Jak Netto zmienia podejście do jedzenia: polskie i europejskie perspektywy

Na świecie marnuje się około jednej trzeciej wyprodukowanej żywności. W Unii Europejskiej ponad połowa tych strat powstaje w domach.2 W Polsce skala problemu jest równie poważna: według danych FAO i Federacji Polskich Banków Żywności co roku do kosza trafiają choćby 3 miliony ton jedzenia. To nie tylko ogromny koszt środowiskowy, ale też społeczny i ekonomiczny. Właśnie w tym kontekście Netto podejmuje działania, które pokazują, iż można inaczej – od produkcji po konsumpcję.

Według raportu Nie marnuj jedzenia 20243 aż 45 proc. Polaków przyznaje się do wyrzucania żywności, najczęściej pieczywa, wędlin oraz warzyw i owoców. Wśród przyczyn dominują zbyt duże zakupy i brak planowania posiłków. Świadomość problemu rośnie, a pierwsze pozytywne zmiany są już zauważalne.

– Zarówno starsze, jak i młodsze pokolenia w Polsce starają się ograniczać marnowanie jedzenia. Do popularnych metod należą: odgrzewanie poprzednich posiłków (71 proc.), gotowanie na kilka dni naprzód (65 proc.) oraz mrożenie potraw (49 proc.). Kobiety częściej niż mężczyźni podejmują się planowania posiłków na dłużej – 70 proc. z nich gotuje na kilka dni, a 55 proc. regularnie mrozi jedzenie. Kolejnym sposobem na niemarnowanie żywności jest wymyślenie nowego dania ze składnikami, które pozostały niewykorzystane, np. poprzedniego dnia – robi tak 43 proc. Polek i Polaków – mówi Dorota Peretiatkowicz, socjolożka i partnerka w firmie IRCenter.

Mniej marnowania na co dzień

Odpowiedzialność za wdrażanie dobrych praktyk w zakresie niemarnowania żywności spoczywa zarówno na konsumentach, jak i biznesie. W sklepach sieci Netto wdrożono szereg rozwiązań, które zapobiegają powstawaniu nadwyżek już na etapie sprzedaży. Planowanie zatowarowania odbywa się w oparciu o analizę danych sprzedażowych, dzięki czemu asortyment odpowiada realnym potrzebom klientów.

W każdym sklepie wydzielono również strefy z przecenioną żywnością zbliżającą się do końca terminu przydatności, by włączyć klientów do procesu ograniczania strat żywności – to inicjatywa znana jako „Nie marnuję i zyskuję”. Równolegle Netto wdrożyło rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji, które wspierają ten proces – system analizuje dane sprzedażowe i pomaga przewidywać poziom cen, tak by jak najwięcej produktów trafiło do koszyków klientów, a nie do odpadów.

Sieć prowadzi także szeroko zakrojone działania edukacyjne, zachęcając klientów do mądrego planowania zakupów i lepszego przechowywania produktów. Buduje to kulturę odpowiedzialności, która – jak pokazują badania Federacji Polskich Banków Żywności – zaczyna realnie wpływać na postawy Polaków.

– W Netto patrzymy na temat niemarnowania jedzenia szerzej niż tylko przez pryzmat samej sprzedaży. To kwestia odpowiedzialności – zarówno wobec środowiska, jak i wobec ludzi. Każdy element – od planowania dostaw, przez przeceny i współpracę z organizacjami, po edukację klientów – tworzy system, w którym jedzenie ma szansę trafić tam, gdzie jest naprawdę potrzebne – mówi Anna Paszt, Marketing & Sustainability Officer w Netto.

Pomoc, która działa – Netto Polska i organizacje społeczne

Sieć Netto Polska aktywnie włącza się w inicjatywy zapobiegające marnowaniu żywności. Ponad 590 sklepów współpracuje z Federacją Polskich Banków Żywności i Caritasem. Zamiast trafić do kosza, jedzenie zasila jadłodajnie, domy dziecka, noclegownie i ośrodki wsparcia dla kobiet. W 2024 roku aż 87 proc. placówek handlowych przekazywało nadwyżki żywności organizacjom pożytku publicznego. W sumie do potrzebujących trafiło ponad 4,5 tysiąca ton produktów o łącznej wartości 33 mln zł.

– Netto wprowadziła w ramach swojej działalności dodatkowe działania mające na celu ustalenie hierarchii w zarządzaniu resztkami żywności. Jako pierwsza stosowana jest prewencja – wszelkie działania mające na celu niedopuszczanie do marnowania żywności. Kolejny etap to upcykling, następnie darowizny, a dopiero w ostatnim kroku, po wykorzystaniu wszystkich możliwości – utylizacja tego, co zostało – mówi Dorota Peretiatkowicz.

Z Polski do Europy – wspólny cel Grupy Salling

Netto Polska jest częścią duńskiej Grupy Salling, jednej z największych sieci handlowych w Skandynawii. Grupa stawia na zrównoważony rozwój stawiając na działania prośrodowiskowe i społeczne, takie jak ograniczanie marnowania żywności, efektywne zarządzanie energią czy wdrażanie cyfrowych rozwiązań wspierających odpowiedzialną konsumpcję.

Równolegle Grupa kontynuuje realizację globalnego celu SDG 12.3, zakładajączmniejszenie o połowę marnowania żywności do 2030 roku (w porównaniu z poziomem z 2015 roku). Działania w tym obszarze obejmują wszystkie rynki, na których działa grupa – od Danii i Niemiec po Polskę. Rozwijane są również narzędzia cyfrowe, które pomagają lepiej planować zatowarowanie i dystrybucję produktów.

Europejskie inspiracje i nowe pomysły

W Danii w 2024 roku ruszył pilotażowy projekt MadPlus, cyfrowa platforma, która łączy sklepy z organizacjami charytatywnymi takimi jak FødevareBanken, Wefood czy Stop Spild Lokalt. W 2025 roku system jest stopniowo skalowany, a docelowo ma objąć wszystkie sklepy grupy. Wdrożono także projekt upcyklingu pieczywa, w ramach którego niesprzedany chleb wykorzystuje się ponownie: część w piekarniach, część przekazana zostaje partnerom takim jak FoodRemade czy BRØL Brewery, którzy tworzą z niego nowe produkty, np. bułkę tartą czy piwo. To przykłady pokazujące, iż odpowiedzialność środowiskowa może iść w parze z innowacyjnością.

– Niemarnowanie jedzenia to w obecnym czasie wyzwanie dla wszystkich – dla tych, którzy jedzenie produkują, dla tych, którzy je sprzedają i dla tych, którzy je kupują i nie zawsze wykorzystują w pełni – mówi Dorota Peretiatkowicz.