1 dzień temu
Witamy Państwa serdecznie w kolejnym odcinku książkowego „Skanera” Warsaw Enterprise Institute. Konflikt Izraelsko-Irański, zaangażowanie USA, potężne napięcia i szybki rozejm, rozbudziły zainteresowanie tematyką Bliskiego Wschodu. Wielu zastanawiało się, czy nie będzie to punkt zapalny doprowadzający do światowej eskalacji. Dlatego w tym Skanerze proponujemy pięć najlepszych pozycji o tematyce Bliskiego Wschodu. Zapraszamy!
1. James Barr „Linia na piasku. Konflikt, który ukształtował Bliski Wschód”
Fascynująca analiza brytyjsko-francuskiej rywalizacji o wpływy na Bliskim Wschodzie, która ukształtowała współczesne granice i konflikty w regionie. Książka, wydana w Polsce w 2024 roku przez Prześwity łączy elementy śledztwa dziennikarskiego, narracji historycznej i opowieści szpiegowskiej, oferując czytelnikowi dogłębne spojrzenie na genezę dzisiejszych napięć na Bliskim Wschodzie.
Fascynująca analiza brytyjsko-francuskiej rywalizacji o wpływy na Bliskim Wschodzie, która ukształtowała współczesne granice i konflikty w regionie. Książka, wydana w Polsce w 2024 roku przez Prześwity, łączy elementy śledztwa dziennikarskiego, narracji historycznej i opowieści szpiegowskiej, oferując czytelnikowi dogłębne spojrzenie na genezę dzisiejszych napięć na Bliskim Wschodzie.
Barr skupia się na okresie po I wojnie światowej, gdy Wielka Brytania i Francja, na mocy porozumienia Sykes-Picot, podzieliły dawne terytoria Imperium Osmańskiego, tworząc sztuczne granice państw takich jak Irak, Syria czy Liban. Autor szczegółowo opisuje, jak ambicje mocarstw, polityczne intrygi i decyzje podejmowane w Paryżu i Londynie wpłynęły na destabilizację regionu. Książka przybliża m.in. role kluczowych postaci, takich jak Mark Sykes i François Georges-Picot, oraz pokazuje, jak ich działania, często ignorujące lokalne realia etniczne i religijne, zasiały ziarno konfliktów trwających do dziś.
Mocną stroną publikacji jest przystępny język i narracja, która łączy rzetelną analizę historyczną z anegdotami i historiami szpiegowskimi, co sprawia, iż czyta się ją jak powieść. Barr opiera się na archiwach i dokumentach, co nadaje książce wiarygodności, ale unika akademickiego żargonu, czyniąc ją dostępną dla szerokiego grona odbiorców. Książka zyskała uznanie, m.in. w „New York Times Book Review”, gdzie chwalono jej śmiałość i przekonującą argumentację.
Czytelnik znajdzie tu odpowiedź na pytanie, dlaczego Bliski Wschód pozostaje jednym z najbardziej niestabilnych regionów świata. „Linia na piasku” to pozycja obowiązkowa dla osób zainteresowanych historią, polityką międzynarodową i korzeniami współczesnych konfliktów.
2. François-Henri Désérable „Kruszenie świata. Podróż do Iranu”
Jest to literacka opowieść o podróży do współczesnego Iranu, łącząca reportaż, refleksję historyczną i osobiste obserwacje. Książka zabiera czytelników w podróż przez kraj pełen kontrastów, gdzie tradycja zderza się z nowoczesnością, a polityczne napięcia kształtują codzienne życie.
Désérable, francuski pisarz i podróżnik, opisuje swoje doświadczenia z pobytu w Iranie, koncentrując się na ludziach, kulturze i historii, które napotyka. Książka nie jest typowym przewodnikiem – autor unika powierzchownych opisów turystycznych, skupiając się na rozmowach z mieszkańcami, od ulicznych sprzedawców po intelektualistów, oraz na analizie wpływu rewolucji islamskiej i sankcji międzynarodowych na społeczeństwo. Narracja przeplata osobiste anegdoty z odniesieniami do perskiej poezji, historii i polityki, oferując czytelnikowi wielowymiarowy obraz Iranu.
Mocną stroną książki jest jej literacki styl – Désérable pisze z lekkością, humorem i wrażliwością, co sprawia, iż choćby skomplikowane tematy, jak reżim polityczny czy codzienne wyzwania Irańczyków, są przystępne. Autor nie unika trudnych kwestii, takich jak ograniczenia wolności słowa czy życie pod presją teokracji, ale robi to z empatią, unikając stereotypów. Książka zyskała pozytywne opinie za autentyczność i umiejętność uchwycenia ducha miejsca, choć niektórzy czytelnicy mogą oczekiwać głębszej analizy geopolitycznej.
„Kruszenie świata” to pozycja dla tych, którzy szukają nie tylko opowieści o podróży, ale też refleksji nad historią i współczesnością Iranu.
