Jak rozliczyć podatek od kryptowalut? Kompletny poradnik i najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Jak mówi popularne przysłowie, w życiu są pewne tylko dwie rzeczy i jedną z nich są podatki. Poza „zwyczajowymi” podatnikami (jak ci zatrudnieni na umowę o pracę) także i inwestujący w kryptowaluty nie są wyłączeni z obowiązku zapłaty podatku dochodowego, w tym przypadku tzw. podatku od zysków kapitałowych, znanego również jako „podatek Belki” (od nazwiska pomysłodawcy, ministra Marka Belki). Na złożenie zeznania mamy czas do 2 maja 2023 r. (wyjątkowo, jako iż 30 kwietnia wypada w niedzielę), a formularz który wypełniamy to PIT-38. Jak rozliczyć zatem podatek od kryptowalut, kto ma obowiązek złożyć zeznanie i czy faktycznie jest się czego bać? Zapraszamy do lektury.

Podatek od kryptowalut: ile wynosi i na kim spoczywa obowiązek zapłaty

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa PIT)

Obowiązkiem zapłacenia podatku od kryptowalut lub rozliczenia straty z tego tytułu objęte są osoby które uzyskują przychody związane z kryptowalutami.

Obejmuje to następujące sytuacje:

1. Odpłatne zbycie kryptowalut: jeżeli sprzedajesz swoje kryptowaluty i osiągniesz z tego tytułu przychód wyrażony w legalnym środku płatniczym (np. złotówkach), jesteś zobowiązany/a do zapłaty podatku od ewentualnych zysków z tego tytułu lub rozliczenia straty
2. Płatność kryptowalutami za towary lub usługi: jeżeli używasz kryptowalut do zapłaty za towary lub usługi (np. kartą Visa Binance), wyprowadzone z tego tytułu środki do „realnej gospodarki” również musisz rozliczyć z fiskusem
3. Działalność gospodarcza związana z kryptowalutami: jeżeli prowadzisz działalność gospodarczą związaną z kryptowalutami, na przykład jako giełda kryptowalut lub biznes oparty na kopaniu kryptowalut, jesteś zobowiązany/a do rozliczenia się z Urzędem Skarbowym. Wyjątkiem jest działalność o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 12 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, z której przychody zalicza się do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.
4. Jeżeli wydałeś/aś środki w państwowym środku płatniczym (np. złotówkach) na nabycie kryptowalut, również musisz złożyć świadczenie i poinformować o tym fiskusa

Oznacza to, iż wymiana jednej kryptowaluty na inną (np. Bitcoin na Ethereum) nie stwarza obowiązku podatkowego. Pojawia się on dopiero na etapie wprowadzenia i wyprowadzenia środków z „systemu”.

Wykazywanie strat przed fiskusem pozwoli natomiast przepisać nadmiarowe koszty uzyskania przychodu w kolejnych latach, aż do momentu kiedy przychody zrównają się z kosztami, czyli do chwili uzyskania zysku.

Ile wynosi podatek od kryptowalut i jak go rozliczyć

W Polsce stawka podatku od przychodów związanych z kryptowalutami wynosi 19%. Zeznanie można złożyć w formie elektronicznej lub na formularzu papierowym PIT-38 we właściwym dla miejsca zamieszkania Urzędzie Skarbowym. Zeznanie można też wysłać pocztą (należy jednak wybrać formę listu poleconego z potwierdzeniem odbioru oraz zachować stosowne zlecenia nadania). Warto pamiętać, iż w przypadku terminu na złożenie zeznania liczy się data nadania przesyłki pocztowej. Ostatnią opcją jest złożenie zeznania przez pełnomocnika.

