Co czytać w 2025? Rekomendacje z Biblioteki Wolności

Autor: FWG

Jak co roku zapytaliśmy uczestników naszych wydarzeń i członków zespołu FWG o tytuły, które wywarły na nich największe wrażenie. Sprawdź ich rekomendacje i odkryj inspirujące lektury z Biblioteki Wolności na 2025 rok!

Biblioteka Wolności to projekt Fundacji Wolności Gospodarczej. W ramach unikalnego księgozbioru gromadzimy książki o wolności, gospodarce, polityce, filozofii i myśli liberalnej. Recenzje książek z naszych zbiorów regularnie pojawiają się na kanałach Fundacji w cyklu #LekturyFWG, a na Instagramie @bibliotekawolnosci_official dzielimy się treściami z wartościowych książek – warto zaobserwować!

Dziś natomiast, jak co roku, przedstawiamy rekomendacje książkowe partnerów naszej Fundacji i członków zespołu.

Błażej Moder – Członek Rady FWG

• Barbara Tuchman – “Sierpniowe salwy”. Monumentalna opowieść o tym, jak doszło do wybuchu I Wojny Światowej. Tuchman to amerykańska historyczka i dziennikarka. Jej książki czyta się z zapartym tchem, niczym thrillery lub powieści sensacyjne. Za “Sierpniowe salwy” otrzymała nagrodę Pulitzera w 1962 roku. W czasach wielkiej niepewności geopolitycznej warto wyciągać wnioski z poważnych lekcji, jakich udziela nam historia. Książka wywarła wielkie wrażenie na prezydencie Johnie F. Kennedym, który wielokrotnie przywoływał jej przesłanie podczas Kryzysu Kubańskiego. Wielką stratą dla polskiego czytelnika jest to, iż cała twórczość Tuchman od lat nie była wznawiana. Już czas, aby wszystkie jej książki były ponownie dostępne w naszym kraju.

• Walter Isaacson – “Kod życia. Jennifer Doudna, edycja genów i przyszłość ludzkości”. To kolejna, po Benjaminie Franklinie, Steve Jobsie i Leonardo da Vincim, biografia Isaacsona, którą wziąłem do ręki. Nie bez powodu jest on uznawany za najważniejszego biografa naszych czasów. Jego książki charakteryzują się niezwykle dogłębnymi badaniami i głębokimi przemyśleniami. Każdy bohater jest pokazany na tle ważnych wydarzeń historycznych, politycznych i naukowych. Opowieść o laureatce Nagrody Nobla w dziedzinie chemii, Jennifer Doudna, jej pracy nad systemem CRISPR i edycją genów, zostawiła mnie z głębokimi przemyśleniami na temat możliwości naukowych oraz wyzwań etycznych i politycznych, jakie stawia przed nami w tej chwili biotechnologia.

• Serhii Plokhy – “Wrota Europy. Zrozumieć Ukrainę”. Plokhy, profesor na Uniwersytecie Harvarda, jest dziś prawdopodobnie największym specjalistą w dziedzinie historii Ukrainy. Książka, która jest zapisem jego kursu prowadzonego w Cambridge w stanie Massachusetts, jest znakomitym wprowadzeniem do zrozumienia naszego wschodniego sąsiada. Książka pozwala poznać skomplikowane losy Ukrainy, a także jej trudne relacje z Polską i Rosją. W czasie największego konfliktu zbrojnego w Europie od zakończenia II Wojny Światowej warto wiedzieć, skąd biorą się ukraińskie dążenia do wolności, niepodległości i bycia częścią europejskiego, a nie azjatyckiego kręgu cywilizacyjnego. Praca Plokhy’ego znakomicie odpowiada na to pytanie.

Marcin Chmielowski – project manager w Fundacji Wolności i Przedsiębiorczości

• Dariusz Juruś – “Filozoficzne koncepcje własności”. o ile dziś w ogóle jeszcze występuje zjawisko bycia fanem akademickiego filozofa, to Dariusz Juruś powinien mieć ich bardzo wielu. I to dzięki swoim przenikliwym i wartościowym książkom. Jedną z nich przeczytałem całkiem niedawno i polecam ją innym. Juruś doskonale pokazuje, jak różni filozofowie podchodzili do tytułowego zagadnienia i jak uzasadniali swoje stanowiska. My jako czytelnicy, ale też udziałowcy sporów na naszej agorze, niekiedy choćby w roli filozofów uczestniczących, możemy dzięki Jurusiowi łatwiej śledzić dzisiejsze debaty o własności. I wyszukiwać filozoficzne podstawy różnych prezentowanych stanowisk. Czasami po to, aby lepiej bronić własności. Kiedy indziej po to, aby skuteczniej krytykować tych, którzy chcą podważać nasze prawo do niej.

