Czego uczą nas gry RPG? (w kwestii finansów i inwestowania)

1 tydzień temu

Gry komputerowe często zawierają wiele podobnych do siebie i powtarzalnych zadań, które mogą wydawać się wręcz monotonne. Co sprawia, iż wykonywanie ich uznajemy za rozrywkę, a podobne codzienne obowiązki są niemalże katorgą? W tym tekście przyjrzymy się jak wykorzystać pewne mechanizmy z gier komputerowych do realizacji własnych celów (a jako iż jesteśmy na blogu finansowym, to głównie skupimy się na celach związanych z pieniędzmi).

Jako przykład wykorzystam komputerowe gry fabularne, tak zwane RPG (ang. Role playing games) oraz ich kuzynów w postaci gier MMORPG (ang. Massive multiplayer online role playing games). Zacznę od akapitu wprowadzającego dla osób nie będących graczami, a następnie przejdę do konkretów. Ruszajmy.

Czym są komputerowe gry fabularne?

Gry RPG to interaktywne opowieści, w których gracze wcielają się w bohaterów, eksplorując światy pełne wyzwań i przygód. W grach tych kluczową rolę odgrywają statystyki postaci, ekwipunek oraz strategia działania. W grach MMORPG gramy wspólnie z innymi użytkownikami zalogowanymi na serwerze. Możemy z nimi współpracować wykonując różne zadania w grupach. Gry te szczególnie koncentrują się na rozwoju postaci i zarządzaniu zasobami, co znajduje bezpośrednie przełożenie na świat finansów.

W tym tekście zachęcam do myślenia z perspektywy gracza w MMORPGi, choć domyślam się, iż fani klasycznych gier fabularnych pewnie spalą mnie za herezję, iż podaję gry MMORPG jako przykład RPGów. Proszę fanów gier fabularnych o wyrozumiałość

Misja główna – konkretny cel działania

W RPGach gracz ma do zrealizowania główną misję, która stanowi oś fabularną całej gry. Cel ten jest jasno określony i motywuje do podejmowania kolejnych kroków w przygodzie.

W finansach osobistych równie ważne jest wytyczenie głównego celu – może to być oszczędzanie na emeryturę, zakup mieszkania czy spłatę długów. najważniejsze jest, aby cel ten był konkretny, mierzalny i osadzony w czasie, co pozwoli nam na śledzenie postępów i utrzymanie motywacji.

Nauka płynąca z gier fabularnych jest tutaj jasna – możemy osiągnąć cel tylko jeżeli wcześniej go sobie wytyczyliśmy. Nie odłożymy na prywatną emeryturę, jeżeli tego wcześniej nie zaplanowaliśmy. Poza tym określenie konkretnego celu jest bardzo ważne chociażby w momencie kiedy chcemy zainwestować pieniądze. Nie znając swojego celu, nie wiemy choćby na jak długo możemy je gdzieś ulokować, a to przecież szalenie istotna kwestia Gry stawiają przed bohaterem konkretne, ambitne wyzwanie. Tak samo róbmy planując swoje finanse.

Zadania poboczne – nie wszystkie cele trzeba zrealizować

W grach RPG oprócz misji głównej istnieje wiele zadań pobocznych, które gracz może, ale nie musi wykonać. Zadania te pozwalają zdobyć dodatkowe umiejętności, zasoby czy przedmioty, mogące ułatwić realizację głównego celu. W zarządzaniu finansami osobistymi zadania poboczne to mniejsze cele, takie jak zbieranie funduszu awaryjnego, inwestowanie w edukację finansową czy zdobywanie dodatkowych źródeł dochodu. Nie wszystkie z nich są niezbędne dla wszystkich, ale mogą znacząco przyspieszyć realizację głównego celu finansowego.

W prawdziwym życiu zadanie główne stanowi najczęściej nasz cel długoterminowy, jednak czasem jego realizacja wydaje się bardzo trudna bez odpowiedniego przygotowania. Dlatego też warto wytyczać sobie także cele średnio- i krótkoterminowe, których osiągnięcie zajmie nam parę miesięcy lub kilka lat. jeżeli chcemy nauczyć się inwestować, to możemy podzielić takie zadanie na kilka mniejszych „podzadań” np. przeczytanie książki o inwestowaniu, śledzenie blogów w tym temacie, założenie rachunku maklerskiego i nauka zawierania transakcji. Realizacja zadania pobocznego „nauka inwestowania poprzez rachunek maklerski” może być świetnym wsparciem w realizacji celu długoterminowego np. oszczędzania na prywatną emeryturę lub zakup wymarzonego domu. Gry fabularne świetnie pokazują, iż do realizacji celu głównego powinny doprowadzić nas często luźno tylko powiązane zadania poboczne.

