Dobrowolny, ale konieczny? VSME jako narzędzie raportowania ESG dla firm

Komisja Europejska wprowadza standard VSME – uproszczone raportowanie ESG dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Sprawdź, czym jest VSME, jakie daje korzyści i jakie wyzwania stoją przed firmami.

VSME – nowy standard raportowania ESG dla MŚP

Komisja Europejska zaprezentowała rozwiązanie, które ma ułatwić mikro, małym i średnim przedsiębiorstwom raportowanie działań z obszaru ESG. Choć obowiązek raportowania został przesunięty o dwa lata, presja ze strony kontrahentów, banków, ubezpieczycieli i inwestorów rośnie. Odpowiedzią na te wyzwania jest VSME (Voluntary Sustainability Reporting Standard for non-listed SMEs) – dobrowolny, ale oficjalnie rekomendowany przez Komisję Europejską standard raportowania.

Czym jest VSME?

VSME to uproszczony, dwumodułowy standard raportowania ESG opracowany przez EFRAG i rekomendowany przez Komisję Europejską w grudniu 2024 r. Jego głównym celem jest:

• uporządkowanie danych wymaganych przez kontrahentów, banki i inwestorów,
• przygotowanie firm do przyszłych obowiązków wynikających z dyrektywy CSRD,
• ograniczenie tzw. „efektu domina” w łańcuchach dostaw, czyli nadmiernych wymagań wobec MŚP.

Standard jest przeznaczony dla mikroprzedsiębiorstw (do 10 pracowników), małych i średnich firm (do 250 pracowników), a tymczasowo także dla większych firm zatrudniających do 1000 osób oraz MŚP notowanych na giełdzie.

Struktura standardu VSME

VSME obejmuje dwa moduły:

• moduł podstawowy – wymaga m.in. danych o zużyciu energii, emisjach gazów cieplarnianych w zakresie 1 i 2, gospodarce cyrkularnej, bioróżnorodności, warunkach pracy i etyce biznesu,
• moduł kompleksowy – uzupełniony o informacje dotyczące strategii ESG, celów klimatycznych, ryzyk środowiskowych, polityk praw człowieka, różnorodności w zarządzie czy przychodów z branż wykluczonych.

Do przygotowania raportu kompleksowego konieczne jest wcześniejsze opracowanie modułu podstawowego.

Status prawny i formalne podstawy

Choć VSME pozostaje standardem dobrowolnym, jego znaczenie rośnie. Komisja Europejska w lipcu 2025 r. przyjęła zalecenie dotyczące jego stosowania jako tymczasowego rozwiązania dla MŚP. W maju 2025 r. w ramach pakietu Omnibus IV zapowiedziano, iż VSME będzie ograniczać zakres informacji, jakich duże firmy mogą wymagać od mniejszych podmiotów w łańcuchach dostaw.

Korzyści z raportowania VSME

Raportowanie ESG według VSME przynosi firmom wiele korzyści, w tym:

• uporządkowanie danych i lepsze przygotowanie do obowiązków wynikających z CSRD,
• wzrost wiarygodności i przewagi w przetargach,
• łatwiejszy dostęp do kredytów ESG, grantów i funduszy UE,
• większe szanse na utrzymanie kontraktów z dużymi podmiotami,
• poprawę zarządzania strategicznego i identyfikację ryzyk.

Wyzwania dla przedsiębiorstw

Pomimo uproszczenia względem ESRS, wdrożenie VSME może stanowić wyzwanie dla wielu MŚP. Firmy często nie mają dedykowanych zespołów ESG, brakuje im systematycznego monitoringu danych środowiskowych, a dynamiczne zmiany regulacyjne utrudniają planowanie.

Dodatkowo presja ze strony kontrahentów i banków sprawia, iż przedsiębiorcy czują się zobligowani do raportowania, choćby jeżeli formalnie nie mają jeszcze takiego obowiązku. Wsparciem może być kooperacja z doradcami, którzy pomogą przeprowadzić proces raportowania i uporządkować dane.

Narzędzia ułatwiające wdrożenie

EFRAG udostępnia bezpłatne narzędzia wspierające raportowanie, w tym:

• cyfrowy szablon raportu VSME w formacie Excel,
• taksonomię XBRL (cyfrowy słownik, który zawiera definicje pojęć biznesowych i finansowych, pozwalając na ich “oznakowanie” w raportach cyfrowych w ujednolicony sposób do raportowania maszynowego),
• przewodniki tematyczne dotyczące strategii ESG, celów klimatycznych i praw człowieka.

VSME – inwestycja w przyszłość firm

VSME to nie tylko narzędzie raportowe, ale także inwestycja w przyszłość. Dzięki niemu MŚP mogą budować zaufanie, wzmacniać swoją pozycję na rynku i przygotować się na nadchodzące zmiany regulacyjne. Warto wdrożyć standard już teraz – zanim raportowanie stanie się obowiązkowe.

O Grant Thornton