Czy samozbiory podlegają VAT?

Zdjęcie: Czy samozbiory podlegają VAT?

Czy samozbiory podlegają VAT? Dowiedz się, co o opodatkowaniu mówi Ministerstwo Finansów. Sprawdź, kiedy rolnik ryczałtowy jest zwolniony z VAT, a kiedy czynny podatnik musi rozliczyć choćby nieodpłatne przekazanie produktów.

Samozbiory a podatek – gorący temat w agrobiznesie

Idea samozbiorów – czyli możliwości samodzielnego zebrania płodów rolnych przez klienta, często za symboliczną opłatą – zyskuje na popularności wśród rolników. To atrakcyjny sposób na skrócenie łańcucha dostaw i budowanie relacji z konsumentem. Jednak z każdą transakcją, choćby pozornie nieodpłatną, pojawia się najważniejsze pytanie: Czy samozbiory podlegają VAT?

Odpowiedź na tę kwestię budziła wątpliwości wśród przedstawicieli branży. W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 14 listopada 2025 r. Ministerstwo Finansów przedstawiło obszerne wyjaśnienia, które pomogą rolnikom uporządkować kwestie podatkowe. Poniżej analizujemy, kiedy rolnik musi płacić VAT, a kto może spać spokojnie.

Kiedy rolnik musi płacić VAT? Dwa systemy rozliczeń

Ustawa o VAT przewiduje dla podatników prowadzących działalność rolniczą dwa główne systemy rozliczeń. System, w którym funkcjonuje rolnik, decyduje o jego zobowiązaniach w zakresie podatku od towarów i usług.

1. System ryczałtowy (Rolnik ryczałtowy)

• Zwolnienie z VAT: Dostawa produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej oraz świadczenie usług rolniczych są zwolnione od podatku VAT (art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT).
• Zryczałtowany zwrot: Rolnik ryczałtowy ma prawo do otrzymania zryczałtowanego zwrotu podatku z tytułu nabycia towarów i usług na potrzeby tej działalności.
• Ważne dla samozbiorów: Dostarczanie produktów rolnych przez rolnika ryczałtowego – również w ramach tzw. samozbiorów, tj. nieodpłatnie bądź za symboliczną odpłatnością – objęte jest zwolnieniem od podatku VAT.

2. Zasady ogólne (Podatnik VAT czynny)

• Opodatkowanie: Dostawa produktów rolnych i świadczenie usług rolniczych podlegają opodatkowaniu według adekwatnych stawek VAT.
• Kto stosuje: System ten dotyczy rolników, którzy zrezygnowali ze zwolnienia przewidzianego dla rolników ryczałtowych i zostali zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT.
• Obowiązki: Rolnicy ci rozliczają podatek na zasadach ogólnych, tak jak inni przedsiębiorcy. Oznacza to obowiązek prowadzenia ewidencji VAT.

Rolnik uratowany przez samozbiory! Papryka nie zmarnowała się dzięki rodakom!

Czy samozbiory są opodatkowane? Wyjaśnienia Ministerstwa Finansów

W świetle wyjaśnień MF, to, czy samozbiory są opodatkowane, zależy od statusu rolnika.

Samozbiory u rolnika ryczałtowego

Jak wspomniano, w tym przypadku choćby jeżeli rolnik udostępnia pole nieodpłatnie lub za symboliczną opłatą, cała transakcja jest zwolniona z VAT.

Samozbiory u podatnika VAT czynnego

Sytuacja jest bardziej złożona:

• Czynności odpłatne: jeżeli samozbiory realizowane są za wynagrodzeniem, podlegają one opodatkowaniu VAT.
• Czynności nieodpłatne: Opodatkowaniu VAT podlegają również niektóre czynności nieodpłatne: nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa, ale tylko wtedy, gdy rolnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy nabyciu lub wytworzeniu tego produktu.
• Podstawa opodatkowania: W przypadku dostaw nieodpłatnych (np. darowizna w ramach samozbiorów), podstawą opodatkowania jest koszt wytworzenia tych produktów, określony w momencie ich dostawy.

Ważne zastrzeżenie: Podatek VAT powinien być naliczany tylko od produktów, które zostały faktycznie wydane z gospodarstwa (przekazane odbiorcom) lub spożyte na potrzeby prywatne. Produkty, które pozostały na polu np. z powodu przymrozku i nie nadają się do użytku, nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Kto nie musi płacić VAT?

Podsumowując, z obowiązków podatkowych w zakresie VAT od samozbiorów są zwolnieni:

1. Rolnicy ryczałtowi: Wszelkie dostawy produktów rolnych, w tym te dokonywane w ramach samozbiorów (za symboliczną cenę lub nieodpłatnie), są objęte zwolnieniem od podatku VAT.
2. Podatnicy VAT czynni, w przypadku gdy… nie przysługiwało im prawo do odliczenia VAT naliczonego przy nabyciu lub wytworzeniu produktów rolnych, które są przedmiotem nieodpłatnego przekazania w ramach samozbiorów.

Harmonizacja VAT i brak planów na zmiany

Ministerstwo Finansów podkreśliło, iż brak możliwości zwolnienia z VAT samozbiorów dla rolników będących czynnymi podatnikami wynika z konieczności przestrzegania zasad Unii Europejskiej.

Podatek VAT jest podatkiem zharmonizowanym w UE. Polska jest zobowiązana do zapewnienia zgodności przepisów krajowych z przepisami unijnymi. Zwolnienia od VAT są odstępstwem od ogólnych zasad i mogą być stosowane tylko w granicach wyraźnie określonych przez dyrektywę VAT.

Wprowadzenie zwolnienia od podatku VAT udostępniania produktów rolnych w ramach samozbiorów przez czynnych podatników VAT prowadziłoby do naruszenia jednej z podstawowych zasad systemu VAT w UE – zasady neutralności podatku VAT, stanowiłoby też naruszenie prawa unijnego.

Z tego powodu nie jest rozważane wprowadzenie takiego rozwiązania.

W przypadku wątpliwości co do zakresu stosowania prawa podatkowego, zainteresowany rolnik może skorzystać z pomocy:

• Infolinii Krajowej Informacji Skarbowej (KIS).
• Wystąpienia do Dyrektora KIS z wnioskiem o interpretację indywidualną (wydawaną w trybie art. 14b – 14s Ordynacji podatkowej).

źrodło: KRIR