Dziennik zadań – pamiętaj o swoich priorytetach

Dzienniki zadań to powszechny w grach mechanizm, służący nie tylko do śledzenia postępów, ale przede wszystkim ułatwiający wykonywanie zadań oraz przypominający, abyśmy o niczym nie zapomnieli. Podobnie jest w finansach – zanotowanie swoich celów (czy to cyfrowo, czy na papierze) sprawi, iż trudniej będzie nam o nich zapomnieć. Zawsze będziemy wiedzieć co uznaliśmy za nasz finansowy priorytet i dobrze, żeby coś nam o tym przypominało, gdyż świat kryje przed nami wiele drobnych pokus, które chętnie zastąpią nasze prawdziwe aspiracje. Co więcej, badania pokazują, iż cele zapisane fizycznie mają większą szansę na realizację.

Podział zadań na części – metoda małych kroków

Jak wspomniałem powyżej, choćby najdłuższe i najbardziej skomplikowane zadania można podzielić na mniejsze, łatwiejsze do wykonania etapy. Ten mechanizm jest niezwykle użyteczny także w finansach. Dążenie do dużego celu, takiego jak zakup domu, może być przytłaczające, ale rozbicie go na mniejsze kroki, takie jak oszczędzanie na wkład własny, negocjowanie warunków kredytu czy poszukiwanie odpowiedniej nieruchomości, sprawia, iż staje się on bardziej osiągalny.

Jeśli choćby taka perspektywa wydaje ci się zbyt wymagająca, to istnieje jeszcze jedna strategia, którą gry świetnie wykorzystują. Polega ona na rozbijaniu poszczególnych etapów misji na jeszcze mniejsze kroki, które pojedynczo wydają się wręcz banalne. Może kojarzysz questy z gier MMORPG polegające np. na zabiciu kilku okolicznych goblinów i pozbieraniu sześciu kwiatków z łąki. Mimo iż zadanie sprowadza się właśnie do tego, często nie jest tak prezentowane. Zamiast tego dostajemy kilka małych podzadań, np. „udaj się na polanę”, „pokonaj gobliny chroniące polany”, „podnieść 6 kwiatków”, „wróć do NPCa (bohatera sterowanego przez grę)”. W ten sposób choćby dość proste zadanie rozbijane jest na maksymalnie trywialne kroki, które nie są przytłaczające i absolutnie każdy jest w stanie je wykonać.

Budowanie nawyków

Metoda małych kroków jest często wykorzystywana również w budowaniu nawyków i świetnie sprawdza się w finansach. jeżeli chcesz w ciągu 2 lat zbudować poduszkę finansową pokrywającą Twoje 3-miesięczne wydatki, a w tej chwili masz zero oszczędności, to prawdopodobnie stworzenie takiej rezerwy finansowej będzie wymagać czasu. Zadanie poboczne „stwórz finansową Zbroję na nieprzewidziane koleje losu” może być z powodzeniem rozbite na podzadania: „otwórz rachunek oszczędnościowy, na którym będzie przechowywana poduszka finansowa”, „określ konkretną kwotę poduszki finansowej”, podziel wymaganą kwotę przez 24, aby dowiedzieć się ile musisz co odkładać co miesiąc”, „co miesiąc przelewaj na konto wymaganą kwotę (możesz ustawić zlecenie stałe, które co miesiąc będzie automatycznie przelewać środki na rachunek oszczędnościowy)”. Po wykonaniu wszystkich podzadań, zadanie poboczne zostanie zrealizowane.

Wiem, iż brzmi to banalnie, ale często ludzie widząc coś trudnego poddają się zanim tak naprawdę zaczną, albo mają problemy z określeniem pierwszego kroku do realizacji swojego celu. Rozbicie skomplikowanego i ambitnego zadania na wiele drobnych, krótkich i prostych etapów, to świetny mechanizm stosowany w grach MMORPG i warto wykorzystać go w praktyce. Jak to się mówi „najłatwiej zjeść słonia po kawałku”.

