskusji na temat bieli i szarości. Po latach nieukończone Sanatorium Milicyjne zamieniło się w hotel, z opóźnieniem wystartowała też gigantyczna elektrownia.
Na podstawie zasobów platformy Kompas Inwestycji, zawierającej ponad 20 000 inwestycji z całej Polski, przygotowałem niniejsze subiektywne zestawienie największych i najciekawszych obiektów otwartych lub takich, których zakończenie realizacji przypada w 2024 r. Wbrew pozorom główne kryterium doboru to różnorodność, a nie p unktualność – oto 12 inwestycji z różnych sektorów i w różnych lokalizacjach.
Zaczynamy od wizyty w Poznaniu. Remont Starego Rynku przeszedł już do historii. Przygotowania do tej inwestycji rozpoczęły się w 2014 r. Początkowo zakończenie prac planowano na 2020 rok, jednak roboty ruszyły dopiero w lipcu 2021 r. Objęły wymianę kostki brukowej, wyrównanie powierzchni placu, obniżenie krawężników, modernizację podziemnych instalacji, w tym gazowej, a także wymianę latarni i ławek. Równolegle trwały badania archeologiczne. W social mediach krążyły zdjęcia i nagrania z placu budowy, a miasto zyskało nową nazwę – „Rozkopane”.
I choć w grudniu 2023 r. poznański magistrat udostępnił mieszkańcom i turystom przebudowany rynek, okazało się, iż to wcale nie koniec remontu, a prace wykończeniowe trwały przez kolejne miesiące – do marca 2024 r. Inwestycja pochłonęła ok. 140 mln zł. Przebudowa jednego z największych rynków w Polsce (blisko 2 ha powierzchni) zasługuje na wyróżnienie przede wszystkim w kategorii „wytrwałość”, ale i za wprowadzenie zieleni (10 drzew i 1158 roślin) oraz ułatwienia dla osób mających trudności z poruszaniem się.
Z Poznania przenosimy się do Bydgoszczy, gdzie wiosną Grupa Moderator zakończyła budowę pierwszego etapu osiedla BociaNowe. Na początek wybudowano pięć 5-piętrowych budynków wielorodzinnych. To ponad 130 mieszkań. Na poprzemysłowym terenie w Bydgoszczy, gdzie działał kiedyś m.in. dworzec towarowy, pomiędzy ulicami Pomorską, Świecką i Rycerską, deweloper posiada działki o łącznej powierzchni 5 hektarów. Koncepcje architektoniczne osiedla przygotowały pracownie WXCA oraz Archhouse. Na przestrzeni kolejnych lat ma powstać tam choćby 1500 mieszkań.
Duch PRL-u i biura
W wakacje odbyło się otwarcie hotelu Arche Nałęczów, dawnego Sanatorium Milicyjnego. Budowę 6-piętrowego gmachu rozpoczęła w 1983 r. Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej w Lublinie. W latach 90. realizacja została wstrzymana, budynek pozostał niedokończony.
W 2020 r. obiekt przeszedł w ręce spółki Arche, która zainwestowała w to przedsięwzięcie ponad 100 mln zł. W obecnym hotelu znajduje się 308 pokoi, nowoczesne SPA i część konferencyjna o łącznej powierzchni 1000 mkw. Pracownia Bulak Projekt wpisała wnętrza obiektu w stylistykę PRL-u.
ECO City Katowice – najnowsza inwestycja spółki GPP to docelowo cztery biurowce (w pierwszym etapie dwa) z proekologicznymi i energooszczędnymi rozwiązaniami, takimi jak m.in. pozyskiwanie energii elektrycznej z paneli fotowoltaicznych i naturalnego chłodu z otoczenia, zastosowanie urządzeń zapewniających odzysk energii elektrycznej, wykorzystywanie gazowych pomp ciepła. Na etapie koncepcji kompleks otrzymał precertyfikat BREEAM Outstanding na poziomie 94 proc. ECO City Katowice zapewni 30 000 mkw. Nowoczesnej powierzchni biurowej (w tym 1900 mkw. powierzchni coworkingowej) i ok. 1000 miejsc parkingowych.
