Ceny energii rosną. Czy polskie firmy są na to gotowe?

1 rok temu

Rosnące ceny energii już spowodowały, iż firmy i gospodarstwa domowe szukają sposobów na obniżenie kosztów i zabezpieczenie się przed ryzykiem niedoborów. Co trzecia mała i średnia firma twierdzi, iż zamierza inwestować w rozwiązania, które częściowo pomogą jej rozwiązać ten problem. Takie wnioski płyną z raportu ING (Reakcja polskiego biznesu na szok energetyczny 2022).

Od czego zależą ceny energii?

Ceny energii zależą od szeregu czynników. W tym momencie największy wpływ ma wojna na Ukrainie, a ściślej rzecz biorąc sankcje nałożone na Rosję i wstrzymanie dostaw gazu do Europy przez gazociąg Nord Stream. Wszystkich tych problemów teoretycznie udałoby się uniknąć, gdyby polityka Unii Europejskiej w stosunku do Rosji była inna. Czasu jednak się nie cofnie. w tej chwili kraje zachodu i tak mocno odcinają dostawy rosyjskiego gazu.

Niestety to perspektywa średniookresowa, w krótkim terminie wzrost cen energii może być rekompensowany przez pomoc rządową i unijną. Takie działania mają właśnie miejsce i politycy w wielu krajach uruchamiają różnego rodzaje tarcz antyinflacyjnych. Niemcy planują przeznaczyć na ten cel 200 miliardów euro. Polski rząd także będzie pomagać, chociaż na mniejszą skalę. Zamrożenie cen gazu jest pewnym działaniem osłonnym dla odbiorców najbardziej wrażliwych. Cennik gospodarstw domowych ma też spadać, wraz z coraz mniejszym zużyciem surowca. Te działania mają na celu skłonienie ludzi do oszczędzania.

Od czego zależą końcowe ceny energii

Dzięki pomocy państwa ceny nośników energii dla producentów i konsumentów nie są aż tak dotkliwe, jak mogłyby być, gdyby obowiązywała cena rynkowa. W hurcie cena gazu zdrożała w pewnym momencie o ponad 700%, a firmy płaciły „tylko” niemal 90% więcej. Konsumenci jeszcze mniej bo 51%. Podobnie jest z prądem. Oczywiście za te „niższe ceny” wszyscy i tak zrzucimy się w podatkach, ale faktem jest, iż na razie jest taniej.

Ostatnie miesiące to skokowy wzrost cen nośników energii

Ceny energii zaczęły już rosnąć w połowie 2021 roku. Miało na to wpływ szybkie odbicie gospodarek po pandemii. Trend bardzo mocno się nasilił po lutym 2022 roku. Od rosyjskiej inwazji na Ukrainę na rynku można było zaobserwować objawy paniki. Prawa do emisji CO2 znalazły się na szczytach. Węgiel po lutym 2022 roku zdrożał dwukrotnie. Tutaj dużą rolę odegrało embargo samych państw zachodnich.

Z energetycznych surowców najlepiej zachowuje się ropa naftowa. w tej chwili interes życia robią na Rosjanach, Indie i Chiny, które kupują ropę z niesamowitym dyskontem. Rosyjska ropa Ural sprzedawana jest z dyskontem 20 dolarów na baryłce, w stosunku do ropy Brent.

Wzrost cen nośników energii na przestrzeni ostatnich lat

W ciągu ostatnich trzech miesięcy ceny gazu jednak mocno spadły. Pomogła dobra pogoda i 20%r/r spadek popytu na LNG z Chin. w tej chwili Europa jest bardzo dobrze przygotowana do zbliżającego się sezonu grzewczego, a zbiorniki gazu napełnione są prawie do pełna. Rok temu, o tej samej porze roku były tylko w 75%. Wszystko wskazuje, iż przetrwamy najbliższą zimę.

