Prezentujemy projekt dyplomowy nadesłany do nas przez jego autora, Pana Karola Mitręgę. Praca powstała na Politechnice Świętokrzyskiej pod opieką promotora, dr hab. inż. arch. Joanna Gil-Mastalerczyk prof. PŚk. Projekt dotyczy Dziennego Centrum Onkologii w Kielcach. Poradnikiem projektowym do pracy dyplomowej była rozprawa doktorska pana dr.inż arch Rafała Strojnego Politechnika Lubelska.
Współczesna architektura obiektów ochrony zdrowia coraz częściej wykracza poza podstawowe wymagania techniczne i funkcjonalne. W obliczu wyzwań związanych z leczeniem chorób nowotworowych istotne staje się kształtowanie przestrzeni, która sprzyja zarówno procesom terapeutycznym, jak i codziennemu funkcjonowaniu pacjentów oraz personelu medycznego. Projekt Dziennego Centrum Onkologii w Kielcach realizuje te założenia, wprowadzając rozwiązania projektowe odpowiadające na potrzeby współczesnej opieki onkologicznej.
Zamiast klasycznej, wysokiej zabudowy zastosowano horyzontalne układy obiektów, otwarte na otoczenie i przyjazne w odbiorze. Wnętrza zaprojektowano w sposób zapewniający dostęp do światła dziennego, użyto naturalnych materiałów oraz rozwiązań poprawiających komfort użytkowania. Celem było stworzenie funkcjonalnego, a zarazem zrównoważonežgo środowiska leczenia, uwzględniającego aspekt psychiczny pacjentów, ich emocje oraz potrzeby wyciszenia i poczucia bezpieczeństwa.
Trzy budynki – trzy funkcje
Kompleks składa się z trzech niezależnych, funkcjonalnie zróżnicowanych budynków, które wspólnie tworzyą logicznie zorganizowaną strukturę urbanistyczną. Każdy z obiektów realizuje odmienną funkcję, uzupełniając pozostałe części o konkretne procesy terapeutyczne, edukacyjne i administracyjne. Rozwiązanie takie umożliwia etapowe korzystanie z przestrzeni przez pacjentów w zależności od etapu leczenia oraz potrzeb medycznych.
Budynek hematologii i onkologii przeznaczony jest dla pacjentów przyjmowanych na leczenie dzienne. Sale zaprojektowano z uwzględnieniem widoku na zieleń oraz dostępem do światła dziennego. Działania te mają na celu poprawę dobrostanu pacjenta i zminimalizowanie skutków ubocznych terapii. Na piętrze zaplanowano sale medytacyjne, kaplicę, gabinety psychologów oraz pomieszczenia noclegowe dla pacjentów przyjeżdżających spoza regionu, zapewniając im możliwość odpoczynku i godnego przygotowania do leczenia.
Budynek radioterapii zawiera bunkier radioterapeutyczny oraz zaplecze technologiczne spełniające wymogi ochrony radiologicznej. Wnętrza zaprojektowano z zastosowaniem naturalnych okładzin elewacyjnych, przełamujących surowy charakter technologicznej części budynku. Na piętrze znajduje się część administracyjna kompleksu, obejmująca pomieszczenia biurowe, techniczne i socjalne.
Wayfinding – projektowanie czytelnej przestrzeni
W projekcie zastosowano zasady wayfindingu, umożliwiające intuicyjne poruszanie się po obiekcie. Jasny podział stref funkcjonalnych, kontrola osi widokowych, różnicowanie materiałów i kolorystyki posadzek oraz kierunkowe światło pomagają użytkownikom w orientacji. Celem było ograniczenie konieczności korzystania z oznakowań i maksymalne uproszczenie nawigacji. Dodatkowo, świadome prowadzenie użytkownika w przestrzeni ma na celu redukcję stresu związanego z zagubieniem i niepewnością.
Integracja z otoczeniem przyrodniczym
Teren inwestycji zlokalizowany został pomiędzy Ogrodem Botanicznym, rezerwatem Karczówka a Świętokrzyskim Centrum Onkologii. Projekt zakłada pełne wykorzystanie walorów przyrodniczych otoczenia – widok na zieleń dostępny jest z większości pomieszczeń użytkowych. Dodatkowo zaprojektowano dziedzińce, zielone dachy oraz ogród terapeutyczny, który stanowi integralną część zespołu i zapewnia pacjentom oraz personelowi miejsce wyciszenia i odpoczynku.
Budynki zostały zaplanowane z uwzględnieniem kontekstu – ich forma nie dominuje nad otoczeniem, a niska zabudowa nie koliduje z historyczną dominantą krajobrazową, jaką stanowi pobliski klasztor na Karczówce. Odległość od Ogrodu Botanicznego została dobrana w taki sposób, aby korzystający z niego odwiedzający nie zakłócali funkcjonowania kompleksu, a jednocześnie by pacjenci mogli w pełni korzystać z bliskości zieleni.
Otoczenie przyrodnicze traktowane jest nie tylko jako element estetyczny, ale jako aktywne narzędzie wspomagające proces leczenia. Kontakt z naturą wspiera regenerację, poprawia nastrój i wpływa na odczucie bezpieczeństwa, co znajduje swoje potwierdzenie w licznych badaniach naukowych.