Podatek od kryptowalut: przychód, dochód, zysk, strata i podstawa opodatkowania

1. Przychód: Przychód to ogólny termin oznaczający dochody lub wpływy finansowe uzyskane przez podatnika. W kontekście podatku od kryptowalut, przychód odnosi się do przepływów pieniężnych uzyskanych ze sprzedaży walut wirtualnych, takich jak Bitcoin, Ethereum, czy inne kryptowaluty.
2. Dochód: Dochód to różnica między przychodami a kosztami poniesionymi w celu uzyskania tych przychodów. W przypadku podatku od kryptowalut, dochód jest obliczany jako różnica między przychodami ze sprzedaży walut wirtualnych a kosztami ich nabycia oraz kosztami związanych ze sprzedażą, takimi jak prowizje czy opłaty.
3. Zysk: Zysk to dodatni dochód, który powstaje, gdy przychody są wyższe od kosztów. Oznacza to, iż po odliczeniu kosztów poniesionych w związku ze sprzedażą kryptowalut, pozostaje nadwyżka, która jest uznawana za zysk.
4. Strata: Strata to odwrotność zysku, czyli sytuacja, w której koszty przewyższają przychody. jeżeli koszty poniesione w związku ze sprzedażą kryptowalut są wyższe od uzyskanych przychodów, to wynikająca z tego różnica jest uznawana za stratę.
5. Podstawa opodatkowania: Podstawa opodatkowania to kwota, od której oblicza się podatek. W przypadku podatku od kryptowalut, podstawę opodatkowania stanowi dochód uzyskany z transakcji sprzedaży walut wirtualnych po odliczeniu kosztów poniesionych w celu ich uzyskania.

Aby rozliczyć przychody i koszty związane z transakcjami kryptowalutowymi, należy skorzystać z formularza PIT-38 w sekcji E, źródła przychodów „kapitały pieniężne„. W rozliczeniu należy zachować następujące zasady:

1. Przychody z kryptowalut mogą być sumowane tylko z innymi przychodami z kryptowalut. Nie można ich łączyć z przychodami ze sprzedaży akcji, udziałów, ani innymi instrumentami finansowymi.
2. Koszty związane z nabyciem kryptowalut mogą być sumowane tylko z innymi kosztami z kryptowalut. Nie sumuje się ich z kosztami nabycia akcji, udziałów itp. w grupie kapitałów pieniężnych.
3. Różnica między przychodem a kosztem (dochód, który stanowi podstawę opodatkowania) może być rozliczana tylko w ramach kryptowalut. Na formularzu PIT-38 istnieje osobna rubryka dla tego celu, która nie łączy się z innymi przychodami wykazywanymi na formularzu.
4. Nadwyżki kosztów ponad wartość przychodu w ujęciu rocznym nie łączą się z taką samą nadwyżką w innych kapitałach pieniężnych. W przypadku innych kapitałów, nadwyżka ta traktowana jest jako strata podatkowa, którą można rozliczać w kolejnych latach. Natomiast w przypadku kryptowalut nadwyżka kosztów przenosi się do rozliczenia w następnym roku podatkowym.

W przypadku transakcji kryptowalutowych w ramach działalności gospodarczej, transakcje te powinny być oddzielone od transakcji związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Transakcje kryptowalut powinny być rozliczane jako przychód lub koszt poza działalnością gospodarczą.

Przykład:

Adam nabył w minionym roku:

BTC – o wartości 20 000 zł,

ETH – o wartości 10 000 zł,

SOL – o wartości 5 000 zł.

Łącznie 35 000 zł

W tym samym roku podatkowym (2022 r.) Adam postanowił sprzedać posiadane tokeny:

BTC – sprzedaż za 25 000 zł

ETH – sprzedaż za 15 000 zł,

SOL – sprzedaż za 4000 zł.

Łącznie 44 000 zł

Sumarycznie Adam uzyskał przychód w wysokości 44 000 zł przy kosztach uzyskania przychodu wynoszących 35 000 zł.

44 000 – 35 000 = 9 000 zł

Dochód do opodatkowania wyniesie w tym przypadku 9000 PLN.

Adam wykaże w zeznaniu PIT-38 podatek do zapłaty w wysokości 1 710 zł ponieważ:

0,19 * 9000 zł = 1 710 zł

Podatek od kryptowalut: co jest i co nie jest kosztem uzyskania przychodu

Zgodnie z informacją podaną na stronie podatki.gov.pl,

Kosztami uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia walut wirtualnych są udokumentowane wydatki jakie bezpośrednio poniosłeś na nabycie walut wirtualnych oraz koszty związane ze zbyciem walut wirtualnych, w tym udokumentowane wydatki poniesione na rzecz podmiotów, które pośredniczą w sprzedaży tych walut.

Wszystkie koszty jakie ponosisz w danym roku podatkowym, wykazujesz w zeznaniu rocznym, niezależnie od tego, czy w tym samym roku uzyskałeś przychody, czy też nie.

