1 dzień temu
Gdy podpisujesz poręczenie za kredyt kogoś bliskiego, prawdopodobnie nie myślisz o tym, co się stanie, jeżeli ta osoba przestanie spłacać raty. Niestety, życie czasem przynosi nieprzyjemne niespodzianki, a żyrant może znaleźć się w sytuacji, gdy musi przejąć obowiązek spłaty cudzego długu.
Kim jest żyrant i jakie ma obowiązki?
Żyrant, czyli poręczyciel majątkowy, to osoba, która zobowiązuje się przed bankiem do spłaty kredytu w przypadku, gdy główny kredytobiorca przestanie regulować raty. Zgodnie z art. 876 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. To brzmi bardzo oficjalnie, ale w praktyce oznacza jedno – jeżeli kredytobiorca nie zapłaci, Ty musisz zapłacić.
Jeśli umowa nie mówi inaczej, bank może wybrać, od kogo będzie dochodził pieniędzy – od kredytobiorcy czy od Ciebie. Oznacza to, iż bank może zwrócić się bezpośrednio do Ciebie z żądaniem spłaty, nie czekając choćby na próby windykacji od głównego dłużnika. To naprawdę poważna odpowiedzialność, która może dotyczyć całego Twojego majątku.
Warto również wiedzieć, iż poręczenie zostaje odnotowane w BIK i znacząco obniża Twoją zdolność kredytową przez cały okres, w jakim obowiązuje. Banki często traktują poręczony kredyt tak, jakbyś był współkredytobiorcą, co może utrudnić Ci zaciągnięcie własnego finansowania w przyszłości.
Kiedy żyrant musi spłacać dług kredytobiorcy?
Główny moment, w którym bank może zażądać od Ciebie spłaty, to sytuacja, gdy kredytobiorca przestaje płacić raty kredytu. Gdy kredytobiorca przestaje płacić raty kredytu, bank ma prawo zażądać spłaty od poręczyciela. Nie oznacza to jednak, iż musisz od razu spłacić całą pozostałą kwotę kredytu.
Często bank najpierw zwraca się do Ciebie o pokrycie zaległych rat. jeżeli problemy finansowe kredytobiorcy okazują się przejściowe i wróci do regularnych spłat, Twoja rola jako żyranta może znów stać się czysto formalna. Jednak gdy kłopoty finansowe są poważne lub kredytobiorca całkowicie przestaje płacić, sytuacja staje się znacznie bardziej skomplikowana.
Bardzo ważne jest to, iż jako żyrant masz prawo do bieżącej informacji o spłacie kredytu. Poręczyciel ma prawo do informacji o stanie spłaty kredytu, za pomocą którego może reagować na niepokojące sygnały. Nie musisz czekać, aż bank Cię powiadomi o problemach – możesz aktywnie monitorować sytuację, sprawdzając swój raport BIK czy kontaktując się bezpośrednio z bankiem.
Jeśli w umowie kredytowej nie ma zapisu o tym, iż bank ma najpierw próbować odzyskać pieniądze od głównego dłużnika, może od razu skierować żądanie płatności do Ciebie. Dlatego ważne jest, aby przed podpisaniem poręczenia negocjować zapis obligujący bank do zaspokojenia wierzytelności w pierwszej kolejności z majątku kredytobiorcy.
Czy żyrant może się wycofać z poręczenia?
To częste pytanie od osób, które podpisały poręczenie i teraz żałują swojej decyzji. Niestety, wycofanie się żyranta w trakcie trwania umowy poręczenia jest niemal niemożliwe. Aby bank zgodził się na taki scenariusz, kredytobiorca musiałby ustanowić inne, zaakceptowane wcześniej przez kredytodawcę zabezpieczenie spłaty.
Wycofanie się z poręczenia jest możliwe tylko wtedy, gdy zgodę wyrażą zarówno kredytobiorca, jak i bank. Najczęściej kredytodawcy podchodzą przychylnie do takiej prośby, jeżeli dłużnik znajdzie innego żyranta lub gdy jego sytuacja finansowa uległa znacznej poprawie, a kwota pozostała do spłaty jest niewielka.
