Czeska Gospodarka w Kryzysie! Jakie Problemy Dotykają Naszego Sąsiada?

Czeska gospodarka stoi w obliczu poważnych wyzwań, które wpływają na stabilność ekonomiczną naszego południowego sąsiada. Rosnąca inflacja, problemy na rynku pracy oraz skutki globalnych kryzysów finansowych to tylko niektóre z czynników obciążających czeski rynek. W tym artykule przyjrzymy się bliżej aktualnym problemom gospodarczym Czech i zastanowimy się, jak mogą one wpłynąć na Polskę oraz resztę Europy.

Czechy przez wiele lat uchodziły za jeden z wzorów do naśladowania, jeżeli chodzi o rozwój gospodarczy. Jednak od ponad 5 lat, czeska gospodarka stoi w miejscu. Dosłownie. Od 2019 roku, realnie Czesi nie wzbogacili się wcale.

Czeska Gospodarka w Kryzysie! Jakie Problemy Dotykają Naszego Sąsiada?

Załóż konto w Walutomacie i skorzystaj z 50% niższej prowizji przez 30 dni na wymianę walut!

Link do otwarcia konta: https://bit.ly/dna-walutomat

Recesja w Czechach

W połowie 2019 roku, czeski PKB wynosił 1.5 biliona czeskich koron. W połowie 2024 roku… tyle samo. Dla porównania, polska gospodarka realnie urosła w tym samym okresie kilkanaście procent. Do samego końca 2023 roku, Czesi byli jedyną w całej Unii gospodarką, która wciąż znajdowała się poniżej poziomu sprzed pandemii. Co takiego stało się z naszymi południowymi sąsiadami?! Ostatnie 5 lat praktycznie wszystkie gospodarki w Europie przechodziły przez ten sam schemat, a jednak niektóre podniosły się istotnie szybciej od innych. Czesi też mieli pandemię, Czesi również mieli silny wystrzał inflacji, która w skrajnym momencie wystrzeliła do 18%,

Inflacja w Czechach w latach 2020-2024: Dynamika zmian procentowych

Czesi również byli dość podobnie do naszej gospodarki uzależnieni od rosyjskiej energii przez 2022 rokiem. Czesi także podobnie, jak my nie są uzależnieni od polityki Europejskiego Banku Centralnego i mają własną walutę, która w przypadku takich kryzysów bywa pomocna i powinna wpływać stabilizująco na gospodarkę. Ten mechanizm tłumaczyłem np. w materiale o tym, czy Polska powinna przystąpić do Strefy Euro.

Zależność państw Europy od gazu rosyjskiego w 2020 roku

Wszystko to wygląda więc bardzo podobnie, a jednak… to czeska gospodarka nie rośnie, a czeska waluta korona gwałtownie osłabiła się ostatnio w stosunku do złotego. O co w tym wszystkim chodzi i z czego wynikają problemy Czechów? Pomimo wymienionych podobieństw ostatnich kilku lat, gospodarczo różnią się jednak od Polski naprawdę mocno.

Polska a czeska gospodarka

Po pierwsze, ich eksport jest o bardziej uzależniony od Niemiec niż nasz. Tymczasem ostatnie kilka lat, to również stagnacja w Niemczech. Nasza gospodarka przetrwała niemieckie spowolnienie, ale dla gospodarki nominalnie dużo mniejszej, jak Czechy tak silne uzależnienie od jednego partnera handlowego, który też ma problemy okazało się bardziej dotkliwe.

Po drugie, polska gospodarka otrzymała przez lata 2022-2023 solidny napływ uchodźców z Ukrainy, którzy podbili nam PKB konsumpcją swoich oszczędności. Z analiz wynika, iż w 2023 roku uchodźcy wnieśli do gospodarki od 0.7 do 1.1% dodatkowego PKB. W ciągu zaledwie kilku miesięcy większość Ukraińców przeszła od konsumentów wydających pomoc państwową i swoje oszczędności, do pracowników lub przedsiębiorców, którzy dodatkowo zasilają budżet swoimi podatkami. Podatki wpłacone przez uchodźców sięgnęły 10-14 mld zł w 2022 r. i kolejnych 15-20 mld zł w 2023 r., czyli… więcej niż wydatki państwa na początkową pomoc. Ta matematyka jest naprawdę stosunkowo prosta.