Jeśli w danym roku poniesiesz wydatki na nabycie walut wirtualnych przewyższające przychód uzyskany ze zbycia walut wirtualnych (bądź też w danym roku nie uzyskasz przychodu z tego tytułu) to nadwyżka kosztów uzyskania przychodów powiększy koszty z tytułu odpłatnego zbycia walut wirtualnych w następnym roku podatkowym. Tym samym w kolejnym roku w/w nadwyżkę potraktujesz w sposób tożsamy do kosztów ponoszonych na bieżąco.

Do kosztów możesz zaliczyć wyłącznie wydatki bezpośrednio związane z nabyciem i sprzedażą walut wirtualnych co oznacza, iż za koszty uzyskania nie uznasz kosztów finansowania zakupu walut wirtualnych (np. pożyczek, kredytów itp.)

W przypadku gdy pozyskujesz wirtualne waluty w drodze tzw. kopania za koszty uzyskania przychodów nie możesz uznać wydatków poniesionych na:

• zakup sprzętu przeznaczonego do kopania waluty wirtualnej,
• zakup energii elektrycznej zużywanej w związku z wykorzystywaniem sprzętu do kopania.

Do kosztów nie możesz zaliczyć wydatków związanych z zamianą waluty wirtualnej na inną walutę wirtualną.

Koszty uzyskania przychodu rozlicza się w tym samym roku w którym zostały poniesione.

Szczególnie zapis związany z niemożliwością odliczenia kosztu koparek i energii elektrycznej budzi wiele kontrowersji. Wynika on bezpośrednio z ostatniego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA), który opisywaliśmy pod tym linkiem. Jest to historia kobiety, która zaskarżyła fakt niemożliwości dokonania odliczeń. Jak pisaliśmy w artykule:

Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, który dwa razy przyznał rację skarżącej. Sąd argumentował, iż kopanie kryptowalut jest ich bezpośrednim nabyciem, a posiadanie odpowiedniego sprzętu i zwiększone zużycie energii są warunkiem koniecznym do ich wytworzenia.

Jednakże Naczelny Sąd Administracyjny nie podzielił tego stanowiska. Według NSA, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie odróżnia pojęcie nabycia od wytworzenia, co oznacza, iż koszty, które można odliczyć, to tylko te poniesione podczas kupna kryptowalut od kogoś innego.

Straty z lat ubiegłych pozwolą na przeniesienie kosztów uzyskania przychodu na lata kolejne

Zgodnie z art. 9 ust. 3a pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), możliwość rozliczenia straty z lat ubiegłych nie dotyczy dochodów z odpłatnego zbycia walut cyfrowych. Oznacza to, iż podatnik nie może odliczyć straty poniesionej na handlu kryptowalutami od uzyskanego dochodu w kolejnych latach podatkowych.

Jednakże, zgodnie z art. 22 ust. 14 ustawy o PIT, koszty uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia wirtualnej waluty obejmują udokumentowane wydatki bezpośrednio poniesione na nabycie wirtualnej waluty oraz koszty związane z jej zbyciem. Przeniesienie nadwyżki kosztów zakupu wirtualnej waluty z danego roku na kolejny rok podatkowy jest dopuszczalne.

Art. 22 ust. 15 ustawy o PIT stanowi, iż koszty uzyskania przychodów związane z odpłatnym zbyciem wirtualnej waluty są potrącane w roku podatkowym, w którym zostały poniesione. Jednakże, zgodnie z art. 22 ust. 16, nadwyżka kosztów uzyskania przychodów z roku poprzedniego może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów związanych z odpłatnym zbyciem wirtualnej waluty poniesionych w następnym roku podatkowym.

Podsumowując, podatnik nie może odliczyć straty podatkowej związanej z handlem kryptowalutami od uzyskanego dochodu w kolejnych latach podatkowych tak jak w przypadku akcji. Może jednak przenieść nadwyżkę kosztów związanych z zakupem wirtualnej waluty na kolejny rok podatkowy i zaliczyć je do kosztów uzyskania przychodów związanych z zbyciem wirtualnej waluty w tym roku.

Dla zilustrowania mechanizmu posłużymy się gotowym przykładem z portalu Kryptowaluty.info.pl:

Źródło: tamże

Podatek od kryptowalut: jak wypełnić i podpisać zeznanie podatkowe?

