1 rok temu
Warto omówić strategię Chin polegającą na dążeniu do zawierania sojuszy i budowania bloków przy równoczesnym wykorzystywaniu globalizacji w celu zabezpieczenia dostępu do rynków i zasobów. Chiny aktywnie dążą do zawierania umów dwustronnych i tworzenia regionalnych ekosystemów w celu rozszerzenia swojej strefy wpływów i zabezpieczenia swojej pozycji.
Korzyści z globalizacji zanikają
Od 2020 r. Chiny zmierzają w kierunku nowej strategii rozwoju gospodarczego, kładącej nacisk na „obieg wewnętrzny” w przeciwieństwie do „obiegu zewnętrznego”. Chiny nie przestały uważać eksportu za istotny czynnik rozwoju gospodarczego, chcą jedynie uniknąć nadmiernego uzależnienia od wywozu towarów.
Realizowany od kilkudziesięciu lat pracochłonny i energochłonny model gospodarki skupionej na eksporcie skorzystał na globalizacji. Od czasu reform gospodarczych i otwarcia w latach 80. Państwo Środka coraz bardziej integrowało się ze światową gospodarką. Procentowy udział eksportu w PKB wzrósł z 5% w 1980 r. do 36% w szczytowym momencie w 2006 r.
Po światowym kryzysie finansowym globalny handel spadł do 26,5% PKB, a następnie oscylował pomiędzy 27% a 30%, z wyjątkiem krótkiego spadku w okresie pandemii Covid-19. Jednak chiński handel zagraniczny jako odsetek PKB stale spadał do około 20%, czyli znacznie poniżej poziomu światowego.
Gra w globalne rozdrobnienie
Chiny starają się odgrywać większą rolę w wielostronnych instytucjach gospodarczych dominującego międzynarodowego porządku ekonomicznego ustanowionego przez Stany Zjednoczone po II wojnie światowej. Pekin wprowadził swoich urzędników na wysokie stanowiska w tych instytucjach, takie jak zastępca dyrektora generalnego Światowej Organizacji Handlu (WTO), i aktywnie dąży do reformy WTO, aby zapewnić, iż jego głos jest słyszalny, a interesy uwzględnione.
Chiny uznają hegemoniczny międzynarodowy porządek gospodarczy i finansowy stworzony i zdefiniowany przez Stany Zjednoczone i od lat 80. działają głównie w jego ramach, dążąc do rozwoju gospodarczego. Wraz ze wzrostem potęgi narodowej i nasileniem strategicznej rywalizacji z Waszyngtonem, Państwo Środka stara się wyprzeć amerykański porządek, być może nie całkowicie, ale w sposób selektywny i regionalny.
Przypomina to strategię w azjatyckiej grze planszowej go, w której zwycięstwo nie oznacza eliminacji kamieni przeciwnika, a rozmieszczenie własnych kamieni w odpowiednich punktach przecięcia, aby zapewnić sobie większą strefę wpływów. Chiny inwestują w relacje z wybranymi krajami w najważniejszych regionach geopolitycznych w celu kontrolowania kluczowych zasobów, niwelowania wpływów amerykańskich i rozszerzania własnych wpływów. W dalszym ciągu akceptując globalizację i płynące z niej korzyści, Chiny dążą do rozszerzenia globalnego porządku na swoją korzyść, z dodatkową warstwą budowania bloków i sojuszy.
W celu zabezpieczenia swojej pozycji oraz osiągnięcia strategicznej przewagi, Chiny aktywnie dążą do zawierania porozumień dwustronnych i tworzenia regionalnych ekosystemów, aby zapewnić sobie dostęp do rynków zbytu dla swoich produktów, a także, co ważniejsze, do dostaw kluczowych zasobów, które mają zasadnicze znaczenie dla chińskiej gospodarki, a także aby zwiększyć swoją strefę wpływów w kontekście bezpieczeństwa narodowego. W 2013 r. Pekin rozpoczął realizację Inicjatywy Pasa i Drogi, równolegle do skoncentrowanego na Chinach Azjatyckiego Banku Inwestycji Infrastrukturalnych i Nowego Banku Rozwoju. Od 2015 r. tempo zawierania licznych dwustronnych i regionalnych umów o wolnym handlu przyspieszyło. Chiny aktywnie dążyły również do podpisania dwustronnych umów o wymianie walut, aby forsować wykorzystanie renminbi (RMB) w handlu zagranicznym, zmniejszając własną zależność od dolara amerykańskiego, a także skalę korzystania z dolara przez swoich partnerów handlowych.
Równocześnie, w ramach strategicznej rywalizacji z Pekinem, Stany Zjednoczone rozpoczęły rozdrobnienie stworzonego przez siebie globalnego porządku, aby odmówić Chinom dostępu do niektórych zaawansowanych technologii, inwestycji, kapitału i rynków, a także rozwiązać problem wyższych taryf i innym barier handlowych.
