Jak Szwecja rzuciła palenie? – innowacje i alternatywne produkty ważniejsze niż zakazy

Autor: FWG

Szwecja jako pierwsza osiągnie cel stawiany krajom członkowskim UE i zostanie uznana za kraj wolny od dymu papierosowego, czyli taki, w którym papierosy pali mniej niż 5% społeczeństwa. Film „Jak Szwecja rzuciła palenie” Tomasza Agenckiego pokazuje niezwykłą syntezę ludzkiej kreatywności, innowacji i osobistej odpowiedzialności, która nie tylko zapoczątkowała szwedzki sukces w redukcji szkód związanych z paleniem, ale także wskazuje drogę dla innych państw na całym świecie. Doświadczenia Szwecji pokazują, iż kluczową rolę w tym procesie odgrywają alternatywne produkty, które pozwalają na korzystanie z nikotyny w bezpieczniejszy dla zdrowia sposób.

20 czerwca 2024 r. We Are Innovation i Fundacja Wolności Gospodarczej zorganizowały w warszawskim Kinie Atlantic przedpremierę filmu dokumentalnego „Jak Szwecja rzuciła palenie”, w reżyserii Tomasza Agenckiego.

Po filmie uczestnicy premiery mieli okazję wysłuchać debaty z udziałem reżysera oraz lekarzy, prof. Macieja Głogowskiego (chirurg klatki piersiowej i chirurg onkolog) i prof. Marcina Wojnara (psychiatra, ekspert ds. uzależnień). Dyskusję poprowadził prezes Fundacji Wolności Gospodarczej Marek Tatała.

SZWECJA WOLNA OD DYMU PAPIEROSOWEGO

Dokument stworzony przez polskiego filmowca Tomasza Agenckiego „Jak Szwecja rzuciła palenie” zagłębia się w niezwykłą podróż Szwecji w kierunku stania się krajem wolnym od dymu papierosowego. Szwecja jest krajem o najmniejszym odsetku palaczy w Unii Europejskiej – to dziś poniżej 6%. Z kolei według badania Polskiej Akademii Nauk, blisko 29 proc. Polaków pali papierosy codziennie, a ostatnie lata to tendencja wzrostowa. Szwecja jako pierwsza osiągnie cel stawiany krajom członkowskim UE i zostanie uznana za kraj wolny od dymu papierosowego, czyli taki, w którym papierosy pali mniej niż 5% społeczeństwa. Wskaźniki, które występują w Szwecji, przekładają się na najniższy w UE odsetek osób zapadających na choroby nowotworowe i inne schorzenia związane z paleniem papierosów.

To niespotykane osiągnięcie we współczesnych czasach, pozytywnie przekładające się na wskaźniki zdrowotne w szwedzkim społeczeństwie, umożliwiły nie zakazy i kolejne restrykcje, a innowacje i dostęp do sprawdzonych, alternatywnych produktów zawierających nikotynę.

W filmie poznajemy bogatą paletę głosów – od wybitnych naukowców i lekarzy, po innowatorów, aktywistów, a także artystów. Każdy głos pokazuje, jak ważne dla sytuacji w Szwecji jest współgranie nauki, polityki publicznej, innowacji i osobistej determinacji. To dużo skuteczniejsze niż zakazy i paternalistyczne regulacje. Film Tomasza Agenckiego pokazuje niezwykłą syntezę ludzkiej kreatywności, innowacji i osobistej odpowiedzialności, która nie tylko zapoczątkowała szwedzki sukces w redukcji szkód związanych z paleniem, ale także wskazuje drogę dla innych państw na całym świecie. „Pozostałe produkty, takie jak snus, vaping, podgrzewany tytoń lub woreczki z nikotyną są znacznie mniej szkodliwe, ponieważ nie zawierają całej tej smoły, która jest w papierosach” – stwierdza w filmie dr Anders Milton, lekarz i były przewodniczący rady Światowego Towarzystwa Medycznego.

SZWEDZKIE DOŚWIADCZENIA A POLITYKA PUBLICZNA

Uczestnicy debaty, która odbyła się zaraz po filmie, przypominali, iż to nie nikotyna powoduje raka i inne choroby związane z paleniem tradycyjnych papierosów. Jednocześnie nikotyna, jak wiele innych substancji psychoaktywnych, z których korzystają ludzie, jest substancją uzależniającą. Dzięki innowacjom produktowym mamy dziś dostępne alternatywne produkty, które zawierają nikotynę, a jednocześnie są bezpieczniejsze dla konsumentów.

„W filmie wielokrotnie była mowa o czymś co nazywamy harm reduction, czyli redukcją szkód. To niezwykle ważne podejście do osób uzależnionych, które nie są w stanie rozstać się z substancjami, których używają (…) Szanse na rzucenie palenia zwiększają te wszystkie produkty, którymi możemy zastąpić palenie papierosów” – zwrócił uwagę prof. Marcin Wojnar, psychiatra, kierownik Katedry i Kliniki Psychiatrycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

„Nie przeniesiemy modelu szwedzkiego w całości do Polski. W filmie pokazano, iż Szwedzi obcują ze snusem od ponad 200 lat. Ale jest to jedna z form alternatywnego sposobu dostarczania nikotyny, uznanego przez FDA w Stanach Zjednoczonych jako modified risk tobacco products, czyli produkty o zmodyfikowanym ryzyku chorób, które wywołuje normalne palenie papierosów. I w tym kierunku powinna pójść polityka polska i europejska, rozważyć stworzenie własnego modelu, w którym zwraca się uwagę na redukcję szkód” – powiedział prof. Maciej Głogowski, chirurg klatki piersiowej i chirurg onkolog, kierownik Oddziału Zabiegowego Kliniki Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie.

Prof. Marcin Wojnar przypomniał też, iż odsetek palaczy w Polsce przestał spadać. „U nas przez cały czas decydenci nie akceptują podejścia w duchu redukcji szkód, czyli tego, iż osoby uzależnione przechodziły na alternatywne sposoby dostarczania nikotyny, na te produkty, które mogą obniżyć zgony w Polsce z powodu palenia papierosów” – dodał prof. Marcin Wojnar.

Prof. Maciej Głogowski zwrócił też uwagę na istnienie w Polsce Biura ds. Substancji Chemicznych, które powinno badać każdy z produktów alternatywnych, a wyniki badań powinny zostać upublicznione i stanowić podstawę prowadzenia polityki publicznej.

„Przed tworzeniem filmu nie znałem tych statystyk i byłem zdziwiony, bo za każdym razem, kiedy mieliśmy wywiady o uzależnieniu od nikotyny i negatywnych skutkach palenia papierosów słyszałem, iż mamy ten problem rozwiązany dzięki innowacjom i alternatywny produktom. Dlaczego to nie jest dla wszystkich oczywiste?” – pytał reżyser Tomasz Agencki.

„Jesteśmy niezwykle podekscytowani, iż możemy przedstawić ten istotny film dokumentalny szerokiej publiczności” – powiedział Federico Fernandez, dyrektor generalny We Are Innovation. „Szwedzka podróż bez dymu tytoniowego pięknie uosabia innowacje, które rozwiązują problemy i przynoszą korzyści społeczeństwu. Mamy nadzieję, iż szwedzkie doświadczenia staną się katalizatorem podobnych, ratujących życie innowacji na całym świecie”.