Handel emisjami i CBAM. Jak chronić konkurencyjność europejskiej gospodarki?

3 godzin temu

Centrum Analiz Klimatyczno-Energetycznych Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (CAKE/KOBiZE) w Instytucie Ochrony Środowiska (IOŚ-PIB) opublikowało raport „VIIEW on EU ETS 2050: Linking EU ETS with other carbon pricing mechanisms”.

Analiza przedstawiona w dokumencie koncentruje się na możliwościach i efektach łączenia systemu EU ETS z innymi globalnymi systemami opartymi na mechanizmach „carbon pricing”, a także na roli mechanizmów kompensacyjnych w realizacji międzynarodowych celów klimatycznych.

Komisja Europejska – trzeba pilnie przejrzeć handel emisjami!

Unijny system handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) przechodzi w tej chwili głębokie zmiany, mające na celu przejście na gospodarkę neutralną klimatycznie. Architektura systemu będzie się zmieniała wraz z wprowadzeniem CBAM (ang. Carbon Border Adjustment Mechanism – unijny mechanizm dotyczący importu do Unii Europejskiej określonych towarów) i ETS2 dla sektorów budownictwa i transportu, a także spodziewanym wyczerpaniem się puli uprawnień EUA ok. 2040 r. Oczekuje się, iż zerowa liczba uprawnień w EU ETS ok. 2040 r. (tzw. „end game”) wpłynie na płynność i stabilność rynku w latach 30-tych, potencjalnie powodując dużą zmienność cen w miarę dostosowywania się podaży i popytu.

W tym kontekście Komisja Europejska uznała pilną potrzebę ponownej oceny EU ETS (przegląd planowany jest na 2026 r.), w tym oceny włączenia pochłaniania CO2 do systemu. Zmiany w EU ETS mogą również obejmować ekspansję sektorową, emisyjną, geograficzną lub międzynarodową, jak np. rozszerzenie zakresu EU ETS na dodatkowe sektory (np. odpady komunalne) i państwa (Ukraina, Bałkany), połączenie EU ETS i ETS 2 lub połączenie EU ETS z systemami ETS działającymi w innych regionach i/lub wykorzystanie międzynarodowych jednostek offsetowych.

“EU ETS wymaga reformy”, czyli jak zapobiec wyprowadzkom firm z Europy

Wśród kluczowych wniosków z analizy znalazły się:

Łączenie CBAM i ETS może pomóc złagodzić niekorzystne warunki konkurencji, z jakimi boryka się przemysł UE, i ograniczyć zjawisko przenoszenia się firm do regionów o niższych standardach klimatycznych (tzw. Carbon Leakage). Mechanizmy te mogą pomóc krajom w skuteczniejszym osiąganiu celów klimatycznych przy jednoczesnym minimalizowaniu niekorzystnych warunków konkurencji transgranicznej. CBAM może zachęcać partnerów handlowych UE do inwestowania w technologie niskoemisyjne. Producenci z państw trzecich eksportujący do UE mogą zmniejszyć opłaty CBAM poprzez zmniejszenie intensywności emisji swojej produkcji.
Powiązanie systemów ETS w różnych regionach może zwiększyć płynność rynku, prowadząc do bardziej konkurencyjnych cen za emisję CO2 oraz transferu technologii.
Łączenie systemów ETS obniża ceny za emisję CO2 w regionach o wysokich cenach i powinno również obniżyć ceny w EU ETS o ok. 40-60 euro/t. UE prawdopodobnie zakupiłaby znaczną liczbę uprawnień z innych regionów, w szczególności z Chin.
Szacuje się, iż globalny wzrost dobrobytu wynikający z powiązania ETS-ów, mierzony wzrostem realnej konsumpcji gospodarstw domowych, wyniesie od ok. 25 mld euro w 2035 r. do 40 mld euro w 2050 r.
Unijne PKB powinno konsekwentnie wzrastać w porównaniu z poziomem bazowym przez cały okres symulacji o ok. 0,2-0,3% (50 mld euro). Z kolei w większości państw spoza UE PKB spada w porównaniu z poziomem bazowym.
Wpływ na produkcję wybranych sektorów jest znacznie silniejszy niż zagregowany wynik PKB, np. w UE produkcja metali żelaznych, transportu lotniczego i transportu wodnego wzrasta od 2% do prawie 4% w niektórych okresach. Zmiany w produkcji sektorowej wynikają głównie z dostosowań eksportu.
Wykorzystanie jednostek offsetowych w EU ETS mogłoby obniżyć koszty emisji w szczególności w sektorach o ograniczonych możliwościach redukcji emisji. Dzięki wykorzystaniu offsetów w EU ETS wzrostowi konsumpcji w UE towarzyszy wzrost PKB o 0,15-0,20% (30-45 mld euro rocznie). Tymczasem w krajach Globalnego Południa PKB powinno spadać o ok. 0,05% (10 mld euro rocznie), głównie z powodu spadku eksportu. Obie strony (mechanizmu offsetowego) powinny doświadczyć niewielkiego wzrostu konsumpcji gospodarstw domowych, o nieco ponad 0,1% (między 10 a 20 mld euro rocznie) w UE w latach 2040-50 i ok. 0,05% w krajach Globalnego Południa (ok. 6-7 mld euro rocznie) w tym samym okresie.
Europejski Centralny Bank Węglowy (ECCB) mógłby zarządzać podażą na rynku uprawnień do emisji CO2, stabilizując cały system. Poprzez scentralizowanie kontroli nad uprawnieniami, pochłanianiem CO2 i offsetami, ECCB mógłby ustabilizować rynek uprawnień do emisji, wspierać cele klimatyczne UE oraz wzmacniać globalne wysiłki na rzecz redukcji emisji. Instytucja ta mogłaby również nabywać jednostki offsetowe i wspierać integrację z globalnymi systemami handlu emisjami.
EU ETS wymaga reformy. W miarę jak system EU ETS ewoluuje w kierunku realizacji bardziej ambitnych celów polityki klimatycznej, rynek staje w obliczu wyzwań, takich jak niestabilność cen i obawy o konkurencyjność przemysłu, ograniczona akceptacja społeczna czy rozszerzenie zakresu systemu ETS na nowe sektory (takie jak transport i budynki). Kwestie te mogą destabilizować rynek, utrudniać wysiłki na rzecz redukcji emisji i zwiększać ryzyko ucieczki emisji, gdy firmy przenoszą się do regionów o mniej rygorystycznych przepisach. Powiązanie systemów ETS, wykorzystanie offsetów i ustanowienie Europejskiego Centralnego Banku Węglowego (ECCB) mogłoby złagodzić te zagrożenia poprzez odpowiednie zarządzanie podażą na rynku uprawnień do emisji, tym samym zapewniając stabilizację, efektywność i trwałość systemu.