Zaplanowano również rekreacyjno-wypoczynkową zieloną strefę, która, wraz z okalającą budynki 800-metrową ścieżką spacerową i amfiteatrem w plenerze, stanowić będzie aż 60 proc. Powierzchni inwestycji. Autorem projektu ECO City Katowice jest P.A. Nova, za generalne wykonawstwo odpowiada New Construction Concept.
Inny biurowiec – intrygujący i kameralny – The FORM wyrósł na warszawskiej Woli. Inwestycja firmy Lincoln Property Company Poland realizowana jest przez PORR według projektu pracowni Epstein. Szklana i oryginalna bryła obiektu to nie tylko wybór estetyczny – trzyszybowe przeszklenie fasady z termiczną powłoką zapewni wysoką efektywność energetyczną. Biurowiec będzie wyposażony m.in. w panele fotowoltaiczne, a także zbiornik na wodę opadową, zaś całość energii elektrycznej ma pochodzić ze źródeł odnawialnych.
The FORM zaoferuje 9 kondygnacji nadziemnych oraz ponad 30,8 tys. mkw. powierzchni, w tym ok. 28 tys. mkw. biur i 2,5 tys. mkw. pod handel i usługi.
Ponad 600 mkw. zajmie zielone patio, dwukondygnacyjny garaż podziemny pomieści 254 pojazdy. Biurowiec jest certyfikowany w systemach WELL i LEED na najwyższym poziomie „Platinum”, WiredScore, SmartScore oraz jako „Obiekt bez barier”. Jego oddanie do użytkowania przewidziano w grudniu.
Więcej czekolady, dla psychologów ogród
Na koniec wakacji przypadły ostatnie prace związane z największą inwestycją w historii firmy Wedel. Na warszawskiej Pradze, w zrewitalizowanym i rozbudowanym obiekcie, w miejscu silosów służących do przechowywania i przetwarzania kakao, zlokalizowano część produkcyjną, muzeum z interaktywnymi wystawami oraz laboratorium badań i rozwoju. To tu znajduje się Pracownia Rarytasów, a z fabrycznej taśmy zjadą chałwa, sezamki i czekoladowe baryłki.
Za projekt architektoniczny budynku muzeum odpowiada pracownia BIM Architekci – fasada obiektu zyskała, ma się rozumieć, strukturę tabliczki czekolady. Rozbudowę silosów dla Wedla prowadziła firma Hochtief Polska.
Inwestycja jest wyceniana na prawie 200 mln zł. Odnowiony obiekt ma 9 kondygnacji nadziemnych oraz jedną podziemną, a jego całkowita powierzchnia wynosi ok. 11,5 tys. mkw. Został połączony z istniejącym budynkiem firmy poprzez łączniki na środkowych kondygnacjach. Projekt został zrealizowany zgodnie z wymogami konserwatora zabytków.
Nowy gmach dla studentów psychologii Uniwersytetu Warszawskiego powstał na stołecznej Ochocie, w rejonie ulic Żwirki i Wigury, Banacha oraz Pasteura. Dokumentację projektową inwestycji wykonała pracownia Piotr Bujnowski Architekt, współautorem projektu jest pracownia Projekt Praga.
Zaprojektowano budynek o 8 kondygnacjach: 6 nadziemnych i 2 podziemnych. Jego powierzchnia całkowita wynosi 26,6 tys. mkw. Przestrzenie dydaktyczne i badawcze zostały rozplanowane wokół wielofunkcyjnego atrium – miejsca spotkań oraz integracji. Wewnątrz obiektu przewidziano łącznie 30 sal dydaktycznych: wykładowych, seminaryjnych, komputerowych, pomieszczenia do pracy cichej oraz aulę, w której będą mogły odbywać się wykłady i spotkania z udziałem blisko 400 osób. W gmachu znajdować się będą także laboratoria dostosowane do prowadzenia badań indywidualnych i grupowych w dziedzinie nauk psychologicznych.
