Doki przeładunkowe – rodzaje i rozwiązania konstrukcyjne

16 godzin temu

Doki przeładunkowe – przeznaczenie i rodzaje

Doki przeładunkowe tworzą drogę transportową dla osób i sprzętu transportowego, aby zoptymalizować proces przeładunku. Pozwalają skrócić czas procesów załadunku i wyładunku samochodów z towarem, zwiększają przepustowość operacji przeładunkowych, a także poprawiają warunki bezpieczeństwa i ergonomii pracy obsługi. Do istotnych korzyści z ich zastosowania należy również zaliczyć zabezpieczenie towarów przed niekorzystnym działaniem warunków atmosferycznych oraz ochronę przed nieuprawnionym dostępem osób postronnych.

Doki przeładunkowe zalicza się do jednego z newralgicznych elementów infrastruktury przemysłowo-magazynowej, stanowiący łącznik pomiędzy transportem a wnętrzem obiektu. Odpowiednio zaprojektowane i dobrane do specyfiki działalności obiektu liczba, rodzaj i rozmieszczenie doków mają istotny wpływ na efektywność procesów załadunkowo-rozładunkowych, wpływających na sprawność procedury logistycznej.

Rodzaje doków przeładunkowych

Najczęściej, ze względu na przeznaczenie, doki przeładunkowe dzieli się na stanowiska:

ogólnego stosowania – zaliczane do najbardziej uniwersalnych urządzeń, z powodu ich przystosowania do obsługi różnorodnych ładunków i pojazdów;
chłodnicze – wyposażone w izolację termiczną, pozwalającą na utrzymanie odpowiedniej temperatury towarów, co jest szczególnie istotne w odniesieniu m.in. do produktów spożywczych;
z uszczelnieniem pompowanym – zapewniającym adekwatną szczelność pomiędzy dokiem a pojazdem, chroniącym przed utratą ciepła lub chłodu oraz przedostawaniem się zanieczyszczeń;
dla pojazdów dwupoziomowych – przeznaczone do obsługi pojazdów wyposażonych w dwa poziomy załadunku.

Dodatkowo wyodrębnia się również doki przeładunkowe rampowe lub bezlampowe, a także otwarte albo zamknięte.

Budowa stanowiska przeładunkowego

Standardowy dok przeładunkowy składa się z następujących podstawowych urządzeń:

platformy przeładunkowej – zwanej popularnie rampą załadowczą, wyposażonej w napęd, zwykle elektrohydrauliczny lub mechaniczny sprężynowy, kompensującej różnicę wysokości pomiędzy powierzchnią ładunkową pojazdu a posadzką pomieszczenia magazynu;
bramy przemysłowej o ruchu pionowym – stanowiącej zamknięcie magazynu i otwieranej tylko na okres niezbędny do zrealizowania procesu załadunku lub rozładunku towaru;
uszczelnienia w postaci śluzy – zapewniającej adekwatną szczelność przestrzeni pomiędzy naczepą pojazdu a wnętrzem obiektu magazynowego, w celu ochrony przeładowywanego towaru przed niekorzystnym wpływem czynników zewnętrznych;
wyposażenia w formie:
- naprowadzaczy kół – ułatwiających centryczne ustawienie pojazdu samochodowego względem otworu przeładunkowego oraz
- odbojów gumowych – amortyzujących uderzenia naczepy pojazdu i chroniących mur budynku.

Do struktury doków przeładunkowych niekiedy zalicza się także podjazd, który stanowi miejsce przeznaczone na parkowanie pojazdów samochodowych, specjalnie wyodrębnione i odizolowane barierkami.

Doki przeładunkowe – rozwiązania konstrukcyjne

Rampa załadowcza z napędem

Rampę załadowczą stanowi pozioma konstrukcja, mająca na celu połączenie podłogi hali magazynowej ze skrzynią pojazdu samochodowego. zwykle składa się z płyty rampowej, podpory, najazdu i napędu. Rampa jest wyposażona w napęd elektrohydrauliczny, standardowo składający się z dwóch siłowników obsługujących płytę, co najmniej jeden siłownik obsługujący najazd oraz silnik elektryczny. Pozwala to na szybkie podniesienie lub obniżenie płyty w celu precyzyjnego wyrównania różnic pomiędzy poziomem podłogi hali a pojazdu. Dodatkowo napęd jest zintegrowany z automatycznym zaworem awaryjnym, natychmiast blokujący rampę w przypadku przedwczesnego odjechania pojazdu. Występują także rampy załadowcze z napędem mechanicznym sprężynowym, obsługiwane manualnie. Konstrukcja tego typu składa się z płyty, najazdu uchylnego, sprężyny gazowej i rękojeści.

