6 dni temu
Witamy Państwa w kolejnym odcinku „Skanera” Warsaw Enterprise Institute. W świecie trwa „wojna” technologiczna pomiędzy USA i Chinami, gdzieś w tle tego pojedynku majaczy Unia Europejska. Kto jest w stanie wytwarzać innowacje, być bardziej wydajnym, odkrywczym, ten zyskuje przewagę na kluczowych polach; militarnych, energetycznych, gospodarczych i właśnie technologicznych. Dlatego ten odcinek naszego książkowego przeglądu poświęcimy pięciu pozycjom o innowacjach. Zapraszamy do lektury!
1. W. Chan Kim i Renée Mauborgne, „Strategia błękitnego oceanu”
Wydanie rozszerzone tego światowego bestsellera proponuje przełomowe spojrzenie na strategię biznesową – zamiast rywalizacji w zatłoczonym „czerwonym oceanie” konkurencji, autorzy proponują kreowanie własnej, niekwestionowanej przestrzeni rynkowej: „błękitnego oceanu”. Główna teza brzmi: sukces firmy nie zależy od pokonania rywali w już istniejącej branży, ale od znalezienia lub stworzenia nowego rynku, gdzie konkurencja staje się nieistotna. Opierając się na analizie ponad 150 posunięć strategicznych z ponad 100 lat i z co najmniej 30 branż, Kim i Mauborgne proponują konkretny zestaw narzędzi i ram – w tym Kanwę Strategii, model czterech działań („eliminuj-redukuj-zwiększ-stwórz”) oraz pięć etapów formułowania i wdrażania strategii błękitnego oceanu.
Książka dzieli się na trzy główne części: pierwsza wyjaśnia koncepcję, druga pokazuje formułowanie strategii, trzecia – jej implementację i odnowienie wzorców. Autorzy przykładowo wskazują, jak firma Cirque du Soleil, zamiast konkurować z uznanymi cyrkami, stworzyła nową formułę artystyczno-biznesową, dzięki której osiągnęła sukces w niespotykanym wcześniej segmencie. Podobnie przykłady z branży telefonicznej, turystycznej czy alkoholowej pokazują, iż strategia błękitnego oceanu jest możliwa nie tylko dla gigantów, ale także dla firm średniej wielkości.
Z drugiej strony, warto zauważyć, iż autorzy przyjmują silny paradygmat tworzenia nowego rynku jako lepszej drogi niż uczestniczenie w istniejącej konkurencji — co w pewnych warunkach może nie być łatwym do zastosowania rozwiązaniem (np. w silnie regulowanych branżach, rynkach nasyconych lub w warunkach wysokich barier wejścia). Niemniej jednak choćby jeżeli pełna realizacja strategii może być trudna, książka daje ramy do nowego spojrzenia na biznes.
2. Matt Ridley, „Skąd się biorą innowacje i dlaczego rozkwitają w wolności”
Książka Ridleya to ambitna próba zrozumienia mechanizmów powstawania i rozwoju innowacji – nie tylko pojedynczych wynalazków, ale całych systemów, które umożliwiają ich rozkwit. Autor przekonuje, iż innowacje najlepiej rozwijają się w warunkach wolności (gospodarczej, myślenia, wymiany idei) i iż ich proces jest bardziej ewolucyjny niż nagły. Ridley oferuje szeroką panoramę przykładów: od historii energii, zdrowia publicznego, transportu po komunikację cyfrową.
Ridley opisuje wiele dziedzin i historii, co daje dobry kontekst dla rozwoju technologii i jej społecznych skutków. Podkreśla, iż innowacja wymaga warunków wolnych od nadmiernej regulacji i biurokracji. Pomimo dużego zakresu tematycznego książka jest napisana tak, iż zarówno zainteresowani technologią, jak i kompletni laicy mogą wiele się z niej dowiedzieć.
Ta pozycja pokazuje, iż innowacja to proces budowania i łączenia elementów, nie zawsze „eureka-wynalazek: „Innowacja zasadniczo różni się od wynalazku, ponieważ polega na przekształcaniu wynalazków w rzeczy praktyczne i przystępne cenowo dla ludzi”. Pozycja dostarcza przykładów z historii różnych sektorów, co pomaga w lepszym osadzeniu współczesnych wyzwań. Inspiruje przy tym do myślenia o warunkach sprzyjających innowacji – np. systemy regulacyjne, współpraca, eksperymentowanie, kultura przedsiębiorczości.