Przed budynkiem zaplanowano parking dla rowerów, a na dachu ogród społeczny. Projekt przewiduje również rozwiązania na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska – energooszczędne instalacje elektryczne, systemy odzyskiwania energii cieplnej i odnawialnych źródeł energii. Umowę o wartości 138,9 mln zł podpisano z generalnym wykonawcą – firmą Mostostal Warszawa – w maju 2021 r. To jedna z największych inwestycji Uniwersytetu Warszawskiego.
Monument cały w bieli
Pod koniec października w centrum Warszawy, po 19 (!) latach przygotowań i perturbacji, otwarto nowy gmach Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Całkowity koszt inwestycji to niemal 700 mln zł. Minimalistyczna biała bryła z betonu architektonicznego wyrosła pomiędzy topornym budynkiem PKiN a modernistycznymi Domami Towarowymi „Centrum” i z miejsca wywołała wiele emocji oraz sprzeczne opinie.
W dużym skrócie: budzi wątpliwości radykalna forma, podobnie – choć kojarzy się z neutralnym, muzealnym tłem – zanurzona w bieli i sterylna fasada, dyskusyjna jest również funkcjonalność wnętrza (np. trudno dostępne windy osobowe, wyeksponowana winda towarowa).
Nie można jednak zaprzeczyć, iż MSN jest monumentalny – nie negocjuje z otoczeniem, po prostu „jest”, a już w pierwszych tygodniach po otwarciu, pomimo dość skromnej ekspozycji, stał się symboliczny, w czym bardzo pomaga medialny charakter, a także niezwykle fotogeniczna klatka schodowa.
Za projekt odpowiada nowojorska firma architektoniczna Thomas Phifer and Partners we współpracy z pracownią APA Wojciechowski. Generalnym wykonawcą obiektu jest Warbud. Gmach MSN to niemal 20 tys. mkw., z czego ponad 4 tys. mkw. to przestrzenie wystawowe na pierwszym i drugim piętrze. Przeszklone przyziemie zaprojektowano jako ogólnodostępną przestrzeń z otwartym audytorium (wstęp na ten poziom nie będzie biletowany), uzupełnionym o sale edukacyjne, księgarnię i kawiarnię. Na kondygnacji podziemnej −1 znajdują się kino, sale wykładowe, pracownie konserwatorskie, magazyny i pomieszczenia techniczne, z kolei na kondygnacji −2 – pomieszczenia do rozładunku i przechowywania dzieł sztuki. W lutym 2025 r. zostanie udostępniona kolekcja MSN, zaś w przyszłości obok białego gmachu stanie szary obiekt Teatru Rozmaitości.
Logistyka i energia
Na początku października pozwolenia na użytkowanie otrzymały hale WARW02 i WARW05 kompleksu CTPark Warsaw West, zlokalizowanego w podwarszawskich Wiskitkach. Jest to największa w tym roku realizacja logistyczno-magazynowa – 110 000 mkw. – i największa inwestycja w polskim portfelu CTP. Budynki dla Grupy Raben, stanowiące blisko 40 proc. docelowej powierzchni całego CTPark Warsaw West, zbudowano w systemie BTS. 54 proc. Powierzchni magazynowej zostało dostosowane do wózków VNA, zainstalowano ogrzewanie podłogowe, którego instalacja składa się z aż 150 km rur. Zastosowano także pompy ciepła, zasilane częściowo przy użyciu zainstalowanych na dachach paneli fotowoltaicznych.
Obiekt został wyposażony w systemy monitorowania oraz zarządzania zużyciem mediów i energii. Generalnym wykonawcą pierwszego etapu CTPark Warsaw West jest firma Atlas Ward Polska. Cała inwestycja ma potencjał zabudowy łącznie ponad 233 000 mkw. przestrzeni dla najemców z sektora logistyki i produkcji. Kolejne dwa budynki mogą zostać oddane do użytkowania w 2025 r.
