Gdy mówimy o winach musujących, odruchowo sięgamy po szampana. Tymczasem Włosi mają swoją perłę – Franciacortę, czyli wino musujące, które łączy śródziemnomorski charakter z elegancją metody tradycyjnej. W tym artykule poznasz sekrety tego wspaniałego wina.
Położona w Lombardii, między Brescią a jeziorem Iseo, apelacja Franciacorta liczy około 2800 hektarów upraw. Tutejsze winnice są ponad 10 krotnie mniejsze od tych, znajdujących się w Szampanii. Włoski region czerpie z klimatu śródziemnomorskiego z wpływami alpejskimi. Chłodne noce (nawet latem) i słoneczne dni sprzyjają powolnej dojrzałości winogron, dzięki temu owoce zachowują świeżą kwasowość. Akwen Iseo łagodzi zaś upały i przedłuża okres wegetacyjny, co nadaje winom elegancję i mineralność.
Sercem tego obszaru jest jezioro Iseo, którego błękitna tafla otulona wzgórzami przypomina włoskie Capri w miniaturze. Na jego środku wyrasta Monte Isola, gdzie znaleźć można pełne uroku, wąskie uliczki wioski Peschiera Maraglio, a kamienne schody prowadzą do ukrytych kapliczek.
Wyprawa żaglówką po jeziorze odsłania sekrety dwóch prywatnych wysepek: Loreto z neogotyckim zamkiem otoczonym cyprysami oraz San Paolo, gdzie w cieniu klasztoru benedyktynów dojrzewają oliwki. Na południowym krańcu jeziora rozciąga się Torbiere del Sebino – rezerwat torfowisk porośniętych trzcinami, gdzie o świcie można usłyszeć klangor żurawi. To idealne miejsce dla fotografów, którzy polują na odbicia winnic w lustrzanej tafli wody. Ci, którzy wolą górskie widoki, powinni wspiąć się na Sanctuario della Madonna della Ceriola – sanktuarium na szczycie Monte Isola, skąd rozpościera się panorama Alp Bergamskich.
W głębi lądu czekają renesansowe perły – jak Borgonato z XVI-wieczną willą winiarską Bellavista, gdzie degustacje realizowane są w ogrodach ozdobionych posągami muz. Nieopodal, w klasztorze San Pietro in Lamosa, średniowieczne freski współgrają z zapachem dojrzewających w piwnicach win.
Dla tych, którzy pragną połączyć wędrówki z enoturystyką, szlak Via del Gusto prowadzi przez tarasowe winnice, gdzie producenci, jak Barbalonga, serwują kieliszek Satèn z lokalnym bagòss – serem o aromacie szafranu. Wieczorem warto zanurzyć się w aperitivo nad jeziorem, gdzie brzęk kieliszków Franciacorty miesza się z szumem fal.
Ciekawostka: Nazwa „Franciacorta” wywodzi się od średniowiecznego terminu „Curtes Francae” – klasztorów wolnych od podatków, gdzie rozpoczęto produkcję wina. Według jednej z legend, sam Karol Wielki nazwał ten region „małą Francją„ podczas swoich podbojów, zachwycony podobieństwem krajobrazu do ojczystych terenów.
Gleby – fundament charakteru wina
Dominują tu gliniasto-żwirowe gleby polodowcowe, powstałe z osadów morenowych. Piaskowce, wapień i krzemionka zapewniają doskonały drenaż, zmuszając winorośl do wytwarzania głębokiego systemu korzeniowego.
Metoda klasyczna w słonecznej odsłonie
Franciacorta powstaje metodą tradycyjną (tak jak szampan), ale z wyraźnie włoskim akcentem:
- Główne szczepy: w apelacji królują odmiany znane z produkcji wysoko jakościowych win musujących. Są to chardonnay, pinot nero (pinot noir) i pinot bianco. Mało kto wie, iż od 2017 dopuszczona do użycia jest lokalna odmiana o nazwie erbamat, dojrzewająca miesiąc później niż chardonnay i dająca winu dobrą kwasowość. Jej wprowadzenie ma pomóc winiarzom walczyć z negatywnymi skutkami ocieplającego się klimatu.
- Dojrzewanie: minimum 18 miesięcy na osadzie drożdżowym dla podstawowych win typu non-vintage, w praktyce często jest to od 24 aż do 60 miesięcy!
- Charakter: większa ekspozycja na Słońce niż w Szampanii przekłada się na większą dojrzałość owoców, jest to wyczuwalne w aromacie. Pojawiają się nuty zapachowe takie jak brzoskwinie, kandyzowana cytryna, czy choćby akcenty migdałowe.
Początki produkcji win musujących wytwarzanych metodą klasyczną sięgają tutaj 1961 roku, a status apelacji DOC przyznano Franciacorcie w 1967 roku. W 1995 roku Franciacorta zyskała zaś status DOCG.
Satèn – jedyna taka perła
Wyróżnik regionu to Satèn – wersja o delikatniejszej perlistości (ciśnienie 4,5 atm zamiast 6) i kremowej teksturze, która powstaje wyłącznie z gron chardonnay i dojrzewa na osadzie drożdżowym przez minimum 24 miesiące.
Kilka propozycji połączeń kulinarnych:
- Risotto z porami i szafranem, czyli wariacja klasycznego risotto alla Milanese z Satèn Barbalonga.
- Tagliatelle z truflami – z mocno wytrawną Franciacortą Pas Dose.
- Lombardzka Bresaola della Valtellina (długo dojrzewająca wędlina z polędwicy wołowej) – z wytrawnym rosé.
Salute!