3. Walter Isaacson, „Innowatorzy. O tym, jak grupa hakerów, geniuszy i geeków wywołała cyfrową rewolucję”
Książka Waltera Isaacsona to imponująca panorama cyfrowej rewolucji – od pionierskich prac Ada Lovelace nad maszyną analityczną, przez działania Alan Turing i John von Neumann, aż po ery Internetu i telefonów, z postaciami takimi jak Bill Gates, Steve Wozniak czy Tim Berners-Lee. Źródłem tej narracji są bogate wywiady i anegdoty, które Isaacson płynnie łączy z literaturą technologiczną i historią. Nie tylko opowiada historię technologii, ale stawia pytanie: jak dochodzi do przełomu technologicznego? Wskazuje, iż za innowacjami stoją nie tylko wynalazcy-samotni geniusze, ale zespoły, kultura współpracy, warunki instytucjonalne i moment historyczny.
Książka obejmuje ponad sto lat historii technologii, co daje czytelnikowi dobrą perspektywę ewolucji cyfrowej. Isaacson ma dar do zaprezentowania skomplikowanych idei (np. komputery, algorytmy, sieci) w sposób przystępny, choć nie uproszczony.
4. Avi Jorisch, „I będziesz się rozwijał”
To inspirująca opowieść o tym, jak w niewielkim i często napiętym geopolitycznie państwie Izrael narodził się fenomen innowacyjności, który ma wpływ na cały świat. Autor prezentuje liczne przykłady przełomowych technologii i przedsięwzięć – od medycyny, rolnictwa i zarządzania zasobami naturalnymi, po rozwiązania bezpieczeństwa i rozwoju infrastruktury – ukazując, iż innowacyjność Izraela została ukształtowana nie tylko przez kapitał i technologię, ale także przez głęboko zakorzenioną ideę tikkun olam (żydowskiej koncepcji „naprawiania świata”).
Autor wskazuje, iż Izrael zawdzięcza swój sukces wielu czynnikom: kulturze eksperymentowania, gotowości do ryzyka, wsparciu państwa i silnemu sektorowi start-upów („naród start-upów”), a także specyficznemu połączeniu wsparcia wojskowego i cywilnego innowacji. Wiele firm, które zaczynały jako projekty wojskowe lub badawcze, znalazło zastosowanie w różnych częściach świata. Przykłady obejmują technologie nawadniania kropelkowego na pustyni, inteligentne systemy medyczne wykrywające choroby wcześniej lub w warunkach ograniczonych zasobów, systemy bezpieczeństwa oraz rozwiązania wodorowe i energii odnawialnej.
Mimo iż główną narrację stanowią sukcesy, autor nie ukrywa, iż droga innowacji bywa trudna – wymaga determinacji, wsparcia kapitałowego, infrastruktury badawczej, współpracy między sektorem prywatnym i publicznym oraz gotowości na porażki. W ten sposób książka nie tylko celebruje osiągnięcia, ale także wskazuje wyzwania i warunki, które muszą być spełnione, by innowacje mogły rozkwitnąć i przynieść wymierne korzyści społeczne.
5. Clayton M. Christensen, „The Innovator’s Dilemma” (pol. „Dylemat innowatora”)
Klasyczne już dzieło w dziedzinie strategii innowacji i zarządzania. Christensen zastanawia się nad paradoksem: dlaczego choćby świetnie zarządzane, konkurencyjne firmy, które robią „wszystko dobrze”, mogą jednak przegrać rynek? Odpowiada, iż często z powodu nowej technologii lub zmiany rynkowej, której same nie przewidziały.
Autor dzieli technologie i strategie firm na dwa główne typy: technologie podtrzymujące (sustaining) – te, które ulepszają istniejące produkty i spełniają potrzeby obecnych klientów – oraz technologie przełomowe, czyli destrukcyjne (disruptive) – te, które w pierwszym momencie oferują gorszą wydajność, ale niższą cenę lub inne cechy, które przyciągają nowe segmenty rynku lub tworzą całkowicie nowe rynki.
Kluczowa teza brzmi: firmy dominujące często „utkną” w modelu obsługi swoich najlepszych klientów i ulepszania istniejących produktów – co jest logiczne i sensowne – ale tym samym ignorują lub odsuwają wdrożenie technologii przełomowych, które początkowo mogą wydawać się mniej rentowne lub nieistotne dla głównego rynku. W rezultacie konkurent z niszy może wejść, rozwijać tę technologię, a gdy osiąga odpowiednią jakość lub gdy rynek dojrzewa, przejmuje znaczną część rynku.
Christensen przedstawia również zalecenia dla przedsiębiorstw, którzy chcą uniknąć pułapki dylematu: m.in. tworzenie autonomicznych jednostek lub oddzielnych struktur, które mogą operować według innych wartości, procesów i zasobów niż główna organizacja (by uniknąć hamowania przez dotychczasowy model biznesowy).