• Richard Butterwick – “Światło i płomień. Odrodzenie i zniszczenie Rzeczypospolitej (1733–1795)”. Jest sens w czytaniu książek o historii, których zakończenie znamy. Ten sens tkwi w tym, aby po raz kolejny nie doprowadzić do tego, co już się kiedyś stało. Pomiędzy trzecią a pierwszą Rzeczypospolitą istnieje ogrom różnic, ale są i pewne podobieństwa. Jednym z nich jest nasz ówczesny i współczesny spór o to, jak rozumiemy wolność. Dyskusje pomiędzy perukami a wąsami realizowane są i dzisiaj, zmieniają się tylko szyldy. choćby Rosja, tak zmieniona i jednocześnie tak bardzo taka sama, wciąż nam zagraża. Opisywany sukces reform zwieńczonych Konstytucją 3 Maja udało się osiągnąć dzięki kilku czynnikom, ale wśród nich było dobre przygotowanie zwolenników reform oraz ich chęć dialogu z tymi, których dało się do nich przekonać. Można więc przeczytać “Światło i płomień” nie tylko po to, aby lepiej poznać historię, ale też po to, aby lepiej dążyć do liberalnej i libertariańskiej przyszłości Polski.

• Rainer Zitelmann – “Wzlot białego orła. O tym, jak Polska wydobyła się z ubóstwa”. Historia czasami dzieje się na naszych oczach i dlatego trudno nam ją rozpoznać. Mylimy ją z codziennością i czymś oczywistym, po prostu nam danym. Tak jednak nie jest. Zitelmann udowadnia to na przykładzie Polski, kraju, który zrobił wielki postęp i który bardzo się wzbogacił. i którego mieszkańcy zdają się tego nie zauważać. Jesteśmy jednak w zupełnie innym miejscu, niż Polska z 1989 roku zdemolowana przez pół wieku podążania złą drogą i w złym, sowieckim, towarzystwie. 35 lat ciężkiej pracy i cały czas okaleczanego, ale jednak wolnorynkowego kapitalizmu, zrobiło zauważalną różnicę. Oczywiście jeszcze wiele przed nami i wymyślenie Polski na nowo, po nieco ponad pokoleniu wzrostu, umożliwi nam jeszcze większy wzrost w przyszłości. Zróbmy to dobrze, bo inaczej będą pisać książki nie o naszym sukcesie, a o naszym upadku.

Karolina Gemza – specjalistka ds. komunikacji i mediów społecznościowych FWG

• Ed Catmull – “Kreatywność S.A.”. Ta książka to kopalnia inspiracji dla osób na stanowiskach zarządczych i kreatywnych – również, a może choćby przede wszystkim, w organizacjach pozarządowych. W książce ,,Kreatywność S.A.” Ed Catmull, prezes Pixar Animation i Disney Animation, dzieli się sposobami na zarządzanie zespołem tak, by wspierać kreatywność – klucz do wyróżnienia się z tłumu w dzisiejszych czasach. Dodatkowym smaczkiem są ciekawostki zza kulis powstawania dobrze znanych filmów animowanych, jak ,,Gdzie jest Nemo” czy ,,Toy Story”. A gdzie szukać inspiracji do sposobów na skuteczną promocję idei, jeżeli nie w dziełach popkultury, które odniosły sukces na skalę światową?

• Phil Knight – “Sztuka zwycięstwa. Wspomnienia twórcy Nike”. Książka napisana z punktu widzenia twórcy giganta branży obuwniczej, czyli o istocie wolności gospodarczej i przedsiębiorczości w praktyce. Burzliwa historia Nike przepełniona jest bataliami z nadmierną biurokracją, skomplikowanym prawem i nieuczciwą konkurencją. W książce nie brakuje osobistych przemyśleń autora na temat roli wolności gospodarczej, a choćby subtelnego nawiązania do Ayn Rand. Parę zaskakujących historii przywołanych w książce znajdziesz w mojej recenzji z cyklu #LekturyFWG, którą przeczytasz tutaj>>.