Formularz PIT-38 wypełniony papierowo podpiszemy własnoręcznie.

Zeznania składane elektronicznie posiadają wiele form autoryzacji w zależności od formy jego składania. Posłużymy się tu bezpośrednio informacjami z portalu rządowego:

Zeznanie składane przez system Twój e-PIT

W celu złożenia Twój e-PIT, zaloguj się do serwisu e-Urząd Skarbowy przy użyciu:

Zeznanie składane przez formularz interaktywny w systemie e-Deklaracje

Zeznania składane online przez formularz interaktywny w systemie e-Deklaracje możesz podpisać za pomocą:

Zeznanie składane przez pełnomocnika

Link do formularza UPL-1 znajdziesz tutaj:

Poradnik jak pobrać Urzędowe Poświadczenie Odbioru znajdziesz tutaj:

Podatek od kryptowalut: najczęściej zadawane pytania

Czy od giełd kryptowalut otrzymam gotowy dokument PIT-8C lub PIT-11 jak w przypadku Domu Maklerskiego?

Nie. Giełdy kryptowalut nie mają jeszcze w Polsce ustawowego obowiązku przekazywania swoim klientom takich dokumentów. Odpowiednie zestawienia są wystawiane dobrowolnie lub należy to zrobić manualnie.

Czy koszty gazu (gas fees) na blockchainie Ethereum lub dowolnym innym mogę wliczyć w koszty uzyskania przychodu?

Nie. Koszty zamiany krypto na krypto nie są kwalifikowane jako koszty uzyskania przychodu.

Czy mogę odliczyć od należnego podatku jakieś ulgi?

Nie. Na wysokość należnego podatku wpływają jedynie koszty uzyskania przychodu i wliczone w nie straty z lat ubiegłych.

Czy o ile tylko kupowałem/am a nie sprzedawałem/am żadnych kryptowalut wychodząc do USD/EUR/PLN/GBP/CHF lub innych walut fiat to czy muszę wypełniać zeznanie?

Tak. Zgodnie z obowiązującym prawem nabycie kryptowalut przez prawny środek płatniczy wymaga wykazania tego w zeznaniu podatkowym choćby o ile nie dokonywano ich sprzedaży z powrotem do waluty fiat.

Czy podatek od kryptowalut mogę rozliczyć z małżonkiem?

Nie. W przypadku podatku od zysków kapitałowych należy rozliczyć się indywidualnie.

Czy o ile tylko wykazywałem/am stratę a żadnych zysków to czy muszę wypełniać zeznanie?

Tak. Należy poinformować fiskusa o wykazanej stracie. Podwyższone koszty uzyskania przychodów można następnie uwzględnić w zeznaniu w kolejnym roku.

Zakupiłem/am krypto za pożyczkę, której odsetki teraz spłacam. Czy mogę koszty finansowania wpisać w koszty uzyskania przychodu?

Nie. Kosztów finansowania kredytu i pożyczki inwestycyjnej nie można wliczyć w koszty uzyskania przychodu.

Kopię kryptowaluty i zakupiłem/am w tym celu profesjonalny sprzęt i karty graficzne. Czy mogę ten sprzęt i koszty energii elektrycznej wpisać w koszty uzyskania przychodu?

Nie. Zgodnie z najnowszym wyrokiem NSA nie ma aktualnie w Polsce takiej możliwości.

Czy mogę połączyć przychody i/ lub koszty uzyskania przychodu np. z handlu akcjami z przychodami i/lub kosztami z tytułu handlu krypto?

Nie. Kryptowalutom poświęcona jest osobna rubryka w formularzu PIT-38 i nie można ich łączyć z innymi przepływami kapitałów pieniężnych.

Czy przy wypełnianiu zeznania dla podatku od kryptowalut muszę posiadać jakieś dokumenty?

Tak. Przychody i koszty uzyskania przychodów muszą być odpowiednio udokumentowane. Wiodące giełdy kryptowalut jak Binance czy Coinbase zwykle udostępniają tego typu dokumenty swoim klientom.

Macie jeszcze jakieś pytania? Napiszcie do nas na adres [email protected]. Nie zapomnijcie też dołączyć do naszego Newslettera i Telegrama.