Automatyka zabezpieczająca w instalacjach energetycznych

Z artykułu dowiesz się:

• jak prawo charakteryzuje konieczne elementy bezpieczeństwa instalacji energetycznej,
• kto ponosi odpowiedzialność za bezpieczeństwo takiej instalacji,
• z czym wiąże się scalenie urządzeń ciśnieniowych na odpowiedzialność użytkownika.

Bezpieczeństwo instalacji energetycznych to podstawa dobrze działającego zakładu przemysłowego. Jak zadbać o urządzenia energetyczne, aby zapewnić bezpieczeństwo całej produkcji?

Energetyka w Polsce ulega zmianom, na które mają wpływ uwarunkowania i oczekiwania dotyczące m.in. rynku energii, ochrony środowiska oraz zmieniający się stan techniczny urządzeń o długim czasie eksploatacji. Poważnym wyzwaniem dla pracy kotłów energetycznych jest praca w trybie regulacyjnym, ponieważ były one zwykle projektowane do wolnozmiennych obciążeń i pracy w tzw. „podstawie”.

Często występują modernizacje kotłów polegające na zmianie paliwa czy rodzaju paleniska. Na horyzoncie pojawiają się też zmiany dotyczące paliw. Mogą zostać zastosowane m.in. biopaliwa, paliwa syntetyczne, paliwa gazowe z domieszką wodoru lub współspalanie wodoru. Perspektywą też jest wykorzystanie amoniaku.

Opisywane zmiany są wyzwaniem zarówno dla konstrukcji powłok ciśnieniowych i konstrukcji mechanicznej, jak również dla systemów regulacji i systemów automatyki zabezpieczającej.

Wszystkie takie zmiany, w tym zmiany charakteru pracy urządzeń, mogą powodować zwiększenie częstości występowania zdarzeń inicjujących scenariusze awaryjne. To z kolei powoduje zmianę częstości przywołania funkcji zabezpieczających, co może powodować konieczność modernizacji automatyki.

Wyzwania dla sektora energetycznego

Należy pamiętać, iż komponenty automatyki mają zwykle 10-15 -letni czas do wymiany. Gdy on upłynie, intensywność uszkodzeń tych komponentów staje się nieprzewidywalnie wyższa niż przyjęta na etapie projektowania na podstawie ich dokumentacji. To powinno być kolejnym powodem modernizacji systemu automatyki urządzenia.

Czytaj też >> Badania smarów łożysk tocznych w przemyśle

W energetyce pojawiły się także nowe perspektywy w postaci energetyki jądrowej oraz rozwoju nowych technologii w automatyce. W tym perspektywa systemu o samozmieniającym się zachowaniu. Wszystko to stanowi obszar nowych wyzwań zarówno dla konstrukcji i jakości wykonania urządzeń i instalacji w energetyce, jak i ich wyposażenia, w tym automatyki regulacyjnej i zabezpieczającej.

Wymagania prawne a bezpieczeństwo

Bezpieczeństwo eksploatacji każdego z urządzeń technicznych, powinno zostać zapewnione w myśl następujących przepisów prawa:

• Przepisy dotyczące oceny zgodności, w szczególności określone w rozporządzeniach lub ustawach implementujących poszczególne unijne dyrektywy nowego podejścia.
• Przepisy prawa pracy, tj. Kodeks pracy, w szczególności dział dziesiąty: Bezpieczeństwo i Higiena Pracy, w tym rozdział IV: Maszyny i inne urządzenia techniczne, oraz rozporządzenia wykonawcze do Kodeksu pracy dot. bezpieczeństwa i higieny pracy w różnych gałęziach pracy oraz bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy.
• Przepisy dozoru technicznego określone w Ustawie o dozorze technicznym oraz rozporządzeniach wykonawczych do ustawy.

Przepisy te mają zastosowanie w całym przemyśle – także w przypadku instalacji w energetyce. Urządzenia techniczne są połączone w instalację technologiczną przeznaczoną do przetwarzania energii paliwa lub innego źródła energii na energię elektryczną oraz energię cieplną.

Dyrektywy dla instalacji energetycznych

W przypadku nowych instalacji energetycznych zapewnianie zasadniczych wymagań bezpieczeństwa odbywa się m.in. przez stosowanie przepisów w zakresie oceny zgodności.

Instalacja energetyczna podlega m.in. dyrektywom:

• ciśnieniowej (PED) 2014/68/UE,
• maszynowej (MD) 2006/42/WE,
• niskonapięciowej (LVD) 2014/35/UE,
• kompatybilności elektromagnetycznej (EMC) 2014/30/UE, z których wynika, iż udział jednostki notyfikowanej jest wymagany w ocenie zgodności z PED od II kategorii włącznie.

Ocena zgodności powinna być podstawową metodą zapewniania bezpieczeństwa dla wszystkich nowych urządzeń i instalacji w przemyśle.

Kontakt z UDT przed rozpoczęciem projektu inwestycji posłuży omówieniu wymagań przepisów i zakresu zastosowania norm technicznych.