Brama o ruchu pionowym

Najczęściej w dokach przeładunkowych stosuje się bramy segmentowe, zapewniające płynne oraz niezawodne otwieranie i zamykanie. Ich konstrukcja oparta jest na segmentach (zwanych też panelami) przesuwających się pionowo po prowadnicach. Mogą być opcjonalnie wyposażone w przeszklenia, systemy awaryjnego otwierania itp. W niektórych sytuacjach instaluje się także bramy rolowane, składające się z paneli, które są nawijane na bęben usytuowany nad otworem.

Uszczelnienie

Ważnym elementem doku przeładunkowego jest uszczelnienie w formie śluzy, zainstalowane od strony zewnętrznej obiektu. Tworzy w ten sposób szczelny tunel pomiędzy wnętrzem budynku a zaparkowaną przy nim naczepą pojazdu. W podstawowym wariancie są stosowane śluzy mechaniczne, w których funkcje uszczelniające pełnią fartuchy gumowe, otaczające naczepę samochodu. Zdecydowanie lepsze parametry szczelności uzyskuje się w przypadku stosowania uszczelnienia pompowanego w postaci poduszek napełnionych powietrzem.

Wyposażenie

Do stosownego zaparkowania pojazdów samochodowych przy doku przeładunkowym służą stalowe naprowadzacze kół. W skład zestawu wchodzą dwa elementy – lewy i prawy oraz kotwy mocujące. Standardowo naprowadzacze wykonywane są z rur ocynkowanych o średnicy około 160 mm i wysokości od podłoża 300 mm. Kolejny element wyposażenia stanowią odboje wykonane z twardej, ale elastycznej gumy, oferowane wraz z kompletem kotew mocujących do ściany. Wymiary typowego wyrobu są następujące: szerokość – 200 mm, wysokość – 450 mm i grubość – 80 mm. Odboje mogą być wyposażone w blachy osłonowe, zabezpieczające przed uszkodzeniem spowodowanym ruchami pionowymi naczepy w trakcie przeładunku.

Aspekty projektowe

Doki przeładunkowe powinny być zaprojektowane w sposób ściśle uwzględniający przeznaczenie obiektu, w którym będą zainstalowane, a zwłaszcza założony dla niego proces logistyczny. Wynika to z konieczności optymalnego łączenia się z pozostałą powierzchnią magazynową oraz racjonalnego zaplanowania rozkładu przestrzeni. Podstawowe kryterium doboru wielkości doków stanowi rodzaj używanych pojazdów samochodowych. o ile użytkownik przewiduje korzystać z różnych typów pojazdów, wówczas należy uwzględnić wymiary samochodu o maksymalnych parametrach wysokości i szerokości. Standardowo przyjmuje się, iż szerokość doku nie powinna być mniejsza niż 2,50 m. Taki wymiar dotyczy jednak perfekcyjnie zaparkowanego samochodu, którego ściany boczne są idealnie ułożone w stosunku do śluzy. Praktycznie jest to prawie nieosiągalne, w związku z czym uwzględnia się szerokość zwiększoną o około 20% wymiaru bazowego. W efekcie wymiar szerokości przykładowo rozpatrywanego doku przeładunkowego osiągnie 3,0 m. Drugi parametr stanowi wysokość doku, którą wyznacza nadproże bramy. Wysokość ta powinna być większa o 5–10% od najwyższego punktu przewidzianego do stosowania pojazdów samochodowych. Z reguły jest to wymiar około 4,0 m, który powinien być mierzony od powierzchni placu manewrowego.

Do najistotniejszego aspektu w procesie projektowania doku przeładunkowego należy ustalenie poziomu nośności platformy przeładunkowej (rampy załadowczej). Urządzenie powinno być zaprojektowane z uwzględnieniem obciążenia i siły występujących w warunkach pracy oraz w pozycji spoczynkowej. Nośność nominalną należy wyznaczać zgodnie z normą PN-EN 1398:2009 Mostki ładunkowe –Wymagania bezpieczeństwa, z uwzględnieniem następujących rodzajów obciążeń i sił:

obciążenia i siły podstawowe:
- obciążenia masą własną,
- obciążenia nominalne (wózek widłowy + ładunek),
- efekty dynamiczne, wynikające z awaryjnego zatrzymania;
obciążenia i siły dodatkowe:
- obciążenia wiatrem,
- obciążenia przy hamowaniu i ruszaniu,
- siły bezwładności,
- siły uderzeniowe.

W procesie projektowania należy uwzględnić różnicę poziomów wysokości między nawierzchnią przeładunkową obiektu budowlanego a powierzchnią załadunkową pojazdu.