Nagrody za wykonanie zadań

W grach nagroda za wykonanie zadania zwykle jest znana z góry. choćby w sytuacji, gdy nagrody są przyznawane losowo, to gra jasno informuje czego można się spodziewać za wykonanie misji o danym poziomie trudności. Jednocześnie najczęściej jesteśmy nagradzani na wielu mniejszych etapach, nie tylko za wykonanie samego zadania, ale także pod „odhaczeniu” każdego podzadania. Sprawia to, iż łatwiej jest wytrwać nam przy trudniejszych i dłuższych wyzwaniach.

Strategia łączenia wykonania jakiejś czynności z nagrodą pojawia się często w literaturze o nawykach. W książce „Atomowe nawyki” autor sugeruje, aby przy budowaniu danego nawyku połączyć go z czymś przyjemnym, np:

jeśli zanotuję w budżecie dzisiejsze wydatki, będę mógł obejrzeć filmik na YouTube;
uzupełnię finansową Kartę Postaci, a następnie kupię sobie lody;
każdą zaoszczędzoną złotówkę na zakupach będę mógł przeznaczyć na swoje hobby;
po przeczytaniu jednego artykułu na blogu Finansowa Przygoda zjem coś słodkiego;
za każdym razem gdy zasilę konto emerytalne, zrobię coś, co lubię.

Łączymy dobre nawyki z przyjemnymi doznaniami, co ma sprawić, iż łatwiej będzie nam wykonać całe zdanie i otrzymać korzyść z misji głównej. Tak samo działają gry – co chwila nagradzają nas za podjęcie niemalże każdej, choćby błahej czynności. O ile trudno abyśmy w prawdziwym życiu nagradzali się za zrobienie czegokolwiek, o tyle perspektywa otrzymania nagrody lub łączenia zadań z czymś przyjemnym jest szalenie istotny dla naszego mózgu i warto ten efekt wykorzystać budując pożądane finansowe nawyki.

Wiedza o potencjalnej nagrodzie jest szalenie motywująca, choćby jeżeli nie mamy pewności co nią będzie. choćby jeżeli zwykle nagrodą ma być zwykły miecz (ten po lewo), to jeżeli istnieje choćby niewielka szansa na super magiczny oręż (ten po prawo), to mózg nie przejmuje się zbytnio prawdopodobieństwem i chce postawić nas w sytuacji zdobycia tego magicznego artefaktu.

Mapa – wiemy dokąd zmierzamy

Mapa świata pomaga graczowi zorientować się dokąd zmierza i jakie stoją przed nim wyzwania. W finansach osobistych podobną rolę pełni plan finansowy, który jest swoistą mapą prowadzącą do realizacji naszych celów. Regularne aktualizowanie tego planu i monitorowanie postępów pomaga trzymać się obranego kursu i unikać niepotrzebnych pułapek. W grach MMORPG na mapie najczęściej są oznaczone istotne miejsca w świecie oraz znaczniki zadań. Jest to niezmiernie wygodne, ale w prawdziwym życiu raczej nikt nie wręczy nam takiej mapy.

Gry fabularne uświadamiają nam jak istotne jest określenie konkretnego celu oraz ustalenie gdzie należy się udać, żeby go zrealizować. Jasność kierunku, w którym zmierzamy jest szalenie istotna. Jak pisał Seneka „Żaden wiatr nie jest pomocny, jeżeli się nie wie, do którego portu się zmierza”. O wytyczaniu celów już wspominałem przy zadaniach i dzienniku, gry podkreślają ten aspekt także graficznie w postaci mapy – co również można wykorzystać w finansach. Także ja proponuję taką graficzną formę wytyczania celów (poznasz ją w fabularnej misji piątej).