• Viktor E. Frankl – “Człowiek w poszukiwaniu sensu”. Doktor Frankl to psychiatra i psychoterapeuta, który przeżył pięć lat w obozie koncentracyjnym. W jego książce nie chodzi jednak o przedstawienie wstrząsającej relacji. Sam autor przyznaje, iż wybór opisywanych doświadczeń podyktowany był jedynie chęcią pokazania, iż wskazówki ujęte w lekturze mają zastosowanie choćby w najcięższych warunkach. Z głębokiego wykładu psychoterapeuty czytelnik wiele dowiaduje się o strategiach radzenia sobie w ekstremalnych sytuacjach oraz, przede wszystkim, poszukiwaniu swojego sensu, a następnie brania za niego odpowiedzialności. Książka wyjaśnia istotę wolności wyboru własnego stanowiska w obliczu konkretnych okoliczności, a także wzbudzania poczucia odpowiedzialności za własne życie.

Zespół Ladies of Liberty Alliance (LOLA) Poland

• Bruce Ackerman – „Przyszłość rewolucji liberalnej”. “Przyszłość rewolucji liberalnej” to ambitna i inspirująca analiza wyzwań stojących przed liberalizmem w XXI wieku. Książka nie tylko skłania do refleksji nad przyszłością demokratycznych społeczeństw, ale także oferuje praktyczne wskazówki, jak można je kształtować, zachowując jednocześnie wierność zasadom liberalizmu. Dla studentów politologii i badaczy polityki stanowi obowiązkową lekturę, szczególnie w kontekście badań nad legitymizacją władzy i teorią demokratyczną.

• Helen Pluckrose i James Lindsay – „Cyniczne teorie”. Autorzy nazywają menażerią nowych określeń zjawisko, które oddala znaczenia słów i przekonań od rzeczywistości. Cała książka to rozprawa nad tym jak niektóre idee podważają logikę, jak fałszywe narracje dominują media i świat nauki stanowiąc zagrożenie dla wolności. Oprócz sformułowań jak to, iż kim jesteśmy wynika z tego co wiemy, w książce znajdziemy przegląd różnych mniej lub bardziej kontrowersyjnych idei, trudnych do zdefiniowania albo używanych w niepoprawnym kontekście, lekko i wybiórczo podchodząc do ich prawdziwego znaczenia.

• Byung-Chul Han – “Społeczeństwo zmęczenia i inne eseje”. Zbiór esejów o tematyce filozoficznej, psychologicznej i socjologicznej. Społeczeństwo zmęczenia komentuje tendencje współczesnego świata zarówno w kwestii światopoglądowej jak i efektów ubocznych “nadmiaru pozytywności” takich jak patologii układu nerwowego. Kując termin przemocy neuronalnej i przemocy pozytywności tłumaczy jak nadprodukcja, nadmierna wydajność i nadmiar komunikacji prowadzi do przemęczenia społeczeństw. W innych esejach mowa jest również o społeczeństwu w kontekście wypalenia, ekspozycji, intymności, przyspieszenia, kontroli, odsłonięcia, ewidencji, transparencji i przymusu pozytywności, o bólu, jego rodzajach, strachu przed nim oraz o obłędzie samozadowolenia i szerokiego gorsetu społeczeństwa “lubię to”.

• Adam Gopnik – “Manifest nosorożca. Rozprawa z liberalizmem”. “Liberalny temperament”, samorealizacja, akceptacja pluralizmu oraz reform a także sceptyczne podejście do wszelkich utopii to wspólny mianownik wszystkich myśli liberalnych. “Manifest nosorożca” to krótka obrona niezmiennej aktualności filozoficznej tradycji liberalizmu opierającej się krytyce ze strony obozów prawicowych i lewicowych. Na wstępie autor książki nawiązuje do rozmowy z córką, by potem analizować liberalizm pod kątem filozoficznym i praktycznym, z perspektywy polityki światowej i amerykańskiej. Dowiadujemy się z niej, iż “liberalizm jest nosorożcem, trudno go kochać i trudno się z niego śmiać. Nie jest ładny ale to zwierzę, które odniosło ogromny sukces”. Autor odnosi się do faktów historycznych, wielu osobistości, niekoniecznie związanych z polityką, mniej lub bardziej kontrowersyjnych postaci.