Chiny maszerują na Zachód, aby zabezpieczyć dostawy energii
Po ponad dwuletniej przerwie w podróżach zagranicznych spowodowanej pandemią, prezydent Xi we wrześniu 2022 r. odwiedził kraje Azji Środkowej – Kazachstan i Uzbekistan, w grudniu 2022 r. – Arabię Saudyjską, a w marcu 2023 r. – Rosję, podjął również prezydenta Iranu w Pekinie w lutym 2023 r. Podczas wizyty Xi, Chiny i Arabia Saudyjska zawarły szereg umów handlowych, inwestycyjnych, technologicznych i infrastrukturalnych. Xi wzywa również Arabię Saudyjską do zaakceptowania renminbi w rozliczeniach handlu ropą naftową. Chiny pośredniczyły też niedawno w przywróceniu stosunków dyplomatycznych pomiędzy Arabią Saudyjską a Iranem. Pekin zacieśnia więzi z Bliskim Wschodem, aby zabezpieczyć sobie dostawy ropy naftowej, a przy okazji nieco osłabić amerykańską potęgę w jej własnej dotychczasowej strefie wpływów.
Położenie Azji Centralnej ma najważniejsze znaczenie dla chińskiej Inicjatywy Pasa i Szlaku; obszar ten stanowi również ważne źródło ropy naftowej i gazu ziemnego. Ten śródlądowy region znajdował się niegdyś w rosyjskiej strefie wpływów i większość jego rurociągów przez cały czas biegnie do Rosji. Podczas gdy Moskwa zajęta jest prowadzeniem wojny i potrzebuje Chin ze względów strategicznych, Państwo Środka rozszerza swoją potęgę gospodarczą w Azji Centralnej.
Rozdrobnienie finansowe
Pomimo akceptacji globalizacji w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat, Chiny mocno trzymają się własnej waluty, rachunku kapitałowego i systemu bankowego. Pekin sprawuje ścisłą kontrolę nad transgranicznymi przepływami kapitałowymi, a chińska waluta powiązana jest z koszykiem walut najważniejszych partnerów. W sektorze bankowym dominują banki ze znacznym udziałem skarbu państwa.
Chiny zabezpieczają swój system finansowy przed zewnętrznymi wstrząsami i wykorzystują swoje banki do przekazywania środków sektorowi przedsiębiorstw i samorządom lokalnym w celu finansowania wzrostu gospodarczego i inicjatyw politycznych. Podczas gdy problemy amerykańskich banków regionalnych i saga banków szwajcarskich negatywnie wpłynęły na ceny akcji banków amerykańskich i europejskich, notowane na giełdzie banki w Chinach ucierpiały w znacznie mniejszym stopniu, ponieważ są stosunkowo izolowane od tego rodzaju wstrząsów. Niemniej jednak chińskie banki zmagają się z wyjątkowym problemem, jakim jest konieczność stosowania się do wytycznych Ludowego Banku Chin w zakresie udzielania kredytów zgodnie z inicjatywami politycznymi Pekinu. Banki w Chinach są często na zdecydowanie innym etapie cyklu kredytowego niż reszta świata w danym momencie, a ich otoczenie operacyjne znajduje się poza globalnym systemem finansowym.
W marcu 2023 r. Chiny zapowiedziały ustanowienie nowych struktur bezpośrednio podlegających Komunistycznej Partii Chin, które mają przejąć od rządu zadanie kształtowania polityki i sprawowania nadzoru nad sektorem finansowym, co ma na celu centralizację i zacieśnienie ideologicznej kontroli nad sektorem finansowym.
Rozdrobnienie technologii i danych
W ramach dążenia do samowystarczalności technologicznej w obliczu nałożonych przez Waszyngton ograniczeń dostępu do zaawansowanych technologii, Chiny ustanowiły centralną komisję ds. nauki i technologii podlegającą Komunistycznej Partii Chin, której zadaniem jest mobilizacja ogólnokrajowych zasobów i działań ze strony licznych agencji rządowych w celu przyspieszenia innowacji technologicznych i odkryć naukowych.
Dane, często określane jako nowa ropa w kontekście gospodarki informacyjnej, są kluczowym zasobem strategicznym, który Chiny starają się odizolować od reszty świata. Państwo Środka zakazuje również swoim obywatelom dostępu do wielu zagranicznych stron internetowych.
Inwestowanie w rozdrobnienie
Biorąc pod uwagę, iż Chiny coraz mocniej dążą ostatnio do realizacji przedsięwzięć infrastrukturalnych w Arabii Saudyjskiej, a potencjalnie również w innych obfitujących w zasoby krajach Zatoki Perskiej i Azji Środkowej, być może warto obserwować niektóre z tamtejszych wiodących przedsiębiorstw z branży infrastrukturalnej, takie jak China State Construction, Nari Technology czy China Energy Engineering.
W ramach dodatkowej inspiracji inwestorzy mogą przejrzeć koszyki tematyczne Saxo zawierające akcje – China Consumer and Technology (chińskie spółki z sektora konsumpcyjnych dóbr podstawowych i technologii) oraz China’s Little Giants (chińscy mali giganci), obejmujące listy spółek, na które wpływa wzrost konsumpcji krajowej i rozwój technologii w Chinach.
Autor: Redmond Wong, specjalista ds. strategii rynku, Saxo Bank
