Jak nawozić uprawy? Dawki nawozów na podstawie zasobności gleby

Podstawą racjonalnego nawożenia roślin powinna być znajomość odczynu i zasobności gleby w składniki pokarmowe. Stosowane dawki nawozów „na oko”, prowadzą do przenawożenia lub niedożywienia roślin, a w konsekwencji strat w plonach i ich jakości.

Zatem przeciętnie co 3-5 lat (częściej na glebach lżejszych), należy pobrać z pola reprezentatywną próbkę gleby i ocenić w laboratorium Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej (OSChR) odczyn oraz zasobność w przyswajalny fosfor, potas, magnez i mikroelementy.

Optymalnym terminem pobierania próbek jest okres pożniwny. Chodzi o to by przed wysiewem ozimin znać wyniki analiz i na tej podstawie ustalać dawki nawozów. W przypadku roślin jarych, próbki można pobrać nieco później, choć nie można z tym zbytnio zwlekać.

Jest to szczególnie istotne w przypadku wapnowania, które należy wykonać w miarę gwałtownie po zbiorze przedplonu, by następnie wymieszać nawóz z glebą w kolejnych uprawkach, odkwaszając całą warstwę profilu glebowego.

Próbki glebowe powinny być reprezentatywne

Wiarygodność wyników analizy zależy w dużym stopniu od pobrania reprezentatywnej próbki, co w warunkach dużej zmienności glebowej jest trudne. Próbki niereprezentatywne nie oddają faktycznej zasobności gleby i są mało przydatne do celów nawozowych.

Do stacji należy dostarczyć przeciętnie 0,5 kg próbkę gleby, reprezentującą powierzchnię pola do 4 ha, powstałą poprzez zmieszanie od 15 do 25 próbek pierwotnych, w zależności od powierzchni pola i zmienności glebowej.

Próbki powinny być pobierane laską Egnera z warstwy 0-20 cm. Laskę należy ustawić pionowo do powierzchni gleby i wcisnąć na wysokość poprzeczki ograniczającej. Następnie wykonuje się pełny obrót, po czym wyjmuje laskę oraz wybiera z niej skrobaczką pobraną glebę do pojemnika.

Jeśli rolnik nie posiada laski glebowej, może wykorzystać inne narzędzia. Podczas pobierania próbek należy po polu poruszać się po jego przekątnych lub zygzakiem.

Należy unikać pobierania próbek z gleb nazbyt uwilgotnionych, jak też obrzeży pól oraz zagłębień i stromych wzniesień. jeżeli obejmują one większą powierzchnię, można pobrać oddzielne próbki z tej części pola.

Próbki nie powinny zawierać resztek roślinnych, kamieni i innych zanieczyszczeń. Każda powinna być czytelnie oznakowana, najlepiej kolejnym numerem ewidencyjnym, by po uzyskaniu wyników analiz wiedzieć którą działkę (pole) reprezentuje.

Koszty analiz gleb nie są wysokie

Próbki w OSChR są kierowane do analiz dopiero po uiszczeniu stosownej opłaty. Od wielu lat koszt analizy jednej próbki (odczyn oraz zasobność w fosfor, potas i magnez) wynosi 13,12 zł, zaś wraz z mikroelementami (bor, miedź, cynk, mangan i żelazo) 65,60 zł.

Analizy mikroelementów mogą być dokonywane rzadziej, np. co 8-12 lat, by orientacyjnie poznać ich zawartość. Za oznaczenie siarki siarczanowej trzeba dodatkowo dopłacić 30,48 zł. Jednak w przeliczeniu na rok i powierzchnię 1 ha, koszt analiz w stosunku do ceny nawozów jest niewielki.

Ręczne można pobierać próbki jedynie w mniejszych gospodarstwach, w większych zleca się je specjalistycznej firmie, wyposażonej w automatyczny sprzęt zamontowany na quadzie lub samochodzie terenowym, wraz z odpowiednim oprogramowaniem sprzężonym z systemem nawigacji GPS.

Dawki nawozów na podstawie zasobności gleby

Po wykonaniu analiz rolnik otrzymuje opracowane dla poszczególnych pól, mapy odczynu i zasobności gleby w przyswajalne składniki, co pozwala różnicować dawki nawozów.

Przy niskiej zasobności gleby (poniżej przedziałów podanych w tabeli) należy zwiększyć dawki składników, powyżej wymagań pokarmowych roślin, by w przeciągu kilku lat doprowadzić glebę do pożądanej zasobności.

W przypadku optymalnej zasobności, dawki składników ustala się na podstawie wymagań pokarmowych roślin, z kolei przy zbyt wysokiej, można zmniejszyć, a choćby zrezygnować ze stosowania nawozów, bez obawy straty w plonach.

Pożądany zakres odczynu (pH w 1 M KCl) i zasobności gleby (w mg/100 g) w przyswajalny fosfor (P₂O₅), potas (K₂O) i magnez (Mg) w zależności od zwięzłości gleby, uprawianych roślin i uzyskiwanych plonów