Akcje ASML a rewolucja AI: jak holenderska firma rządzi światem chipów [Poradnik]

Większość inwestorów zachwyca się NVIDIA, TSMC czy AMD sugerując, iż amerykańska i chińska myśl technologiczna dystansuje cały świat. Jednak prawda jest taka, iż bez pewnej europejskiej firmy NVIDIA mogłoby odłożyć swoje pomysły do szuflady, a TSMC przez cały czas robiłby proste chipy. Tą europejska spółką jest ASML – dostawca kluczowych maszyn do produkowania najnowszych chipów (głównie przez TSMC), które potem NVIDIA czy AMD sprzedają innym klientom. Co robi takiego kluczowego ta spółka i dlaczego rynek wycenia ją na ponad 300 mld USD?

Co takiego robi ASML

ASML to holenderska firma, która dostarcza specjalistyczny sprzęt dla zaawansowanych producentów chipów. Jednak zanim przejdziemy dalej, postaramy się Wam wytłumaczyć o co dokładnie chodzi.

Chipy są w tej chwili kluczowymi elementami telefonów komórkowych, pralek, telewizorów, centrów danych czy… nowoczesnych samochodów. Oczywiście, chip chipowi nierówny. Im bardziej rozbudowane obliczenia i im ważniejsza jest szybkość i oszczędność energii tym potrzeba nowocześniejszych chipów. w tej chwili rewolucja sztucznej inteligencji (AI) zwiększa zapotrzebowania na najnowsze GPU (projektowane głównie przez NVIDIA). Samo zaprojektowanie chipa to za mało Trzeba jeszcze go wyprodukować. Tym w tej chwili zajmuje się głównie TSMC, który jest najnowocześniejszym producentem chipów. Jednak warto dodać, iż bez nowoczesnych maszyn litograficznych nie ma możliwości wyprodukowania najnowocześniejszych GPU. A takie maszyny produkuje właśnie… ASML. Co ważne, jej przewaga technologiczna jest na tyle duża, iż na razie nie ma możliwości ominięcia maszyn ASML, przy produkcji chipów dla branży AI.

Holenderska spółka jest znana w świecie jako producent maszyn litograficznych w technologii ekstremalnego nadfioletu (EUV). Oprócz systemów EUV, spółka dostarcza także maszyny litograficzne DUV (głębokiego ultrafioletu), specjalistyczne oprogramowanie oraz usługi szkoleniowe i wsparcia dla klientów.

Model biznesowy i rola w łańcuchu dostaw

Zastanówmy się jak firma zarabia pieniądze. Większość z nich (ok. 80%) pochodzi ze sprzedaży maszyn litograficznych i innych produktów. Natomiast pozostała część to usługi serwisowe, wsparcie technologiczne czy części zamienne. Maszyny litograficzne mają ogromną jednostkową cenę, często są one o wartości kilkudziesięciu na choćby 100 mln dolarów. Są to niezwykle skomplikowane urządzenia, które wymagają serwisowania, wykonanego przez wyspecjalizowanych pracowników. Jest to dla ASML stabilny źródło dochodu, które rośnie wraz ze zwiększeniem bazy działających maszyn.

Klientami spółki są giganci na rynku producentów układów scalonych (tj. foundry), czyli TSMC, Samsung czy Intel. Właśnie te 3 firmy odpowiadają za dużą część przychodów. W praktyce to właśnie one kupują większość maszyn ASML, wykorzystując je do naświetlania wzorów układów scalonych na waflach krzemowych. Przed nałożeniem sankcji na cześć eksportu najnowocześniejszego sprzętu do Chin, to właśnie Państwo Środka odpowiadało za duży popyt na maszyny. Jednak naciski USA spowodowały, iż maszyny EUV nie mogą być dostarczane do chińskich firm.

Warto pamiętać o tym, iż sam jednostkowy koszt chipa nie jest duży w cenie głównego produktu (np. telefonu), ale odgrywa kluczową rolę w dostarczaniu wartości. Jednocześnie ASML jest kluczowym elementem w całym przemyśle produkcji półprzewodników.

Litografia – dlaczego tak są ważne

No dobrze, ale o co adekwatnie chodzi, dlaczego te elementy są aż tak ważne? Konieczne jest zrozumienie czym konkretnie jest litografia. W dużym skrócie polega to na naświetlaniu wzoru maski na waflu krzemowym. To właśnie pozwala na precyzyjne umiejscowienie tranzystorów na fragmencie wafla, ich zagęszczeniu itp. Litografia jest fazą produkcji, gdzie każdy układ scalony na waflu jest przetwarzany indywidualnie (die-by-die). Zatem ten proces jest bardzo istotny w końcowym uzysku liczby sprawnych układów scalonych. Z tego powodu jakiekolwiek błędy, niedokładności w litografii są niemożliwe do skorygowania w późniejszych etapach. Im nowsze maszyny, tym ten proces jest dokładniejszy, co pozytywnie wpływa na jakość uzysku chipów z jednego wafla.