Alternatywą może być znalezienie nowego żyranta, który zastąpi Cię w tej roli. Bank chętniej przystanie na zmianę poręczyciela niż na całkowite wycofanie zabezpieczenia. Nowa osoba musi oczywiście spełnić wszystkie wymagania dotyczące zdolności kredytowej.
W praktyce oznacza to, iż przed podpisaniem poręczenia musisz być absolutnie pewny swojej decyzji. To zobowiązanie, które prawdopodobnie będzie Cię wiązać do momentu całkowitej spłaty kredytu.
Co się dzieje po śmierci kredytobiorcy – czy żyrant musi spłacać kredyt?
To szczególnie bolesne pytanie, które dotyka wielu żyrantów. Śmierć kredytobiorcy nie zmienia w zasadzie nic, jeżeli chodzi o rolę żyranta. Osoba będąca poręczycielem zobowiązania jest za nie odpowiedzialna, jeżeli spadkobiercy odrzucą spadek lub nie będą w stanie spłacić długu.
W razie śmierci dłużnika poręczyciel nie może powoływać się na ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy wynikające z przepisów prawa spadkowego. Oznacza to, iż choćby jeżeli spadkobiercy przyjmą spadek z dobrodziejstwem inwentarza (odpowiadając za długi tylko do wartości odziedziczonych aktywów), Ty jako żyrant przez cały czas odpowiadasz całym swoim majątkiem.
Kolejność dochodzenia roszczeń przez bank wygląda następująco:
Najpierw bank próbuje odzyskać pieniądze od spadkobierców zmarłego kredytobiorcy. Zgodnie z art. 922 §1 Kodeksu Cywilnego, prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Dopiero gdy spadkobiercy odrzucą spadek lub nie będą w stanie spłacić długu, bank może zwrócić się do żyranta z żądaniem zapłaty.
Jeśli spadkobiercy przyjmą spadek, przejmują oni obowiązek spłaty kredytu – i to niezależnie od tego, czy w umowie był żyrant. Jednak gdy spadkobiercy nie są w stanie spłacać rat terminowo lub w ogóle odrzucą spadek, odpowiedzialność spada na poręczyciela.
Najlepszą ochroną przed taką sytuacją jest ubezpieczenie na życie kredytobiorcy. jeżeli kredyt był zabezpieczony polisą ubezpieczeniową, towarzystwo ubezpieczeniowe pokrywa pozostałą do spłaty kwotę, co oznacza umorzenie zobowiązania bez obciążania ani spadkobierców, ani żyranta.
Jakie prawa ma żyrant, gdy musi spłacać cudzy dług?
Jeśli znalazłeś się w sytuacji, gdy musiałeś spłacić kredyt za kogoś innego, nie jesteś bez obrony. Po spłacie zobowiązania żyrant ma prawo domagać się zwrotu wszystkich środków od kredytobiorcy – obejmuje to nie tylko kapitał, ale również odsetki i wszelkie koszty windykacyjne.
Poręczyciel powinien niezwłocznie zawiadomić dłużnika o dokonanej przez siebie zapłacie długu, za który poręczył. To bardzo ważne – jeżeli tego nie zrobisz, a kredytobiorca również spłaci dług (nie wiedząc, iż już to zrobiłeś), możesz stracić prawo do żądania zwrotu pieniędzy od niego.
Prawo daje żyrantowi 10 lat na dochodzenie zwrotu poniesionych kosztów od pierwotnego kredytobiorcy. W tym czasie możesz próbować ugodowego odzyskania pieniędzy, skorzystać z pomocy firm windykacyjnych lub skierować sprawę na drogę sądową.
Jak zabezpieczyć się przed negatywnymi konsekwencjami poręczenia?
