Czym jest handel dyskrecjonalny? [Plusy i minusy]

W świecie inwestycji i tradingu istnieje wiele podejść do podejmowania decyzji rynkowych – od w pełni zautomatyzowanych systemów, po metody oparte na ludzkim osądzie. Jednym z najbardziej angażujących i wymagających stylów jest handel dyskrecjonalny. Choć daje on dużą swobodę i możliwość pełnej kontroli nad transakcjami, stawia też przed inwestorem konkretne wyzwania.

W tym artykule przybliżamy, czym dokładnie jest handel dyskrecjonalny, jak działa, dla kogo może być odpowiedni i jakie umiejętności są potrzebne, by skutecznie go stosować.

Czym jest handel dyskrecjonalny?

Handel dyskrecjonalny to styl tradingu, w którym decyzje inwestycyjne podejmowane są według uznania tradera, a nie według sztywno zdefiniowanych zasad czy algorytmów. Mówiąc prościej, trader dyskrecjonalny sam decyduje kiedy kupić lub sprzedać, kierując się własną analizą, doświadczeniem i intuicją. Jest to podejście subiektywne, w ramach którego każde zlecenie otwierane i zamykane jest na podstawie odczuć i osądu tradera, który ufa swojej wiedzy rynkowej i umiejętnościom szybkiego wyciągania wniosków oraz elastycznego reagowania na zmiany rynkowe.

W odróżnieniu od handlu mechanicznego (systemowego czy algorytmicznego), gdzie decyzje są określone przez z góry ustalone kryteria i formuły, handel dyskrecjonalny nie opiera się na zautomatyzowanym systemie sygnałów – tutaj nie ma żelaznych reguł postępowania obowiązujących w każdej sytuacji. Trader kieruje się kombinacją różnych czynników: analizą bieżących danych rynkowych, wiadomości i komunikatów, wskaźników ekonomicznych lub czy sygnałów analizy technicznej, ale ostateczna decyzja należy do człowieka, nie do programu.

Plusy i minusy handlu dyskrecjonalnego

Podejście dyskrecjonalne do handlu na giełdzie daje traderowi dużą swobodę i elastyczność w handlu. Trader dyskrecjonalny może dostosować swoje działania do aktualnej sytuacji rynkowej, uwzględniając kontekst, który modele ilościowe mogą pomijać. Dzięki temu jest w stanie reagować na unikalne okazje inwestycyjne lub nietypowe warunki rynkowe – na przykład na nagłe wydarzenia polityczne lub gospodarcze – lepiej niż sztywne algorytmy. Innymi słowy, podejście dyskrecjonalne pozwala na adaptację: jeżeli rynek zachowuje się inaczej niż zwykle, doświadczony trader może zmienić plan w locie, podczas gdy system automatyczny mógłby takiej zmiany nie przewidzieć. Po drugie, strategia uznaniowa pozwala wykorzystać intuicję i doświadczenie, cechy wypracowane często latami praktyki. Traderzy dyskrecjonalni nieraz podkreślają, iż z czasem rozwijają „szósty zmysł” do rynku i potrafią wyczuć sygnały, których nie da się zapisać w formie sztywnego zestawu reguł. Taka intuicja może pomóc dostrzec ukryte szanse lub zagrożenia wcześniej niż zareagują na nie modele mechaniczne.

Strategie dyskrecjonalne potrafią więc skuteczniej adaptować się do warunków rynkowych, które odbiegają od normy. Kolejnym plusem jest pełna kontrola nad kapitałem – inwestor na bieżąco decyduje o każdym ruchu, co dla wielu osób jest psychicznie komfortowe. Niektórzy lubią “mieć rękę na pulsie” i czuć, iż to oni bezpośrednio zarządzają swoimi pieniędzmi, zamiast polegać na „czarnej skrzynce” algorytmu.