Zależność Czech od motoryzacji

Po trzecie, czeska gospodarka jest o wiele mniej zdywersyfikowana niż polska. Jej największy dotychczasowy sukces, w ciągu ostatnich lat okazał się jej największym przekleństwem. Czeska gospodarka jest w dużym stopniu uzależniona od tradycyjnej motoryzacji spalinowej. Razem z sąsiadującą Słowacją, ten kraj ma globalnie najwyższą liczbę wyprodukowanych spalinowych samochodów w przeliczeniu na mieszkańca.

Motoryzacja to najważniejszy element całego czeskiego przemysłu. Branża generuje około 10 procent całego PKB i zatrudnia bezpośrednio ponad 180 tys. osób oraz dodatkowo prawie 500 tysięcy pośrednio.

Tymczasem, powtórzę to samo, co już wiele razy w innych materiałach. Możesz nie lubić samochodów elektrycznych, możesz się z nich śmiać, możesz na nie marudzić, ale… fakty są takie, iż coraz bardziej i coraz szybciej wypychają one sprzedaż spalinowych wersji. Pomijając prognozy dotyczące przyszłości, globalny udział samochodów elektrycznych w rynku motoryzacyjnym jeszcze w 2020 roku wynosił kilka ponad 5%, teraz to prawie 15%.

Prognoza globalnego udziału rynku pojazdów elektrycznych (EV) i spalinowych (ICE) do 2030 roku

Trend jest jednoznaczny, zmiany regulacyjne też są jednoznaczne. To czy liczba nowo sprzedanych aut elektrycznych przekroczy liczbę sprzedanych klasycznych aut spalinowych w 2027, 2028 czy 2030 roku jest drugorzędne. Liczy się trend, a trend jest taki, iż auta spalinowe są sektorem schyłkowym, a auta elektryczne sektorem rozwijającym się.

Europejskie koncerny motoryzacyjne na razie zostają w tyle ze zdobywaniem rynku elektryków. O koszulkę lidera walczą tutaj niezmiennie Amerykanie i Chińczycy. Wszyscy kluczowi czescy producenci samochodów są własnością kapitału zagranicznego. Najważniejszy producent Škoda, to spółka zależna od niemieckiego Volkswagena, o którego problemach nagrywałem osobny szeroki materiał. Spowolnienie europejskiego sektora motoryzacyjnego, to duży cios w całą czeską gospodarkę, ale to dalej nie koniec problemów.

Dołącz do nas na Twitterze oraz YouTube i bądź na bieżąco!

Obserwuj

Subskrybuj

Wpływ niskiej konsumpcji gospodarstw domowych w Czechach

Po czwarte – w zasadzie wszystkie współczesne gospodarki, zwłaszcza świata zachodniego, w największym stopniu opierają się o sektor usługowy, a nie przemysłowy. W Czechach nie jest inaczej.

Sektor usług odpowiada w Czechach za około 63% całego PKB, przemysł razem z rolnictwem za pozostałe 37%. Bardzo silny sektor usług byłby więc w stanie jakoś przynajmniej obronić problemy przemysłu. Jednak Czechy mają wybitnie niską konsumpcję gospodarstw domowych. Innymi słowy – obywatele po prostu nie chcą tyle kupować, bo realnie w ciągu ostatnich lat po prostu stali się biedniejsi.

Czesi może i mieli podobną skalę inflacji do naszej, ale zdecydowanie niższy wzrost nominalny płac. Realny wzrost wynagrodzeń w Polsce zaliczył swój dołek na przełomie 2022 i 2023 roku. Wtedy to realnie r/r Polacy zarabiali około 6% mniej. gwałtownie zostało to jednak skompensowane, bo już na przełomie 2023 i 2024 roku realny wzrost wynagrodzeń dobił do plus 9%. Straty zostały więc „odrobione”.

