CEMEX: NA DRODZE DO ZRÓWNOWAŻONEGO BUDOWNICTWA

Finansowanie projektów ze środków unijnych oraz zrównoważony rozwój stanowią w tej chwili najważniejsze zagadnienia z punktu widzenia polskiego sektora budowlanego. Najważniejsze trendy w nadchodzącym roku zarysował RAFAŁ GAJEWSKI, Dyrektor Pionu Handlowego i Członek Zarządu Cemex Polska.

Adam Łaba: Cemex posiada wieloletnie doświadczenie na rynku, będąc jednym z wiodących producentów materiałów budowlanych na świecie. Jakich zmian możemy spodziewać się na rynku w najbliższym czasie z Państwa perspektywy?
Rafał Gajewski: W najbliższych miesiącach powinniśmy dostrzegać coraz więcej pozytywnych czynników mających znaczenie dla całej branży. Bez wątpienia świadczą one o stopniowym wychodzeniu z trudnego okresu i istotnej korekty rynku, z jaką mieliśmy do czynienia w 2023 roku. W sektorze budownictwa mieszkaniowego obserwujemy znaczący wzrost liczby wydawanych pozwoleń na budowę, a co za tym idzie – zwiększenie liczby nowo rozpoczynanych projektów. Zapowiadane programy rządowe mające na celu wspieranie tego sektora mogą dodatkowo przyspieszyć jego rozwój. Spadek inflacji, stabilny poziom stóp procentowych, a docelowo perspektywa ich obniżenia również powinny sprzyjać wzrostom w tym segmencie. Tym bardziej iż cały czas w Polsce mamy do czynienia z dużym deficytem mieszkaniowym. W przypadku budownictwa niemieszkaniowego oraz infrastruktury najważniejsze znaczenie będą miały środki unijne, w tym odblokowane przez Komisję Europejską fundusze Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Samorządy będą mogły finansować wiele projektów z tych środków, m.in. inwestycje związane z efektywnością energetyczną i termomodernizacją. Wydarzenia na scenie geopolitycznej w ostatnich latach pokazały, jak ważna jest niezależność energetyczna. Z tego względu rośnie znaczenie inwestycji w odnawialne źródła energii. Ale nie tylko. W nadchodzących latach Polska może być jednym z największych beneficjentów funduszy unijnych. o ile chodzi o fundusze bezpośrednio stymulujące budownictwo, poza 72,2 mld € na politykę spójności (budżet na lata 2021–2027) oraz 3,8 mld € z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, w grę wchodzą też środki z Funduszu Odbudowy: 23,9 mld € dotacji oraz 34,5 mld € pożyczek. Dlatego to duża szansa dla inwestycji drogowych, kolejowych, energetycznych, wojskowych i samorządowych.

A.Ł.: Kreśli Pan optymistyczną wizję najbliższych miesięcy. Czy widzi Pan jakieś wyzwania dla branży?
R.G.: W 2024 roku spodziewam się raczej niewielkiej poprawy na rynku, o ile w ogóle. Natomiast wierzę, iż rok 2025 i późniejsze lata mogą charakteryzować się już dużym wzrostem zapotrzebowania na materiały budowlane. Dostrzegam w związku z tym kilka punktów krytycznych dla naszego sektora w nadchodzącym czasie. Jednym z głównych problemów są niedobory kadrowe. W obliczu zwiększonego zapotrzebowania na siłę roboczą może to stanowić istotne wyzwanie dla branży budowlanej. Musimy brać pod uwagę ryzyko, iż nie będziemy w stanie zrealizować wszystkich projektów na czas z powodu braku wystarczającej liczby pracowników. Również kumulacja projektów w krótkim czasie – może spowodować powtórkę z niedawnej historii, kiedy zachwianie równowagi popyt–podaż wpłynęło na wzrost kosztów działalności, wzrost cen, niedobory materiałów budowlanych w związku z ograniczeniami mocy produkcyjnych czy też logistycznych. Nie można także zapominać o kwestiach zrównoważonego rozwoju i pakiecie unijnym „Fit for 55”. Dekarbonizacja stanowi najważniejszy priorytet dla wszystkich sektorów gospodarki, łącznie z branżą budowlaną. Przykładowo produkcja cementu w Polsce odpowiada za około 4% krajowej emisji CO₂. Dlatego celem europejskiej branży cementowej jest redukcja emisji dwutlenku węgla o 311 kg na tonę cementu do 2030 roku w porównaniu z emisjami bazowymi z 1990 roku, wynoszącymi 783 na tonę.