3. Kim Ghattas „Czarna fala. Arabia Saudyjska, Iran i czterdziestoletnia rywalizacja, która odmieniła kultury, religię i pamięć zbiorową na Bliskim Wschodzie”
Ta pozycja jest wnikliwą analizą konfliktu między Arabią Saudyjską a Iranem, który od rewolucji islamskiej w 1979 roku w dużej mierze kształtuje Bliski Wschód.
Kim Ghattas, libańska dziennikarka i analityczka, opisuje, jak rywalizacja między sunnicką Arabią Saudyjską a szyickim Iranem wpłynęła na politykę, religię i tożsamość społeczną w regionie. Książka rozpoczyna się od kluczowego momentu – rewolucji w Iranie – i śledzi jej konsekwencje, w tym wzrost fundamentalizmu, konflikty proxy w Libanie, Iraku czy Jemenie oraz zmiany w pamięci zbiorowej Bliskiego Wschodu. Autorka łączy perspektywę historyczną z osobistymi historiami, opierając się na rozmowach z mieszkańcami regionu, archiwach i własnych doświadczeniach jako korespondentki BBC i „Financial Times”.
Ghattas unika jednostronnych ocen, przedstawiając zarówno saudyjskie, jak i irańskie perspektywy, co pozwala czytelnikowi zrozumieć złożoność konfliktu. Książka wyróżnia się szczegółowym ukazaniem, jak ideologiczne spory przełożyły się na zmiany kulturowe i religijne, np. przez eksport wahhabizmu przez Arabię Saudyjską czy wpływy szyickie Iranu.
Słabszym punktem może być ograniczona analiza wpływu zewnętrznych mocarstw, takich jak USA czy Rosja, na ten konflikt, co mogłoby wzbogacić narrację. Niemniej „Czarna fala” to pozycja obowiązkowa dla osób zainteresowanych historią współczesnego Bliskiego Wschodu, polityką międzynarodową i konfliktami religijnymi. To połączenie reportażu, analizy i opowieści o ludziach, które oddaje dramat regionu.
4. Piotr Zychowicz „Izrael na wojnie. Sto lat konfliktu o Ziemię Obiecaną”
Mamy tu do czynienia z rewizjonistyczną analizą stuletniego konfliktu izraelsko-palestyńskiego, od początków syjonistycznego osadnictwa po współczesne wydarzenia, w tym masakrę w Strefie Gazy.
Autor śledzi genezę i ewolucję konfliktu, koncentrując się na kluczowych momentach: od deklaracji Balfoura i brytyjskiego mandatu w Palestynie, przez wojny izraelsko-arabskie, aż po współczesne starcia, w tym działania Hamasu i izraelskie operacje wojskowe. Zychowicz, opierając się na źródłach historycznych i własnych analizach, przedstawia konflikt z perspektywy obu stron, kwestionując niektóre mainstreamowe narracje. Podkreśla rolę mocarstw zewnętrznych, takich jak Wielka Brytania, USA czy ZSRR, w kształtowaniu napięć, a także analizuje decyzje polityczne i militarne, które doprowadziły do obecnego impasu.
Zychowicz nie unika trudnych tematów, takich jak cierpienie cywilów, bombardowania czy kontrowersje wokół polityki Izraela, co potwierdzają wpisy autora na platformie X, gdzie poruszał kwestie krytyki izraelskich działań bez popadania w antysemityzm. Książka zyskała uwagę czytelników za odważne podejście, choć niektórzy mogą uznać ją za jednostronną lub zbyt tendencyjną w doborze faktów.
„Izrael na wojnie” to pozycja dla osób zainteresowanych historią Bliskiego Wschodu, geopolityką i konfliktami międzynarodowymi.
5. Bruce Bawer „Kiedy Europa spała. Jak radykalny islam niszczy Zachód od środka”
Autor analizuje wpływ islamu na społeczeństwa zachodnie, ze szczególnym naciskiem na Europę.
Bawer, amerykański pisarz i krytyk, mieszkający w Europie, opisuje, jak jego zdaniem różne nurty islamu, wspierane przez nieudaną politykę imigracyjną i poprawność polityczną, podważają wartości liberalnej demokracji. Skupia się na przykładach z państw takich jak Holandia, Wielka Brytania czy Francja, analizując przypadki przemocy, segregacji społecznej i wzrostu ekstremizmu. Autor opiera się na doniesieniach medialnych, raportach i własnych obserwacjach, wskazując na zagrożenia związane z brakiem integracji części imigrantów muzułmańskich oraz pobłażliwością wobec radykalnych ideologii.
Mocną stroną książki jest jej bezpośredni, polemiczny styl, który angażuje czytelnika i skłania do refleksji nad trudnymi kwestiami społecznymi. Bawer przytacza konkretne wydarzenia, takie jak zamachy terrorystyczne czy kontrowersje wokół wolności słowa, co nadaje jego argumentom wagi.
Pozycja na czasie, nie tylko ze względu na napiętą sytuację na Bliskim Wschodzie, ale także z powodu coraz wyraźniejszego, dotykającego także Polskę, kryzysu migracyjnego.
