Dom nad rzeką może być pułapką. Czy czas zacząć rozmowy o przesiedleniach?

Zdjęcie: Worki z piaskiem Źródło: Wprost / Piotr Barejka


Część samorządów ignorowała zastrzeżenia Wód Polskich i zezwalała na zabudowę na terenach zalewowych. Mieszkańcy nie mieli świadomości, iż budują dom w miejscu, które w kilka kwadransów może się znaleźć pod wodą. Ten moment można wykorzystać na rozpoczęcie dyskusji o zachęcaniu ich do przeniesienia się na bezpieczniejsze tereny.



Piątkowa „Rzeczpospolita” przywołuje raport Najwyższej Izby Kontroli z 2023 roku, którego autorzy ustalili, iż choć samorządy mają obowiązek konsultowania planu zagospodarowania terenów w pobliżu rzek z Wodami Polskimi, to nierzadko ustalenia te pozostają „tylko na papierze”. Presja ze strony osób marzących o domu w sąsiedztwie rzeki (a idą za nimi pieniądze) jest na tyle duża, iż niektóre samorządy idą im na rękę. W rezultacie ludzie w dobrej wierze kupują działki i budują domy, bo nie mają świadomości, iż jest to teren zalewowy – plan zagospodarowania przestrzennego zezwalał na budowę.


Zdaniem „Rz” także same Wody Polskie, instytucja odpowiedzialna m.in. za troskę o bezpieczeństwo przeciwpowodziowe, w postępowaniach dotyczących warunków zabudowy i zagospodarowania obszarów zalewowych najczęściej wydawały przychylną opinię. „W latach 2018-2021 wydały ponad 19 tys. decyzji w tych sprawach, z czego aż 90 proc. oznaczało zgodę na rozpoczęcie tam inwestycji” – czytamy.

To czas, by zachęcić ludzi do porzucenia domów na terenach zalewowych

W tym kontekście warto przywołać rozmowę, jaką dziennikarze RMF FM przeprowadzili z prof. UMCS Stanisławem Chmielem, kierownikiem Katedry Hydrologii i Klimatologii UMCS w Lublinie. Jego zdaniem priorytetem powinno być ograniczenie zabudowy na terenach zalewowych, by złagodzić skutki ewentualnych przyszłych powodzi. Należy też rozpocząć dyskusję na temat propozycji przesiedleń osób zamieszkujących obszary zalewowe – stwierdził hydrolog.


– O ile w ostatnich latach powstały mapy obszarów zalewowych dla głównych rzek, to brakuje ich jeszcze na terenach mniejszych rzek, ich dopływów, dla cieków okresowych, a choćby suchych dolin, którymi odbywa się sporadycznie spływ powierzchniowy. Tam właśnie mamy do czynienia z wydawaniem nowych pozwoleń budowalnych. Jak pokazała obecna sytuacja, właśnie małe cieki stały się dużymi, rwącymi rzekami, i to przyczyniło się do tylu nieszczęść – powiedział profesor.


Jego zdaniem to dobry czas, by rozpocząć dyskusję na temat propozycji przesiedleń dla osób zamieszkujących na obszarach zalewowych. Właśnie teraz, przeżywając powódź i mierząc się z jej skutkami, dotknięci mieszkańcy są najbardziej skłonni przenieść się do miejsc, w których nie grozi im powtórka z tych zdarzeń.


Ponadto rozmówca z UMCS zwrócił uwagę, iż wciąż mamy w Polsce za mało zbiorników retencyjnych, głównie dotyczy to obszarów występowania powodzi błyskawicznych. Wskazał na potrzebę budowy zwłaszcza suchych zbiorników przeciwpowodziowych (polderów) w obszarach górskich i podgórskich, które będą przechwytywały nadmiar wody.


– Jednak i to nie gwarantuje całkowitej ochrony. Wątpię, iż jest w ogóle możliwość wybudowania tylu zbiorników, żeby nie było zagrożeń powodziowych. Zdarzają się bowiem katastrofy, których nie da się po prostu powstrzymać – zaznaczył.