W tym procesie dwie technologie dominują:

• DUV,
• EUV.

DUV jest starszą technologią i w zasadzie nie da się wytworzyć przy jej pomocy mniejszych chipów niż w technologi 7nm. Już przy “siódemkach” następuje gwałtowny spadek uzysków z wafla. Właśnie do najbardziej zaawansowanych chipów potrzebna jest już technologia EUV. To nowe rozwiązanie umożliwia naświetlanie drobniejszych elementów niż w przypadku technologii DUV. Z tego powodu jest to “must-have” dla każdej firmy produkującej chipy w technologii 5 nm, 3nm i niżej (np. 18A). Dzięki EUV nie trzeba często naświetlać 4-5 razy jak w przypadku DUV. Jednak taka dokładność powoduje, iż maszyna jest bardzo skomplikowana w produkcji i …. ogromna. Waży około 180 ton i ma w sobie tysiące podzespołów. Koszt takiej maszyny przekracza 100 mln USD, a na dostawę trzeba czekać miesiące.

Ważny jest także cały ekosystem dostawców elementów potrzebnych do tworzenia takiego urządzenia. Powoduje to zatem, iż kraj, który chciałby skopiować ASML, musiałby stworzyć u siebie cały ekosystem dostawców, producentów, inżynierów itp. Nie jest to więc takie proste jak się wydaje. Sama spółka uważa, iż bardzo duży potencjał rozwojowy ma tak zwane HPC (High Perfomance Compute).

Źródło: ASML

Przewagi konkurencyjne ASML

Warto jeszcze przyjrzeć się na ile ASML jest odporny na zagrożenie ze strony konkurencji.

Jedna z najważniejszych przewag jest to, iż urządzenia tworzone przez ASML są bardzo skomplikowane zarówno pod względem inżynieryjnym, jak i technologicznym. Jest to jedno z najbardziej skomplikowanych urządzeń przemysłowych na świecie, które samo w sobie jest niesamowicie dokładne, ale wymaga także doskonałego wykonania od komponentów (np. superpłaskie lustra). Wiedzę chroni około 25 tys. patentów oraz niezwykle skomplikowany proces samej litografii. Nie ma zbyt wielu specjalistów z tej dziedziny, co niejako ogranicza możliwości powstania “inżynierii wtórnej” i powstania setek konkurentów w Chinach. Zatem w przypadku takich maszyn nie liczy się tak znacząco koszt pracownika. Dzięki temu ASML nie popełnił błędu wielu firm z zachodu i nie przeniósł produkcji do Azji “bo jest taniej”. W efekcie kluczowa kadra inżynierska jest w Holandii i nie zniknęła “myśl inżynierska” dotycząca litografii. Natomiast chińskie firmy, mimo miliardów zainwestowanych na “nadgonienie długu technologicznego”, przez cały czas pozostaje daleko w tyle do europejskiego rozwiązania. Więc jedną z największych barier są patenty, które uniemożliwiają szybkie stworzenie konkurencyjnej usługi. Warto pamiętać, iż ASML wydaje kilka miliardów dolarów na R&D rocznie (około 15% swoich przychodów). To pozwala tworzyć jeszcze nowocześniejsze urządzenia.

Kolejną istotną przewagą jaką ma ASML są wypracowane relacje z dostawcami. Wspomnę tylko, iż aby stworzyć jedno urządzanie EUV potrzeba ogromnej ilości komponentów, które pochodzą od około 5 100 dostawców. Więc zgranie logistyczne takiego łańcucha dostaw jest sporym wyzwaniem. Wyobraźmy sobie jakie ogromne trudności będzie miał nowy gracz na rynku, aby zbudować podobny łańcuch dostaw.

Trzeba jeszcze pamiętać o tym, iż nowoczesne fabryki chipów kosztują dziesiątki miliardów dolarów. Tak duża inwestycja powoduje, iż urządzenia zakupione w takim miejscu muszą być dokładnie sprawdzone. TSMC nie zaryzykuje kupienia maszyny litograficznej która jest niesprawdzona ale 20% tańsza. Proces litograficzny jest kluczowy, więc nikt nie zaryzykuje ogromnych strat w produkcji, tylko dlatego, aby oszczędzić 0,1% wartości całej fabryki.