Procent zapełnienia magazynów gazu w Europie

Ceny energii podbijają inflację CPI

Nie będzie przesadnie odkrywcze twierdzenie, iż wysokie ceny energii podbiły ogólną inflację CPI, która teraz w Polsce wynosi prawie 18%. Oczywiście na koszyk inflacyjny wpływa bardzo wiele różnych czynników, ale ceny energii są w nim w tej chwili bardzo istotne. W sierpniu wkład paliw w transporcie oraz nośników energii zużywanej w domach wyniósł 6,0 pp. Pierwotny impuls w postaci wyższych cen energii miał również przełożenie przez tzw. efekty drugiej rundy na wzrost cen żywności i pozostałych towarów i usług, które są w koszyku inflacji bazowej.

Wkład dodany cen nośników energii do ogólnej inflacji CPI

Problem węgla w Polsce

Wiosną tego roku rząd polski podjął decyzję o natychmiastowym embargu na rosyjski węgiel. W maju reszta państw Unii Europejskiej również zakazała sprowadzania surowca ze wschodu, ale inne kraje UE wykorzystały okres karencji od połowy sierpnia i do tego momentu cały czas go sprowadzały. Dzięki temu w tej chwili mają teraz mniejsze problemy z jego dostępnością.

Import węgla do UE z Rosji i innych państw w 2020

W 2020, wśród 6 największych importerów węgla w UE udział rosyjskiego węgla stanowił około połowy. Niestety ale Polska była bardzo uzależniona od importu z Rosji, u nas ten udział wynosił aż 75%. Wzrost popytu na węgiel i embargo na rosyjski węgiel podbiło jego ceny, szczególnie dla gospodarstw domowych, które były jego głównym odbiorcą. W sezonie grzewczym ludziom może go niestety brakować. Polski rząd jest skupiony na zapewnieniu podaży węgla przez zwiększenie importu, ale bariery logistyczne nie pozwalają na szybkie przekierowanie dostaw ze wschodu.

Jak firmy są przygotowane na przerwy w dostawach energii?

Warto sprawdzić czy są w Polsce w ogóle jakieś przedsiębiorstwa, które będą mogły jakoś zaradzić na problem braku dostaw prądu z sieci. Okazuje się, iż naprawdę sporo przedsiębiorstw nie jest na straconej pozycji.

Polskie dane mówią, iż co piąta firma posiada własny agregat prądotwórczy, a 17% firm deklaruje posiadanie własnych źródeł energii elektrycznej. Własne kotły / piece jako źródła ciepła są wykorzystywane przez prawie połowę firm – to tak samo często, jak ciepło z sieci. Na ogół lepiej zabezpieczone są te większe przedsiębiorstwa. Mniejszych często po prostu nie stać na dodatkowe zabezpieczenia i nie zakładają ekstremalnych scenariuszy, a z takimi teraz mamy do czynienia.

Ile firm w Polsce jest zabezpieczona przed przerwami dostaw ciepła i energii

Firmy zatrudniające od 50 do 250 osób mają proporcjonalnie 2 razy więcej agregatów niż przedsiębiorstwa mające do 49 pracowników. Tak samo wygląda to w przypadku posiadania własnego kotła, albo pieca na węgiel / gaz albo olej.

Większe przedsiębiorstwa są lepiej zabezpieczone

Jak duży procent ceny energii stanowią w ogólnych kosztach przedsiębiorstw?

Średni udział kosztów energii w kosztach działalności firmy bardzo mocno zależy od profilu jej działalności. Inny będzie dla przedsiębiorstw z sektora IT, a jeszcze inny dla spółek produkcyjnych. 2/3 firm ogółem wskazuje na udział kosztów energii ponad 10% w kosztach działalności firmy. Większe firmy deklarują większy udział energii w kosztach, najczęściej jest to między 10 a 30%. Trzeba sobie powiedzieć, iż o ile dla jakiejś spółki ten udział jest większy niż 30% to jej stabilność finansowa jest zagrożona, a z badania wynika iż w Polsce takich firm jest aż 21%!