Nie można tego powiedzieć o Czechach. Nie dość, iż w ich „dołku” wzrostu realnych wynagrodzeń zaliczyli oni choćby odczyt rzędu minus 10.7%, to pod koniec 2023 roku odbicie dało tylko wzrost o 5%. Realnie średni Czech ma dziś niższą wypłatę niż dwa lata temu. Jakie są tego efekty? Łatwe do przewidzenia. Sprzedaż detaliczna w Czechach coś tam rośnie, ale istotnie mniej niż w Polsce.

Po ile będzie czeska korona?

Dziś czeski bank centralny stara się jakoś ratować obecną sytuację i regularnie ścina stopy procentowe. Pod koniec 2023 roku wynosiły one 7%, dziś to już 4,5%, ale w tym wypadku gospodarka działa jak tankowiec i na efekty będzie trzeba trochę poczekać.

Stopy procentowe w Czechach: zmiany od września 2021 do września 2024

Tak dynamiczne obniżki tłumaczą jednak w pełni zachowanie się czeskiej korony w stosunku do złotego. W innym materiale o tym, jak samodzielnie prognozować kursy walut, tłumaczyłem prostą zależność, która wyjaśnia czego można spodziewać się po zachowaniu walut, gdy rozbieżności w poziomie stóp procentowych są tak gwałtownie zmieniające się, jak np. w zestawieniu Czech i Polski dziś. Niemniej jednak, potencjał do dalszych obniżek w Czechach powoli się wyczerpuje. Obecne modele i zapowiedzi mówią o możliwym dojściu w Czechach do poziomu około 3,5% w 2025 roku.

W przypadku Polski, obniżki również powinny zostać wznowione od 2025 roku. Na ostatniej wrześniowej konferencji NBP, Adam Glapiński jako potencjalny moment na wznowienie cyklu wskazał połowę 2025 roku, ale nie wykluczył końca pierwszego kwartału, co byłoby spójne z prognozami wielu banków. To sprawiałoby, iż potencjał do ewentualnego dalszego umocnienia złotego wobec czeskiej korony jest już niewielki. Maksymalnie spodziewałbym się tu przy realizacji opisanego scenariusza powrotu do wieloletniego poziomu z lat 2017 – 2020, czyli okolic 16 do 16,5 groszy za jedną koronę.

Oczywiście ta hipoteza może się zmienić, gdyby Rada Polityki Pieniężnej zdecydowała się odejść od prognozowanej dziś ścieżki zmiany stóp w Polsce albo gdyby Czeski Bank zdecydował się na silniejsze obniżki, żeby jeszcze mocniej pobudzić gospodarkę. W to jednak wątpię, bo najpierw będą raczej chcieli odczekać kilka kwartałów, żeby zobaczyć efekt dotychczasowych działań. Ostatnie odczyty indeksu PMI, dla przemysłu, który ma prognozować kondycję tego sektora w przyszłości napawają lekkim optymizmem. W końcu zaliczył on zauważalne odbicie i wrócił na poziomy niewidziane od 2022 roku.

Indeks PMI dla czeskiego sektora przemysłowego w latach 2015–2024

Może więc jeszcze nie wszystko dla Czechów stracone. Daj znać w komentarzu, co sam myślisz o czeskiej gospodarce i jej kondycji. Może mieszkasz gdzieś blisko granicy i widzisz, czy faktycznie trend powoli się poprawia.

A jeżeli planujesz wizytę w Czechach, to na pewno nie musisz już czekać na tańszą walutę. Istotnie tańsza już nie będzie. Wymienić złote na czeskie korony polecam z kolei dzięki Walutomatu, który jest partnerem tego materiału. Walutomat działa 24/7, obsłuży praktycznie dowolną kwotę jaką chcecie wymienić, a do tego jest tani, a dla was choćby jeszcze tańszy. Standardowa prowizja w Walutomacie to 0,2% wartości wymiany, ale korzystając z linka do założenia konta: https://bit.ly/dna-walutomat możecie tą prowizję obniżyć dodatkowo o połowę! Czyli jest choćby taniej niż tanio. Sam korzystam i polecam, a w tym materiale to już wszystko.

Do zarobienia,
Piotr Cymcyk