ASML ma świetnie rozwinięte usługi serwisowe. Utrzymuje także zespoły serwisowe w krajach gdzie zlokalizowane są fabryki korzystające z urządzeń spółki. Dzięki temu producenci chipów mają zapewnione wsparcie 7 dni w tygodniu, co minimalizuje czas przestojów fabryk.

Dzięki wielu czynnikom jednocześnie spółka ma silny pricing power, co pozwala utrzymywać wysoką marżę operacyjną oraz rentowność zainwestowanego kapitału (ROIC). ASML może przenosić rosnące koszty produkcji na swoich klientów.

Ogromne wydatki na R&D powodują, iż raczej wątpliwe jest to, iż EUV okaże się ostatnią technologią litograficzną. W drugiej połowie lat 20-tych XXI wieku ma zostać wprowadzony High-NA EUV (EUV o zwiększonej aperturze numerycznej). w tej chwili spółka ma około 90% rynku sprzętu litografii. Dzięki innowacyjności ASML zepchnął do nisz Nikon i Canon.

Wyniki finansowe ASML na przestrzeni lat

Wzrost popytu na urządzenia ASML spowodowały, iż spółka gwałtownie zwiększyła skalę działania kilkukrotnie na przestrzeni ostatnich 15 lat. w tej chwili spółka generuje ponad 30 mld USD w przychodach i ma potencjał na dalszy dwucyfrowy wzrost w ciągu następnych latach. Tak ogromne przychody dają potrzebną skalę, aby zatrudniać świetnych inżynierów i przeznaczać duże kwoty na badania i rozwój.

Źródło: opracowanie własne

Silny pricing power jest widoczny na tym wykresie. ASML dostarcza najważniejsze produkty dla swoich klientów, co oznacza, iż mogą łatwo przerzucać koszty na odbiorców. Marża operacyjna spółki przekracza 30%, co jest fenomenalnym wynikiem.

Źródło: opracowanie własne

Spółka nie ma dużego zadłużenia, w efekcie nie płaci dużych kosztów odsetkowych. Marża netto wynosi około 25%.

Źródło: opracowanie własne

Ograniczenia eksportowe wobec Chin

W ostatnich latach nastały większe napięcia na linii USA – Chiny. Stany Zjednoczone starają się zahamować rozwój technologiczny Państwa Środka, szczególnie w obszarze chipów oraz AI. CHRL od lat przeznacza ogromne pieniądze na modernizację przemysłu półprzewodnikowego oraz prawdopodobnie wspierane jest szpiegostwo przemysłowe. Sukces takich firm jak Alibaba, Tencent, Huawei były potwierdzeniem ogromnej transformacji chińskiej gospodarki.

Jak już wspomnieliśmy, USA chce zatrzymać wzrost innowacyjności (wspieranej przez import zachodniego sprzętu wysokiej technologii). Nie dziwi więc, iż Chiny kupowały bardzo dużo nowoczesnego sprzętu DUV od ASML, by w przyszłości nauczyć się kopiować rozwiązania holenderskiej spółki i uzyskać niezależność na polu litograficznej. Już w 2019 roku rząd holenderski pod naciskiem USA wstrzymał wydawanie licencji eksportowej na pierwszą zamówioną przez Chiny maszynę EUV. Już w 2022 i 2023 roku rozszerzono restrykcje na najbardziej zaawansowane modele DUV. Dla ASML i tak najważniejsze rynki dla nowego sprzętu dla spółki są: Tajwan, Korea Południowa i Stany Zjednoczone (m.in. TSMC, Samsung, Intel).

Co na to Chiny?

Już dwie dekady temu KPCh była świadoma tego, iż w kwestii półprzewodników Chiny były daleko w tyle za najbardziej rozwiniętymi krajami na świecie. W trzeciej dekadzie XXI wieku przez cały czas dystans jest spory. Jednak ogłoszenie restrykcji na najnowsze maszyny, były zimnym prysznicem w Chinach. Rozpoczął się projekt gwałtownej modernizacji chińskiego rynku półprzewodników. Największą chińską firmą, która działa w dziedzinie litografii, jest SMEE (Shanghai Micro Electronics Equipment). W 2023 roku firma ogłosiła stworzenie pierwszego prototypu DUV, który jest zdolny do działania w procesie 28 nm. Było to kilka generacji za “Zachodem”, ale i tak jest to już duże osiągnięcie. Z kolei Yuangcheng opracował własny skaner DUV, który może w przyszłości osiągnąć zdolność do działania w procesach na poziomie 7nm. przez cały czas jednak Chiny są przynajmniej dekadę za rozwiązaniami ASML, dla holenderskiej spółki najważniejsze jest, aby inwestować jak najwięcej w badania i rozwój, aby przez cały czas utrzymać dystans “przewagi technologicznej”. Warto pamiętać, iż choćby Japończycy mieli problem ze stworzeniem maszyn EUV, a przecież jeszcze kilkadziesiąt lat temu Nikon i Canon były jednymi z liderów na tym rynku. Więc przed chińskimi naukowcami i inżynierami naprawdę dużo do poprawy. Możliwe, iż CHRL pójdzie w drogę litografii “poza EUV”, która jest w tej chwili w początkowej fazie rozwoju (m.in. pracuje nad tym amerykański Substrate).