Ponadto, handel dyskrecjonalny daje możliwość uczenia się z każdej transakcji, ponieważ trader jest zaangażowany w cały proces decyzyjny, a z czasem buduje coraz bogatsze doświadczenie. Ta wiedza praktyczna może procentować, a każdy błąd i każdy sukces uczą czegoś nowego, co trudno zastąpić pasywnym śledzeniem systemu automatycznego (co innego jeżeli taki system buduje się samemu, od podstaw). Dla doświadczonych profesjonalistów handel dyskrecjonalny bywa sposobem na wykorzystanie własnej przewagi intelektualnej lub informacyjnej, której nie mają inni.

Z drugiej strony, brak sztywnych zasad oznacza, iż trading dyskrecjonalny w dużej mierze zależy od psychiki i umiejętności samego inwestora. To podejście wymaga silnej dyscypliny i kontroli emocji, ponieważ człowiek jest podatny na różne uprzedzenia emocjonalne (takie jak chociażby strach przed stratą, chciwość w pogoni za zyskiem czy nadmierna pewność siebie), które mogą zaburzać obiektywizm decyzji. W praktyce oznacza to, iż dwie osoby stosujące handel dyskrecjonalny mogą uzyskać zupełnie różne wyniki, w zależności od tego jak reagują na stres i presję oraz jak szeroki mają warsztat umiejętności rynkowych.

Brak obiektywnej, zautomatyzowanej struktury sprawia także, iż handel dyskrecjonalny bywa niekonsekwentny: jedna decyzja może wynikać z dogłębnej analizy, a kolejna bardziej z impulsu chwili. W efekcie trudniej ocenić i udoskonalić taką strategię, bo wyników nie da się łatwo powtórzyć ani zmierzyć według stałej miary, a sukces lub porażka często zależą od subiektywnych czynników.

Ponadto, brak automatyzacji oznacza również, iż trader musi poświęcić więcej czasu i uwagi na śledzenie rynku. Analiza wykresów, informacji i własnych pozycji wymaga ciągłego zaangażowania – jest to czasochłonne i bywa obciążające psychicznie. W przeciwieństwie do strategii algorytmicznej, która może działać choćby kiedy inwestor śpi, podejście dyskrecjonalne wymaga obecności i czujności człowieka.

Wszystko to sprawia, iż handel dyskrecjonalny ma wysoki próg wejścia i spore ryzyko niepowodzenia dla osób początkujących. Statystyki większości brokerów wskazują, iż zdecydowana większość początkujących traderów traci pieniądze, próbując swoich sił właśnie w handlu w stylu dyskrecjonalnym. Brak umiejętności, planu i dyscypliny powoduje, iż wiele osób zniechęca się po serii porażek i kończy przygodę z tradingiem.

Porównanie różnych strategii handlowych

Źródło: Opracowanie własne.

Dla kogo jest handel dyskrecjonalny?

Dla kogo zatem podejście dyskrecjonalne może być odpowiednie? Przede wszystkim dla osób, które chcą aktywnie zaangażować się w proces inwestycyjny. Tacy traderzy powinni lubić analizować rynek i podejmować decyzje samodzielnie.

Niezbędna jest wysoka odporność na stres, umiejętność zachowania zimnej krwi przy gwałtownych wahaniach notowań oraz zdolność szybkiego reagowania. Przyda się również cierpliwość i pokora – nie każda transakcja będzie zyskowna, dlatego trzeba umieć zaakceptować stratę i wyciągnąć z niej wnioski bez popadania w panikę lub brawurę. Handel dyskrecjonalny może być dobrym wyborem dla inwestorów, którzy mają wypracowane podstawy analizy (np. potrafią czytać wykresy, rozumieją dane finansowe) oraz dla tych, którzy dysponują czasem, by aktywnie śledzić swoje inwestycje.

Ten styl bywa popularny wśród daytraderów i spekulantów krótkoterminowych, którzy na bieżąco obserwują rynek i podejmują wiele decyzji handlowych w tygodniu lub choćby w ciągu dnia. Sprawdza się też u inwestorów średnioterminowych, tak zwanych swing traderów, którzy co prawda utrzymują pozycje dłużej, ale również aktywnie nimi zarządzają (np. przesuwając stop-lossy czy realizując częściowe zyski).