W ostatnich dniach października, z niemal rocznym opóźnieniem, w Nowym Czarnowie koło Gryfina (woj. zachodniopomorskie) została otwarta największa elektrownia gazowo-parowa w Polsce. Nowa jednostka – PGE Gryfino Dolna Odra – składa się z dwóch bloków po 683 MW mocy brutto każdy. Inwestycja pochłonęła ponad 3,7 mld zł. Elektrownia ma zastąpić sąsiednie węglowe jednostki i dać możliwość pokrycia choćby 5 proc. krajowego zapotrzebowania na energię elektryczną, czyli dostawy dla ok. 3 mln gospodarstw domowych. Jest ważna również – jako źródło bilansujące – dla współpracy sieci energetycznej z OZE. Nowe bloki gazowo-parowe mają sprawność 63 proc., ze stanu zimnego do minimum technicznego przechodzą w 4 godziny. Za projekt odpowiedzialne jest konsorcjum firm GE Vernova (lider) i Polimex Mostostal. Kontrakt na budowę dwóch bloków podpisano w styczniu 2020 r.
Skoro już jesteśmy w temacie energii, jednym z jej źródeł dla Warszawy (ma zapewnić miastu pokrycie 25 proc. zapotrzebowania) będzie spalarnia odpadów na stołecznym Targówku. Zakład Unieszkodliwiania Stałych Odpadów Komunalnych, którego budowa rozpoczęła się w połowie 2021 r., ma ruszyć jeszcze w 2024 r. Inwestorami są Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania oraz m.st. Warszawa. Za realizację robót budowlanych odpowiada koreańska firma POSCO Engineering & Construction. To największa inwestycja komunalna w Polsce – koszt budowy ZUSOK szacuje się na 1,6 mld zł. Do wykonania tylko fundamentu kotłowni dwóch nowych linii produkcyjnych wykorzystano 400 ton stali i 2600 m3 betonu. Największy obiekt tej inwestycji to 72-metrowy komin. ZUSOK na Targówku będzie w stanie przetworzyć ponad 300 ton odpadów, czyli ponad siedem razy więcej niż obecnie, został też wyposażony w nowoczesną, automatyczną sortownię na 30 tys. ton odpadów z selektywnej zbiórki oraz instalację oczyszczania spalin. Na terenie obiektu zaplanowano zielone dachy o powierzchni 20 tys. mkw., które wspomogą retencję wód opadowych i będą chronić przed nagrzaniem betonowej spalarni. Przez cały zakład przebiegać będzie też ścieżka edukacyjna, prowadząca do punktu widokowego na wysokości 70 m nad ziemią.
Stadion owinięty membraną
Po czterech latach od podpisania umowy na budowę stadion w Opolu (w momencie przygotowywania tekstu) jest niemal gotowy. Realizacja obiektu pochłonęła około 170 mln zł. Inwestorem jest Zakład Komunalny w Opolu, generalnym wykonawcą – firma Mirbud, projekt architektoniczny powstał na deskach pracowni 90 Architekci oraz GMT. Nowa arena wyrosła przy ulicy Północnej i ma pomieścić 11 600 widzów. Pod trzema trybunami znajdują się pomieszczenia techniczne i gospodarcze, punkty gastronomiczne, pierwszej pomocy medycznej oraz toalety. Na parterze zaplanowano zaplecze dla kadry piłkarskiej, na pierwszym piętrze – część komercyjną z lożami VIP i sale konferencyjne. Konstrukcja powstała z elementów prefabrykowanych, a na stelażu wokół obiektu rozciągnięto transparentną, pokrytą teflonem membranę, która będzie działała jak ekran (o powierzchni 6400 mkw.) i umożliwi podświetlenie stadionu. Inwestycja uwzględnia proekologiczne rozwiązania: instalację fotowoltaiczną, pompy ciepła oraz agregaty z funkcją kogeneracji. Pod wschodnią trybuną zamontowano cztery zbiorniki retencyjne gromadzące deszczówkę, która będzie wykorzystywana do podlewania murawy. Pierwszy mecz odbędzie się najprawdopodobniej na początku 2025 r.