Reakcje na podwyższone koszty energii i paliw

Na razie jeszcze konsumenci nie odczuli spowolnienia gospodarczego. Rynek pracy cały czas jest silny, a rząd cały urządza stymulację fiskalną. W związku z tym większość przedsiębiorstw po prostu przerzuciła w całości wyższe koszty energii na swoich klientów. 95% firm zareagowało na podwyższone koszty energii i paliw wzrostem cen produktów lub usług, jedynie 5% jeszcze tego uniknęło. Drugim powszechnym sposobem na radzenie sobie z sytuacją jest poszukiwanie tańszych materiałów i dostawców (77% firm), następne w kolejności jest cięcie innych kosztów (60%) i wstrzymanie inwestycji w rozwój firmy (41%). Przeszło co trzecia firma zamierza inwestować w rozwiązania, które w przyszłości pomogą oszczędzić energię.

Reakcja firm na rosnące ceny energii

Inwestycja w zielone rozwiązania

Przedsiębiorstwa dostrzegają problemy z dostępnością i ceną nośników energii i szukają rozwiązań tego problemu. Jednym z najbardziej oczywistych rozwiązań, jakie przychodzą do głowy jest postawienie na OZE, czyli odnawialne źródła energii. Problem z OZE jest taki, iż są to jeszcze na ten moment niestabilne źródła energii. Technologia akumulatorowa cały czas jest bardzo słabo rozwinięta i baterie nie są w stanie magazynować prądu przez dłuższy czas.

W praktyce oznacza to, iż jedynie część przedsiębiorstw może realnie bazować na panelach słonecznych i energii wiatrowej. Dla fabryk produkcyjnych pracujących na trzy zmiany, solary na dachu niestety nie zapewnią całej potrzebnej energii nocnej zmianie. Jednak już dla firm IT, gdzie pracuje się w ciągu dnia w stałych godzinach, panele mogą być całkowicie wystarczające. Przemysł starych technologii jest tu niestety na straconej pozycji. Dane dla Polski mówią, iż w „zielone inwestycje” bardziej zaangażowane są firmy większe. Mniej więcej 2 razy więcej dużych niż małych spółek planuje zainwestować w OZE.

W przypadku podmiotów zatrudniających ponad 50 pracowników, aż 49% z nich rozpoczęło, lub planuje „zielone inwestycje”. „Zielonych inwestycji” łatwiej dokonywać na wsiach i w małych miastach – mają więcej miejsca do dyspozycji i częściej dysponują własnościowym prawem do lokalu.

Skala inwestycji w OZE polskich firm

Główne wnioski z raportu

Nikt nie wie jak będą się kształtować ceny energii elektrycznej w przyszłości, ale już teraz wiadomo iż tanio już było. Być może choćby większym problemem od samych wzrostów kosztów dla firm i gospodarstw domowych będzie sama fizyczna niedostępność surowców, jak choćby węgla. Dane z raportu ING jasno pokazały, iż jest bardzo poważna grupa przedsiębiorstw która może nie przetrwać finansowo zawirowań, które majaczą na horyzoncie. Jako inwestorzy powinniśmy sprawdzić w każdym konkretnym przypadku jak duże jest ryzyko dla poszczególnej spółki. Ostatecznie z zebranych danych można wyciągnąć następujące zbiorcze wnioski :

Bez pomocy rządu, albo UE wiele spółek nie poradzi sobie ze zbliżającym się kryzysem energetycznym.
Firmy z reguły tylko częściowo przerzuciły wyższe koszty energii na kupujących, ale aktywnie ograniczają inne wydatki, w tym rozwojowe.
Wysokie ceny energii zwiększają zainteresowanie przedsiębiorstw inwestycjami w efektywność energetyczną i OZE, szczególnie w miejscowościach poniżej 100tys. mieszkańców.
Firmy z tzw. „starej ekonomii” są w trudniejszej sytuacji” niż spółki z mniej energochłonnych branż.

Do zarobienia,
Karol Badowski

Idź do oryginalnego materiału