Standardowo nachylenie płyty rampy załadowczej doku przeładunkowego w położeniu pracy powinno wynosić ą12% (około ą7°). Z kolei szerokość rampy nie powinna być mniejsza od rozstawu kół pojazdów transportowych (określonych w instrukcji producenta) i powiększona o 0,7 m, przy czym całkowity wymiar szerokości powinien wynosić co najmniej 1,25 m.

Rampy załadowcze – wymagania i względy bezpieczeństwa

Jak już zaznaczono, najistotniejsze urządzenie doków przeładunkowych stanowią rampy załadowcze. Są to dość skomplikowane mechanizmy będące w ruchu pod dużym obciążeniem. Wobec powyższego powinny spełniać określone wymagania, zapewniające sprawne, bezawaryjne i bezpieczne działanie:

Rampy załadowcze powinny przenosić deklarowane przez producenta obciążenia i siły występujące w warunkach pracy oraz w pozycji spoczynkowej. zwykle są to nośności nominalne w przedziale od 60 kN do 180 kN.
W położeniu spoczynkowym rampy załadowcze powinny tworzyć równą powierzchnię z powierzchniami sąsiadującymi, a ponadto być podparte w sposób zapewniający przeniesienie obciążeń wynikających z określonej dla danej rampy nośności nominalnej wg normy PN-EN 1398:2009.
Rampy załadowcze powinny być wyposażone w mechaniczną podporę lub urządzenie, które podczas pracy będzie podpierać nieobciążony dok przeładunkowy wraz z najazdem w położeniu serwisowym i umożliwiać bezpieczne prowadzenie prac konserwatorskich. Rozwiązanie konstrukcyjne nie powinno umożliwiać niezamierzone zwolnienie podpory.
Należy zabezpieczyć rampy załadowcze przed możliwością występowania niezamierzonych ruchów podczas prac załadunkowych i wyładunkowych.
Powierzchnie płyty rampy załadowczej i najazdu powinny zapewniać odporność na poślizg poprzez zastosowanie materiałów o profilowanej powierzchni, umożliwiającej swobodny odpływ cieczy.
Siła niezbędna do obsługi ramp załadowczych obsługiwanych manualnie nie powinna być większa niż 250 N. Ponadto powinny być zabezpieczone przed wystąpieniem niebezpiecznych ruchów w czasie, gdy są użytkowane przez pieszych i pojazdy.
Zastosowane w rampach załadowczych z napędem elektrohydraulicznym siłowniki hydrauliczne powinny spełniać wymagania normy PN-EN ISO 4413:2011 Napędy i sterowania hydrauliczne – Ogólne zasady i wymagania bezpieczeństwa dotyczące układów i ich elementów, natomiast silniki elektryczne wymagania dyrektywy niskonapięciowej LVD 2014/35/UE oraz dyrektywy kompatybilności elektromagnetycznej EMC 2014/30/WE.

Zagadnienia bezpieczeństwa

Podobnie jak w wymaganiach, także odnośnie do bezpieczeństwa przedstawia się zagadnienia z tego zakresu tylko względem ramp załadowczych:

Rampy załadowcze nie powinny stwarzać zagrożenia potknięcia w obszarze załadunku. W przypadku gdy są podpierane na powierzchni ładunkowej pojazdu, powinny samoczynnie dostosowywać się do zmian wysokości podczas prac załadunkowych i wyładunkowych.
Rampy załadowcze nie powinny stwarzać zagrożenia zgnieceniem i przecięciem osób znajdujących się w obszarze załadunku. Ponadto takie zagrożenia w przestrzeni między elementami rampy oraz doku a sąsiednimi elementami powierzchni ładunkowych budynku i pojazdu, powinny być eliminowane poprzez zastosowanie sztywnych osłon bocznych. Odległość występująca między krawędzią opuszczonego pojazdu a rampą doku nie powinna być mniejsza niż 25 mm.
Widoczne elementy boczne ramp załadowczych (za wyjątkiem najazdów) w pozycji podniesionej w czasie pracy oraz widoczne ich powierzchnie boczne (za wyjątkiem najazdów w pozycji opuszczonej) powinny być oznaczone dzięki pasów o minimalnej wysokości 50 mm w kolorach żółto- czarnym lub biało-czerwonym.
Panel sterowania ram załadowczych doków przeładunkowych powinien być umieszczony w miejscu zapewniającym możliwość obserwacji przez operatora wszystkich ruchów doku i pojazdu, bez narażania personelu obsługującego na jakikolwiek zagrożenie.
W widocznym miejscu doku przeładunkowego powinna być umieszczona tabliczka ostrzegawcza z informacją „NIE WCHODZIĆ POD RAMPĘ ZAŁADOWCZĄ DOKU PRZEŁADUNKOWEGO, GDY NIE JEST MECHANICZNIE ZABLOKOWANA” lub stosowny piktogram.

Literatura