• Bjorn Lomborg – “Fałszywy alarm”. To interesujący głos w sprawie zmian klimatycznych, podsumowanie hipokryzji, cynizmu i braku rozsądku wokół tematu ochrony środowiska i siania paniki zamiast skupienia się na szeregu realnych rozwiązań sprawdzonych pod kątem korzyści i kosztów. Autor przechodzi od przeglądu apokaliptycznych przekazów płynących z mediów po omówienie konkretnych rozwiązań w obszarze zmian klimatycznych Jest to książka oparta na danych naukowych i skupiona na potrzebach człowieka. Odczarowuje mity i zachęca do zdroworozsądkowego analizowania sytuacji,adaptacji i wcielania w życie odmiennej, odpowiedzialnej polityki klimatycznej.

• Ai Wei Wei – “Tysiąc lat euforii i trosk. Wspomnienia”. W dniu planowanego wyjazdu z Chin Ai Weiwei został zatrzymany przez tajną policję. Trzymiesięczny pobyt w areszcie skłonił go do refleksji nad życiem ojca, Ai Qinga – poety, który w czasie rewolucji kulturalnej został uznany za wroga ludu. To doświadczenie stało się impulsem do stworzenia książki – poruszającej i intymnej opowieści o dwóch artystach, ich dążeniu do wolności oraz trudnych relacjach z opresyjnym reżimem. Równocześnie książka odsłania historię samego Ai Weiweia – jego dzieciństwo w biedzie na Małej Syberii, młodość w Pekinie w czasach politycznej odwilży oraz pierwsze kroki w świecie sztuki, które nie zawsze spotykały się z uznaniem. Czytelnik poznaje źródła inspiracji artysty oraz motywacje stojące za jego najsłynniejszymi dziełami, takimi jak Ziarna słonecznika w Tate Modern, projekt Stadionu Narodowego w Pekinie czy praca inspirowana zdjęciem Alana Kurdiego – chłopca, którego ciało morze wyrzuciło na brzeg. Całość wzbogacają wiersze Ai Qinga w tłumaczeniu Katarzyny Sarek oraz rysunki Ai Weiweia, które nadają książce wyjątkową głębię i emocjonalny wymiar.

• Marian L.Tupy, Gale L. Pooley – “Superobfitość”. “To opowieść o wzroście liczby ludności, innowacjach i dobrobycie na naszej wyjątkowo bogatej planecie”. Stanowi przypomnienie, iż w okresie wojen i zmian klimatu żyje się nam niewyobrażalnie lepiej niż naszym przodkom a sytuacja ludzkości nie zależy od surowców naturalnych tylko od idei, algorytmów i wiedzy, która wykorzystana we adekwatny, produktywny i wydajny sposób może pomóc nam na ścieżce wznoszenia się na wyżyny możliwości ludzkości. Książka nazywana jest skutecznym antidotum na demoralizację, cynizm i brak nadziei. Zawiera ogromną dawkę wiedzy, faktów dotyczących gospodarki, zmian klimatycznych, polityki i innowacji.Książkę polecaliśmy również w naszej recenzji z cyklu #LekturyFWG tutaj>>

• Johan Norberg – „Manifest kapitalistyczny”. To książka popularnonaukowa, która w rewolucyjny sposób demaskuje stereotypy, mity oraz zarzuty dotyczące kapitalizmu. Norberg udowadnia, iż publikacja przystępna dla przeciętnego czytelnika, nie posiadającego szerokiej wiedzy z zakresu ekonomii, nie musi być „okrojona” z wartości merytorycznej. Autor sprawnie porusza się między mnogością poruszonych w lekturze wątków, jednocześnie nie zatracając logiki swojego wywodu. Norberg nie przekazuje swoich osobistych opinii, czy spekulacji, ale bazując na szerokim spektrum badań i statystyk ukazuje niezastąpiony wpływ kapitalizmu na rozwój ludzkości.W 2024 roku zorganizowaliśmy spotkanie z autorem na Campusie Polska Przyszłości. Przeczytaj jego podsumowanie tutaj>>