A.Ł.: To właśnie w związku z obszarem ochrony środowiska Państwa firma opracowała strategię CEMEX Future in Action, o której Pan już wielokrotnie opowiadał. Jak wygląda jej wdrażanie?
R.G.: Future in Action to kompleksowa strategia, która zakłada działania praktycznie we wszystkich obszarach naszej działalności. Jej celem jest znaczące zmniejszenie naszego oddziaływania na środowisko na każdym etapie procesu produkcji. Kluczowym punktem tego planu jest m.in. wspomniana redukcja emisji CO₂ na tonę cementu w skali globalnej o 47 proc., a w kontekście Europy – o 55 proc. w porównaniu z poziomem z 1990 roku. Chcemy również zmniejszyć ślad węglowy produkowanego przez nas betonu o 41 proc., a także zwiększyć wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych do poziomu 65 proc. w całej organizacji. Te ambitne cele pomogą nam skutecznie łagodzić skutki zmian klimatycznych oraz umożliwią osiągnięcie całkowitej neutralności klimatycznej CEMEX-u do 2050 roku.

Trzeba jednak podkreślić, iż ochrona środowiska naturalnego wymaga kooperacji i wzajemnego wsparcia pomiędzy podmiotami odpowiedzialnymi za poszczególne etapy procesu budowlanego. Dlatego jako dostawca materiałów budowlanych oferujemy rozwiązania szyte na miarę wymagań klientów i poszczególnych segmentów rynku. Nasza filozofia opiera się na ścisłej współpracy na każdym etapie procesu budowlanego – od etapu projektowania i planowania, poprzez realizację, aż po finalną produkcję materiałów budowlanych. Dążymy do zapewnienia kompleksowego wsparcia naszym klientom, integrując działania projektantów, architektów, wykonawców i producentów w celu osiągnięcia optymalnych rezultatów. Ta synergia umożliwia nam dostarczanie innowacyjnych rozwiązań, które nie tylko spełniają oczekiwania klientów, ale też przyczyniają się do ochrony środowiska i zmniejszenia śladu węglowego.

A.Ł.: Jakie konkretne działania już wykonaliście w celu osiągnięcia neutralności klimatycznej?
R.G.: Przeznaczyliśmy znaczące środki na inwestycje w aktywa trwałe i kapitał obrotowy. Nasze inwestycje koncentrują się na modernizacji w kierunku sprzyjającym dekarbonizacji, a także na rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz efektywności energetycznej. Obie nasze cementownie, w Rudnikach oraz w Chełmie, mają wskaźnik substytucji węgla paliwami alternatywnymi przekraczający 90 proc.

Jesteśmy świadomi udziału emisji CO₂ w przemyśle cementowym generowanego przez proces produkcji klinkieru portlandzkiego. Dlatego podejmujemy działania mające na celu ograniczenie emisji procesowej, zarówno poprzez zastosowanie surowców zdekarbonizowanych do produkcji klinkieru, jak i wprowadzenie na rynek cementów z obniżoną zawartością klinkieru. Nasze wysiłki już przynoszą efekty – w ciągu dwóch lat zredukowaliśmy średni wskaźnik klinkierowy cementów dostarczanych do naszych klientów w Polsce o 6,5 proc., a cementownia Rudniki w 2023 roku osiągnęła średni wskaźnik klinkierowy na poziomie 62,5 proc. i jest w naszej grupie jednym z najlepszych zakładów pod tym względem.

Nasze działania się do tego nie ograniczają. Celem jest osiągnięcie średniego wskaźnika klinkierowego cementów sprzedawanych na polskim rynku na poziomie poniżej 55 proc. do 2027 roku. Jest to zgodne z założeniem reduce before capture, czyli zredukuj maksymalnie emisję przed wdrożeniem technologii CCU/CCS. Prowadzimy szereg projektów, które pomogą nam osiągnąć ten cel. Wprowadziliśmy na rynek grupę cementów Vertua o obniżonej emisyjności. Cementy te charakteryzują się obniżoną emisją w porównaniu z cementem referencyjnym CEM I, którego emisja, według danych GCCA, w 2000 roku wynosiła 822 kg CO₂/tonę cementu. Cementy CEMEX z grupy Vertua Supreme cechują się emisją niższą względem referencji o więcej niż 55 proc. – Vertua Ultra: 40–55 proc. niższą, a Vertua Plus: 25–40 proc. niższą. W 2023 roku 42 proc. sprzedaży to cementy Vertua Supreme, a 56 proc. – Vertua Ultra. Wszystkie emisje naszych produktów potwierdzone są deklaracją środowiskową typu EPD.