Gdzie kupić akcje ASML?

Coraz więcej brokerów oferuje dostęp do szerokiego rynku i ogromnej liczby instrumentów akcyjnych, którzy oferują dostęp m.in. do akcji spółki ASML, jak i jej bezpośrednich konkurentów.

Dla przykładu na XTB znajdziemy na dzień dzisiejszy ponad 11 400 instrumentów akcyjnych i 1400 ETF-ów, w Saxo Bank ponad 19 000 spółek i 3000 funduszy ETF, a w Exante aż 50 000 akcji i 10 000 ETF-ów.

Broker
Kraj	Polska	Dania	Cypr
Ilość giełd w ofercie	16 giełd	37 giełd	50 giełd
Ilość akcji w ofercie	ok. 7000 - akcje ok. 2200 - CFD na akcje	19 000 - akcje 8 800 - CFD na akcje	50 000 - akcje
Ilość ETF w ofercie	ok. 1700 - ETF ok. 200 - CFD na ETF	3000 - ETF 675 - CFD na ETF	10 000 - ETF
Prowizja	0% prowizji do 100 000 EUR obrotu / miesiąc	wg cennika + 250 EUR zniżki z Forex Club	wg cennika
Min. depozyt	0 zł (zalecane min. 2000 zł lub 500 USD, EUR)	0 zł / 0 EUR / 0 USD	10 000 EUR
Platforma	xStation	SaxoTrader	Platforma Exante
	RECENZJA	RECENZJA	RECENZJA
	ZAŁÓŻ KONTO	ZAŁÓŻ KONTO	ZAŁÓŻ KONTO

Kontrakty CFD są złożonymi instrumentami i wiążą się z dużym ryzykiem szybkiej utraty środków pieniężnych z powodu dźwigni finansowej. 69-80% rachunków inwestorów detalicznych odnotowuje straty pieniężne w wyniku handlu kontraktami CFD u niniejszego dostawcy CFD. Zastanów się, czy rozumiesz, jak działają kontrakty CFD i czy możesz pozwolić sobie na wysokie ryzyko utraty pieniędzy.

Inwestowanie jest ryzykowne i możesz stracić część lub całość zainwestowanego kapitału. Podane informacje służą wyłącznie celom informacyjnym i edukacyjnym i nie stanowią żadnego rodzaju porady finansowej ani rekomendacji inwestycyjnej.

Podsumowanie

ASML jest z pewnością spółką o wyjątkowym modelu biznesowym. Firma jest praktycznie monopolistą na rynku, a rewolucja AI powoduje, iż popyt na nowe maszyny będzie utrzymywał się jeszcze przez wiele lat. Sam CEO spółki mówił, iż na razie jest problem ze sprostaniem zamówieniom i przez najbliższe kilka lat można oczekiwać, iż zdolności produkcyjne będą wykorzystane w pełni. Obecny postęp technologiczny trudno byłoby przeprowadzić bez pomocy ASML. Jest to więc kluczowa firma, szczególnie dla “Świata Zachodu”, który musi powrócić do innowacyjności, aby być przez cały czas konkurencyjny wobec gwałtownie rosnącej Azji. Ta holenderska spółka jest prawdziwym “klejnotem koronnym” całej Unii Europejskiej.

Jednak warto pamiętać, iż same perspektywy to jeszcze za mało, aby spółka była okazją inwestycyjną. w tej chwili ASML jest wyceniany na 35-krotność zysków netto. To oznacza, iż w tej chwili duża część wzrostu jest już zdyskontowana. Zwłaszcza jeżeli weźmiemy pod uwagę, iż jest w przyszłości możliwa konwersja wskaźnika forward P/E w okolice 25. Wtedy, aby osiągnąć stopę zwortu (do 2029 roku) na poziomie 10-11% rocznie trzeba założyć wzrost przychodów w latach 2026 – 2029 na około 16% rocznie oraz wzrost marży operacyjnej w okolice 33%. Widać zatem, iż obecna wycena jest już “hojna” i raczej należałoby myśleć o kupnie ASML w sytuacji korekty (tak jak to miało miejsce np. w kwietniu 2025 roku).