Nie jest to natomiast strategia dla wszystkich. Osoby o niskiej tolerancji na ryzyko, nieumiejące panować nad emocjami lub niemające czasu w ciągłe monitorowanie rynku mogą lepiej czuć się w podejściu systematycznym lub w strategiach długoterminowych, gdzie zasady są z góry ustalone. Z kolei ci, którzy cenią swobodę decyzji i wierzą we własne umiejętności analityczne, często odnajdują satysfakcję właśnie w handlu dyskrecjonalnym.

Umiejętności potrzebne, by skutecznie stosować strategię dyskrecjonalną, są wszechstronne. Przede wszystkim wymagane są kompetencje analityczne – dobry trader dyskrecjonalny zna się na analizie technicznej i/lub fundamentalnej i potrafi łączyć rozmaite informacje w spójną ocenę sytuacji rynkowej. Musi umieć filtrować szum informacyjny i wyłuskać to, co istotne dla jego decyzji.

Niezmiernie ważna jest dyscyplina oraz zarządzanie ryzykiem. choćby najbardziej intuicyjny inwestor powinien stosować podstawowe narzędzia ochrony kapitału, takie jak stop-lossy (“twarde” lub “miękkie”), odpowiednie wielkości pozycji czy dywersyfikacja. Dobry system zarządzania ryzykiem jest podstawą, ponieważ chroni przed katastrofalnymi stratami w razie pomyłki.

Kolejna kluczowa umiejętność to zdolność trzymania się obranego planu, kiedy pojawiają się pokusy, by go złamać. Trader dyskrecjonalny powinien pracować nad samokontrolą, aby nie ulegać impulsywnym odruchom. Pomaga w tym prowadzenie dziennika transakcji i własnych odczuć, za pomocą którego można z czasem rozpoznać typowe pułapki psychologiczne i unikać powtarzania błędów.

Niezbędna jest także zdolność szybkiego podejmowania decyzji pod presją czasu (zwłaszcza w daytradingu) oraz elastyczność myślenia, czyli gotowość do modyfikacji swoich założeń, gdy zmieniają się okoliczności.

Wreszcie, nic nie zastąpi doświadczenia lub dla tych, co dopiero zaczynają, po prostu praktyki rynkowej. Jest to podstawowy budulec intuicji tradera – im więcej sytuacji rynkowych trader przeżył, tym bogatszą ma “bazę danych” w głowie, z której może czerpać przy kolejnych decyzjach. Doświadczeni inwestorzy często podkreślają, iż nie ma drogi na skróty do opanowania tradingu dyskrecjonalnego. Jest to umiejętność szlifowana latami poprzez praktykę, obserwację i wyciąganie wniosków z sukcesów oraz porażek. Książki i kursy mogą dostarczyć wiedzy teoretycznej, ale pewności w działaniu nabiera się przede wszystkim przez realne doświadczenia.

Podsumowanie

Handel dyskrecjonalny to podejście polegające na aktywnym podejmowaniu decyzji inwestycyjnych przez tradera, bazujące na jego własnym osądzie, który często poprzedzony jest skrupulatną analizą rynku.

Charakteryzuje się dużą elastycznością i możliwością wykorzystania ludzkiego doświadczenia oraz intuicji, co bywa przewagą w zmiennych warunkach rynkowych, względem innych stylów gry na giełdzie. Jednocześnie wymaga samodyscypliny, wiedzy i odporności psychicznej, a także wiąże się z ryzykiem popełniania błędów pod wpływem emocji.

Dla odpowiednich osób, to znaczy pasjonujących się rynkiem, zdyscyplinowanych i gotowych włożyć czas w ciągłe doskonalenie, trading dyskrecjonalny może być skuteczną i satysfakcjonującą strategią inwestycyjną. Jednak każdy inwestor musi sam ocenić, czy odpowiada mu taka forma działania, biorąc pod uwagę własne cechy, umiejętności i cele oraz czas, który może poświęcić na trading.