W prawdziwym życiu raczej nie stworzysz prostej mapy wytaczającej drogę do realizacji każdego zadania. Jednakże możesz zastosować diagramy (mapy myśli), aby połączyć ze sobą różne czynności, które doprowadzą Cię do głównego celu. Przykład takiego schematu poniżej:

Ciągły rozwój – gry co chwila pokazują jak nasze statystyki rosną

Gry nieustannie pokazują nam statystki, dzięki którym widzimy jak nasz bohater rośnie w siłę. jeżeli mamy już miecz „+4”, a zdobędziemy miecz „+5”, to od razu wiemy, iż nowy oręż jest lepszy od starego i dzięki niemu nasz bohater stanie się potężniejszy. Rozwój jest bardzo łatwo zauważalny i następuje niemalże na każdym kroku. Mamy do wyboru wiele różnych możliwości rozwoju bohatera: możemy podnosić jego poziom, zdobywać lepszy ekwipunek, rozwijać konkretne umiejętności, odblokowywać zdolności pasywne itd. Każde wykonane zadanie przynosi nam jakieś nagrody, każdy kolejny poziom sprawia, iż jesteśmy silniejsi. Pokonanie każdego przeciwnika przekłada się na punkty doświadczenia, które najczęściej od razu są nam prezentowane w postaci paska rozwoju. Każde, choćby najmniejsze działanie sprawia, iż widzimy jak postać się rozwija.

Podobnie możemy myśleć o naszych finansach. O ile dość łatwo monitorować stan rachunku na koniec każdego miesiąca, o tyle wraz z finansowym rozwojem, ilość elementów, które możemy śledzić rośnie: posiadamy konto bankowe, konta oszczędnościowe, rachunek rejestrowy do zakupu Detalicznych Obligacji Skarbowych, rachunki maklerskie, rachunki emerytalne itd. Tak naprawdę każdy z tych elementów może stanowić osobny pasek postępu. Dodatkowo możemy poszerzać naszą wiedzę i umiejętności czytając i słuchając o finansach. Możemy zaangażować w tematy finansowe partnera/partnerkę, która dzięki temu stanie się kompanem w Twojej Drużynie. Chodzi o to, żeby ciągle dostrzegać obszary gdzie możemy coś poprawić, coś rozwinąć lub czegoś się nauczyć. Gry fabularne są pod tym kątem świetne, ale to samo możemy wykorzystać w życiu.

Statystyki – liczbowa reprezentacja postępów

Ten punkt łączy się trochę z powyższym, ale chciałbym się w nim skupić na możliwościach wizualizacji swojego postępu. W grach RPG gracze mają łatwy dostęp do statystyk swojej postaci, które pokazują jej mocne i słabe strony oraz postępy. Intuicyjnie wnioskujemy, iż jesteśmy lepsi, bo widzimy, iż cyferki rosną, zadajemy większe obrażenia lub robimy coś szybciej. W życiu jednak na widoczne efekty naszych działań często musimy długo czekać, dlatego też warto śledzić pewne miary postępu, aby mieć pewność, iż idziemy do przodu.

W finansach warto regularnie monitorować swoje „statystyki” – budżet domowy, poziom oszczędności, inwestycje czy poziom zadłużenia. Tworzenie takich „raportów finansowych” dla wielu osób jest bardzo motywujące, bo dzięki temu widzą, iż co miesiąc stają się choć trochę bogatsi. Moim zdaniem, tam gdzie to możliwe, warto śledzić swój „finansowy pasek postępu”. Nauka płynąca z gier fabularnych polega tutaj na wykorzystaniu do tego różnych narzędzi. Mogą to być plik do prowadzenia budżetu domowego, plik do śledzenia swoich aktywów netto, aplikacje do monitorowania nawyków np. liczby przeczytanych stron książki. Dla mnie śledzenie własnych postępów w realizacji celów jest ogromnie satysfakcjonujące. Ponownie zachęcam do zapoznania się z fabularnym zadaniem na blogu (misja piątej) gdzie wykorzystałem takie przykładowe paski rozwoju.

Zapis gry – popełnienie błędu nie usuwa całego postępu

Gry komputerowe RPG pozwalają graczom na zapis stanu gry, co umożliwia powrót do wcześniejszego momentu w przypadku popełnienia błędu. W finansach, chociaż oczywiście nie możemy cofnąć się w czasie, to jednak jesteśmy w stanie ograniczać ich skutki. Mamy do wyboru dwa sposoby. Pierwszy z nich to posiadanie majątku, który możemy wykorzystać w trudnych sytuacjach np. dłuższa choroba kogoś bliskiego. Wtedy przyda się chociażby finansowa poduszka bezpieczeństwa, za sprawą której w razie problemów będziesz mógł przetrwać trudniejszy okres. Używając metafory gier planszowych cofniesz się tylko o kilka pól, a nie wrócisz na start.