Już po wprowadzeniu na rynek produktów o obniżonym śladzie węglowym (linia Vertua®), przeznaczonych dla wszystkich segmentów rynku, przechodzimy do kolejnych działań. Już od lipca zaprzestaniemy produkcji cementów typu CEM I w workach, a do końca 2025 roku zamierzamy zaprzestać produkcji cementów typu CEM I w luzie. Te działania stanowią istotny krok w kierunku zrównoważonej przyszłości dla naszej branży i planety jako całości.

Co najważniejsze, nasza strategia przynosi już wymierne efekty. W ubiegłym roku CEMEX Polska wyemitował o 15 proc. mniej CO₂/tonę cementu niż w 2020 roku. Aby zobaczyć skalę, przekłada się to na redukcję emisji o 160 tysięcy ton rocznie. Jest to ilość, którą w skali roku pochłania około 26 milionów drzew, czyli około 6500 hektarów lasu.

A.Ł.: Wiemy, iż dekarbonizacja może przynieść wiele korzyści dla naszej planety. Jak to wygląda z perspektywy biznesowej? Czy firmom opłaca się inwestować w zielone technologie?
R.G.: Tutaj należy zwrócić uwagę na kilka kluczowych czynników. Przede wszystkim przewidujemy wzrost opłat za emisje CO₂, szczególnie przy założeniu istotnej redukcji ilości darmowych alokacji przyznawanych przez Komisję Europejską w kolejnych latach. Już w 2030 roku ilość darmowych alokacji przyznawanych branży spadnie o 52 proc., a w 2034 roku za każdą wyemitowaną tonę CO₂ będzie trzeba płacić. Firmy, które skutecznie ograniczą swój ślad węglowy, zyskają w ten sposób przewagę konkurencyjną. Nie można także zapominać, iż wśród klientów – zarówno biznesowych, jak i konsumentów – rośnie świadomość ekologiczna. Coraz częściej zwracają uwagę na ten obszar, wybierając produkty i usługi o mniejszym wpływie na środowisko. Myślę, iż dla konsumentów w przyszłości produkty o obniżonym lub neutralnym wpływie na środowisko będą pierwszym wyborem.

Oczywiście jako branża potrzebujemy wsparcia w drodze do neutralności klimatycznej. Należy brać pod uwagę dodatkowe, ogromne koszty związane z wychwytywaniem, transportem i składowaniem CO₂. Same koszty inwestycji w CCU/CCS dla jednego zakładu produkcyjnego to poziom 1,0–1,5 miliarda złotych. Dodatkowe obciążenia to transport, składowanie, 2,5-krotnie większe zapotrzebowanie na energię. Konieczne będzie zintensyfikowanie działań rządu w zakresie legislacji, aby umożliwić efektywne zarządzanie emisjami, zapewnić możliwość transportu i odpowiednią infrastrukturę do transportu i składowania dwutlenku węgla.

Patrząc na cały ten obszar z dalszej perspektywy, staje się jasne, iż konieczne jest przejście na odnawialne źródła energii. Inwestycje w OZE stanowią nie tylko sposób zmniejszenia emisji, ale również sposobność do obniżenia kosztów długoterminowych oraz zwiększenia niezależności energetycznej. Dlatego też, aby osiągnąć cele związane z redukcją emisji CO₂, niezbędne będzie konsekwentne dążenie do rozwoju i implementacji odnawialnych źródeł energii.

Rozwój i wdrażanie technologii materiałów budowlanych CEMEX jest częścią globalnego networku ds. badań i rozwoju, na czele z Centrum Badań CEMEX z siedzibą w Szwajcarii. Prawa autorskie dotyczące badań © 2024 / CEMEX Innovation Holding Ltd., Szwajcaria