System żaluzji zewnętrznych
W celu zapewnienia odpowiedniego mikroklimatu zastosowano poziome żaluzje zewnętrzne, umożliwiające kontrolowanie ilości światła słonecznego wpadającego do wnętrz. System ten pozwala na ograniczenie przegrzewania pomieszczeń oraz równomierne doświetlenie stref roboczych i wypoczynkowych.
Żaluzje stanowią także integralny element kompozycji elewacji. Ich rozmieszczenie, rytm i materiał dostosowano do estetyki całości, integrując funkcję techniczną z architektoniczną.
Wybór materiałów i kolorystyki
W projekcie zastosowano konstrukcję i wykończenia z drewna klejonego warstwowo (CLT), uzupełnione szkłem, betonem architektonicznym oraz kamieniem. Takie zestawienie materiałów gwarantuje trwałość, dobrą akustykę oraz estetykę zbliżoną do środowiska naturalnego. Materiały spełniają także funkcje wspierające psychikę pacjentów.
Dominujące kolory to zgaszone odcienie beżu, zieleni i bieli – dobrane z myślą o optymalnym wpływie na koncentrację i samopoczucie użytkowników. Projekt unika efektu sterylności, który często doświadczają pacjenci w klasycznych obiektach ochrony zdrowia.
Funkcje edukacyjne i społeczne
Oprócz funkcji stricte medycznych, projekt uwzględnia przestrzenie edukacyjne oraz społeczne. W budynku diagnostycznym przewidziano sale wykładowe oraz pomieszczenia dla studentów, które mogą być wykorzystywane również do spotkań, warsztatów i działań profilaktycznych.
Zaprojektowano także pomieszczenia przeznaczone dla osób po zakończeniu leczenia, które mogą dzielić się swoim doświadczeniem z innymi pacjentami. Dostępne są kuchnie wspólnotowe, strefy kontemplacji i kaplica. Uwzględniono również potrzeby rodzin pacjentów.
Elementy symboliczne i relacyjne
W najwyższej części zagospodarowania terenu zlokalizowano „Dzwon Zwycięzcy” – miejsce, w którym osoby kończące leczenie mogą symbolicznie zaznaczyć moment powrotu do zdrowia. Dzwon jest celowo skierowany w stronę rezerwatu Karczówka oraz klasztoru Karczówka, co stanowi symboliczne połączenie wygranej z chorobą z duchową, sakralną przestrzenią, istotną dla wielu pacjentów.
Obok „Dzwonu Zwycięzcy” znajduje się ogród terapeutyczny, dostępny dla wszystkich użytkowników obiektu. Jego układ oraz dobór roślinności sprzyjają wyciszeniu i regeneracji, wspierając psychiczny proces powrotu do zdrowia.
Te elementy pełnią istotną rolę nie tylko w indywidualnej terapii pacjentów, ale także w budowaniu relacji społecznych między pacjentami oraz personelem, tworząc przestrzeń wsparcia, nadziei i wspólnoty.
Uzupełnienie struktury medycznej Kielc
Obiekt został zaprojektowany jako uzupełnienie istniejącej infrastruktury Świętokrzyskiego Centrum Onkologii. Oferuje funkcje dotąd rozproszone lub niedostępne w obecnym układzie – w tym leczenie dzienne, wsparcie psychologiczne, edukację oraz noclegi dla pacjentów spoza regionu.
Projekt uwzględnia również potrzeby personelu medycznego – stworzono dla niego ergonomiczne przestrzenie pracy, zaplecza socjalne i miejsca odpoczynku. Zadbano o sprawną logistykę pracy i separację ciągów komunikacyjnych personelu oraz pacjentów.
Koncepcja jako odpowiedź na niedoskonałości istniejących obiektów
Punktem wyjścia do opracowania koncepcji była analiza istniejących obiektów szpitalnych. Wiele z nich charakteryzuje się brakiem światła dziennego, hałasem, niedostosowaniem przestrzeni do potrzeb pacjenta oraz ogólnym poczuciem dyskomfortu. Projekt stanowi odpowiedź na te niedoskonałości pokazując, iż nowoczesna architektura może realnie wspierać leczenie, zapewniając lepsze warunki pracy i pobytu. Zastosowane rozwiązania przestrzenne są alternatywą dla w tej chwili dominujących wzorców w budownictwie szpitalnym.
Nowy model placówki onkologicznej
Dzienne Centrum Onkologii w Kielcach to propozycja kompleksowej, nowoczesnej placówki medycznej, integrującej funkcje terapeutyczne, edukacyjne i społeczne. Projekt oparto na zasadach funkcjonalności, czytelności, dostępności i zrównoważonego projektowania. Uwzględniono potrzeby pacjentów w różnych etapach leczenia, a także personelu i studentów kierunków medycznych.
Rozwiązania zastosowane w kompleksie wskazują możliwy kierunek dla przyszłych inwestycji w sektorze ochrony zdrowia – opartych na analizie potrzeb użytkowników, poszanowaniu środowiska i wykorzystaniu architektury jako aktywnego narzędzia wspierającego proces leczenia.
AUTOR PRACY : Karol Mitręga Politechnika Świętokrzyska
PROMOTR : dr hab. inż. arch. Joanna Gil-Mastalerczyk prof. PŚk Politechnika Świętokrzyska
RECENZENT : dr inż. Arch. Ewelina Gardyńska-Kieliś Politechnika Świętokrzyska
POMOC: Poradnikiem projektowym do pracy dyplomowej była rozprawa doktorska pana dr.inż arch Rafała Strojnego Politechnika Lubelska