Jeśli już zdecydowałeś się zostać żyrantem, istnieje kilka sposobów na zminimalizowanie ryzyka. Najważniejsze jest precyzyjne określenie zakresu odpowiedzialności w umowie poręczenia.
Możesz wynegocjować z bankiem ograniczenie poręczenia do:
- Określonej kwoty (np. tylko część kredytu, bez odsetek karnych)
- Konkretnego okresu (np. pierwsze 5 lat spłaty)
- Głównej sumy kredytu bez dodatkowych kosztów
Bardzo istotne jest również umieszczenie w umowie zapisu, iż bank najpierw będzie próbował odzyskać pieniądze od głównego kredytobiorcy i dopiero w przypadku bezskuteczności tych działań zwróci się do żyranta.
Kolejnym ważnym elementem jest regularne monitorowanie spłaty kredytu. Warto uruchomić Alerty BIK informujące o pogarszającej się historii kredytowej. jeżeli z powodu opóźnień w spłacie poręczonego kredytu pogorszy się historia kredytowa poręczyciela – BIK wyśle stosowne powiadomienie.
Zadbaj również o to, aby kredytobiorca wykupił ubezpieczenie kredytu. Polisa powinna obejmować ochronę na wypadek śmierci, długotrwałej choroby, wypadku czy utraty pracy. W takich sytuacjach to ubezpieczyciel, a nie żyrant, przejmie obowiązek spłaty rat.
Najczęściej zadawane pytania
Czy bank może żądać spłaty od żyranta, nie próbując wcześniej odzyskać pieniędzy od głównego kredytobiorcy?
Tak, jeżeli umowa poręczenia nie zawiera odpowiednich zapisów chroniących żyranta. Dlatego tak ważne jest wynegocjowanie klauzuli o pierwszeństwie dochodzenia roszczeń od głównego dłużnika.
Co się stanie, jeżeli jako żyrant nie będę w stanie spłacić długu?
Bank może wszcząć postępowanie egzekucyjne przeciwko Tobie, w tym zajęcie pensji i majątku przez komornika. Odpowiadasz całym swoim majątkiem za poręczone zobowiązanie.
Czy mogę poręczyć kilka kredytów jednocześnie?
Teoretycznie tak, ale każde kolejne poręczenie dodatkowo obniża Twoją zdolność kredytową. Banki będą traktować wszystkie poręczone kwoty jako Twoje zobowiązania.
Ile czasu mam na dochodzenie zwrotu pieniędzy od kredytobiorcy, jeżeli spłaciłem jego dług?
Masz 10 lat od momentu spłaty na dochodzenie zwrotu poniesionych kosztów. Po tym czasie roszczenie ulega przedawnieniu.
Czy śmierć żyranta kończy poręczenie?
Nie, odpowiedzialność za poręczenie przechodzi na spadkobierców zmarłego żyranta i staje się częścią spadku. Spadkobiercy mogą jednak odrzucić spadek, aby uniknąć tej odpowiedzialności.
Co się dzieje z poręczeniem, gdy kredyt zostanie refinansowany?
Zależy to od zapisów w umowie poręczenia. Niektóre umowy przewidują automatyczne przeniesienie poręczenia na nowy kredyt, inne wymagają podpisania nowego poręczenia.
Czy mogę ograniczyć swoje poręczenie tylko do części kredytu?
Tak, możesz wynegocjować z bankiem ograniczenie poręczenia do określonej kwoty lub okresu. Warto to zrobić już na etapie podpisywania umowy.
Co zrobić, gdy dowiem się, iż kredytobiorca ma problemy ze spłatą?
Skontaktuj się z bankiem, aby poznać szczegóły sytuacji, a następnie spróbuj pomóc kredytobiorcy w rozwiązaniu problemów lub przygotuj się na możliwość przejęcia spłaty.
Źródła:
- Art. 876-887 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 1071)
- Art. 922 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 1071)
- https://www.bik.pl/poradnik-bik/poradnik-dla-poreczyciela