Drugim sposobem jest skorzystanie z wszelkiego rodzaju Talizmanów (jak ja nazywam ubezpieczenia). Ubezpieczenia mogą zapewnić Ci ochronę w sytuacji kryzysowej. Gdy przydarzy się jakieś negatywne zdarzenie losowe, zadziałają one jak „zapis gry”, który pozwoli Ci zachować chociaż część Twojego majątku lub przekazać go innym członkom Twojej drużyny. Gry uczą nas, iż należy przygotowywać się na trudne życiowe wyzwania. W naszym świecie do tego celu służą oszczędności oraz ubezpieczenia – warto także pomyśleć o testamencie, który pozwoli przekazać nie tylko majątek, ale i swoją wolę.

Jak wykorzystać tę wiedzę?

Oto moje propozycje konkretnych działań:

Stwórz swojego finansowego awatara i uzupełnij Kartę Postaci. Dowiesz się z niej na jakim poziomie w tej chwili się znajdujesz.
Ustal swoją misję główną i misje poboczne – w tym celu wykorzystaj zadanie z misji 5.
Postaraj się podzielić drogę do swoich celów na najmniejsze chociażby etapy. Takim etapem może być choćby odkładanie 100 zł miesięcznie i zbudowanie finansowej poduszki bezpieczeństwa. O Tarczy i Zbroi, czyli finansowej poduszce bezpieczeństwa przeczytasz tutaj.
Zarządzaj swoją Mocą oraz dostosowuj Poziom Trudności, czyli notuj wpływy i wydatki – możesz wykorzystać do tego budżet domowy.
Monitoruj swój rozwój – co jakiś czas aktualizuj Kartę Postaci i sprawdzaj swój Poziom Postaci.
Codziennie stawaj się trochę lepszy. Zdobywaj nową wiedzę i czytaj na temat finansów. Możesz zacząć od artykułu „Jak zainwestować XXX złotych?”

Zostań finansowym bohaterem już teraz i wyrusz ze mną w swoją finansową przygodę. Stwórz swojego awatara i zacznij od głównego wątku fabularnego na blogu.

Znajdź mnie na Facebooku

Bądź na bieżąco, gdy pojawią się nowe wpisy.

Wyświetl ten post na Instagramie

Znajdź mnie na Instagramie
Bądź na bieżąco, gdy pojawią się nowe wpisy.

Podsumowanie

Gry RPG uczą nas wielu cennych lekcji, które możemy zastosować w zarządzaniu finansami osobistymi i inwestowaniu. Wytyczanie celów głównych i pobocznych, rozbijanie ich na pojedyncze zadania do wykonania, analiza statystyk, ciągły rozwój oraz nauka na błędach to najważniejsze elementy, które pomogą nam skutecznie zarządzać naszymi portfelami. Mam nadzieję, iż zaprezentowane powyżej nauki płynące z gier fabularnych były dla Ciebie przydatne.

Jeśli uważasz, iż są jeszcze inne przydatne inspiracje, które możemy czerpać z gier RPG, a które da się wykorzystać w finansach i planowaniu swoich celów, to koniecznie daj znać w komentarzu. Tymczasem udanych rzutów kośćmi!

Jeszcze jedna zaleta grania w RPGi

Gry komputerowe mogą pomóc nam zrozumieć otaczający nas świat poprzez spojrzenie na pewne sprawy z zewnątrz. Dobrze napisany scenariusz gry, pomysłowo przygotowane postaci i interesujące dialogi sprawiają, iż świat gry staje się tak realny jak nasz, a podejmując w nim decyzje mamy wrażenie, iż faktycznie będą miały one wpływ na wykreowaną rzeczywistość.

Przychodzi mi tutaj szczególne na myśl wybitny komputerowy RPG Disco Elysium, który sprawia wrażenie bardzo realnego, mimo iż jest osadzony w całkowicie fikcyjnym świecie. Gra porusza ogromną ilość kwestii filozoficznych oraz moralnych. Jednak tym co wyróżnia ją na tle innych gier, jest ukazanie wielu grup społecznych oraz mnóstwo odniesień do kapitalizmu i socjalizmu. Dzięki tego typu grom możemy lepiej zrozumieć pewne ideologie oraz mechanizmy obecne także w realnym świecie. jeżeli lubisz gry fabularne, to Disco Elysium powinno bardzo Ci się spodobać. Dla mnie to jedna z najlepszych gier RPG wszechczasów.