Bezpieczeństwo warzyw i owoców: Jak PIORiN kontroluje pozostałości środków ochrony roślin

Warzywa i owoce goszczące na naszych stołach są stałym i ważnym składnikiem codziennego odżywiania. Aby plony były zdrowe, wolne od chorób i szkodników, a przy tym bezpieczne dla konsumenta, w uprawach stosuje się chemiczne środki ochrony roślin. Ich niewłaściwe użycie może jednak prowadzić do pozostałości substancji chemicznych w płodach rolnych – zarówno tych świeżych, jak i przetworzonych.

Bezpieczeństwo warzyw i owoców: Jak PIORiN kontroluje pozostałości środków ochrony roślin

Kontrola jakości w laboratoriach GIORiN

W trosce o jakość i bezpieczeństwo produktów roślinnych Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) prowadzi systematyczne badania laboratoryjne w ramach urzędowej kontroli stosowania środków ochrony roślin.

W 2024 roku zaplanowano pobranie 3820 próbek owoców i warzyw do badań. Analizy wykonywane są przez trzy jednostki:

• Instytut Ogrodnictwa – PIB w Skierniewicach,
• Instytut Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu,
• Centralne Laboratorium GIORiN w Toruniu.

Na czym polega kontrola?

Proces kontroli polega na:

• pobieraniu próbek z produkcji pierwotnej – sadów, pól, szklarni i tuneli foliowych,
• analizie laboratoryjnej w zakresie obecności i poziomu substancji czynnych,
• ocenie zgodności z dopuszczalnymi normami.

Próbki trafiają do laboratoriów z całego kraju, nie tylko z miejsc produkcji, ale także z magazynów i przechowalni.

Nowoczesne metody badawcze

Badania opierają się na nowoczesnych, wielopozostałościowych metodach analitycznych, takich jak:

• chromatografia cieczowa i gazowa (LC-MS/MS, GC-MS/MS, GC-NPD/ECD),
• spektrofotometria UV.

Metody te są akredytowane zgodnie z normą PN EN ISO/IEC 17025, a szybkie uzyskiwanie wyników analiz ma najważniejsze znaczenie w procesie nadzoru.

Wyniki kontroli w 2024 roku – dane z Torunia

Centralne Laboratorium GIORiN w Toruniu przebadało w 2024 roku:

• łącznie 650 próbek,
  • 583 próbki warzyw,
  • 67 próbek owoców.

Wyniki analizy:

• 421 próbek (64,8%) było wolnych od pozostałości środków ochrony roślin,
• 229 próbek (35,2%) zawierało pozostałości, w tym:
  • 208 próbek (32,0%) mieściło się w dopuszczalnych normach,
  • 21 próbek (3,2%) przekraczało najwyższy dopuszczalny poziom (NDP).

W 6 przypadkach wystosowano powiadomienia w ramach Systemu RASFF, a:

• 114 próbek (17,5%) zawierało substancje niedopuszczone do stosowania,
• w 12 próbkach (1,8%) wykryto związki niedopuszczone i jednocześnie przekraczające NDP.

W sumie wykryto 46 substancji czynnych spośród 358 analizowanych.

Dlaczego te badania są ważne?

Dzięki badaniom PIORiN możliwa jest:

• bieżąca ocena jakości płodów rolnych,
• identyfikacja potencjalnych zagrożeń,
• potwierdzenie zasadności urzędowej kontroli,
• ochrona zdrowia konsumenta poprzez zapewnienie, iż produkty spełniają wymogi bezpiecznej żywności.

Podsumowanie

Badania pozostałości pestycydów to najważniejszy element nadzoru nad bezpieczeństwem żywności. Działania PIORiN i wyspecjalizowanych laboratoriów pozwalają ograniczyć ryzyko dla zdrowia konsumentów i zapewnić wysoką jakość warzyw i owoców trafiających na polskie stoły.