Jakie są bazy dłużników w Polsce?

22 godzin temu

Zdjęcie: bazy dłużników

W Polsce funkcjonuje kilka baz dłużników, które gromadzą informacje o osobach i firmach zalegających ze spłatą zobowiązań finansowych. Mają one najważniejsze znaczenie przy sprawdzaniu zobowiązań i ocenianiu zdolności kredytowej. Jakie są bazy dłużników w Polsce i jaką konkretnie pełnią rolę? Wszystkie najważniejsze odpowiedzi znajdziecie w dalszej części wpisu.

Czym są bazy dłużników?

Bazy dłużników to rejestry, gromadzące i przetwarzające informacje o zobowiązaniach osób fizycznych i firm. Większość baz w Polsce nie jest prowadzona przez organy państwowe, ale współpracują z niemal wszystkimi bankami, niektórymi firmami pożyczkowymi i innymi instytucjami finansowymi.

Działanie baz dłużników w Polsce jest regulowane przepisami prawa, m.in. ustawą o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Proces wpisywania i usuwania danych odbywa się według jasno określonych zasad, a same osoby zadłużone mają prawo do informacji o wpisie i jego ewentualnego zakwestionowania.

Rejestry dłużników stanowią przydatne narzędzie zarówno dla instytucji finansowych, firm oraz zwykłych konsumentów. Mimo iż w wielu przypadkach bazy mogą być sprawdzane w innym celu, to efekt jest ten sam – ocena ryzyka.

Po co sprawdza się rejestry dłużników?

Banki i firmy pożyczkowe sprawdzają bazy takie jak BIK i BIG w celu oceny wiarygodności kredytowej swoich klientów. Osoba, która posiada negatywne wpisy w rejestrze nie ma szans na otrzymanie kredytu i trudniej jest jej ubiegać się o pozabankową chwilówkę. Każdy wierzyciel dąży do minimalizowania ryzyka kredytowego, aby bez problemu odzyskać udzielone środki.

Klienci indywidualni dzięki rejestrom mogą sprawdzić, jak wygląda stan ich aktualnych zobowiązań. To dobry sposób na zweryfikowanie, czy aby na pewno wszystkie długi zostały spłacone. Jednocześnie można upewnić się, iż nikt nie próbował zaciągnąć zobowiązania na nasze dane.

Firmy zaglądają do takich rejestrów najczęściej po to, aby weryfikować swoich kontrahentów. Zawieranie umów z niewiarygodnymi płatnikami to spore ryzyko, którego każda firma woli unikać – a rejestry i bazy dłużników na to pozwalają.

Główne rodzaje baz dłużników w Polsce

W Polsce funkcjonuje kilka rodzajów baz, w których gromadzone są informacje o zadłużeniu konsumentów i firm. Różnią się one zakresem przechowywanych danych, podstawą prawną, podmiotami z którymi współpracują oraz czasem przechowywania informacji. Przyjrzyjmy się najważniejszym rejestrom.

Biura Informacji Gospodarczej (BIG)

BIGi to prywatne instytucje działające na podstawie ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych. Do BIG-ów trafiają dane o zaległościach finansowych zarówno konsumentów, jak i firm. W Polsce działają cztery główne takie biura: BIG InfoMonitor, Krajowy Rejestr Długów (KRD), ERIF oraz CRIF.

Aby dług mógł trafić do BIG, musi spełniać określone warunki:

Minimalna kwota zadłużenia (np. w BIG InfoMonitor to 500 zł)
Okres zwłoki w spłacie (zazwyczaj co najmniej 60 dni)
Wierzyciel musi wcześniej wezwać dłużnika do zapłaty

Dane w BIG-ach są przechowywane przez okres 5 lat od daty wpisu, a w przypadku spłaty zobowiązania – mogą być usunięte wcześniej.

Biuro Informacji Kredytowej (BIK)

BIK jest bazą, do której trafiają dane o zobowiązaniach kredytowych w Polsce. Dotyczy to zarówno zobowiązań terminowo spłacanych, jak i zaległych. Banki i instytucje pożyczkowe często korzystają z tego rejestru przy ocenie zdolności kredytowej klientów, ale informacje mogą być przekazywane również przez SKOKi (Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe) i firmy pożyczkowe.

W BIK dane są przechowywane przez 5 lat od zakończenia umowy kredytowej. Każdy konsument ma prawo do bezpłatnego sprawdzenia swoich danych w BIK raz w roku, a kolejne sprawdzenia są już płatne.

Rejestr Dłużników Niewypłacalnych (RDN)

Jest to publiczny rejestr prowadzony przez Krajowy Rejestr Sądowy (KRS). Trafiają tam osoby fizyczne, które ogłosiły upadłość konsumencką, przedsiębiorcy, wobec których ogłoszono upadłość, oraz osoby zobowiązane do zapłaty na mocy orzeczenia sądu. Wpis do RDN ma charakter formalny i odbywa się na podstawie decyzji sądu.

Dane w RDN są przechowywane przez okres 3 lat od dnia prawomocnego zakończenia postępowania upadłościowego.

Konsekwencje wpisu do bazy dłużników

Jeżeli do bazy lub rejestru trafił wpis o nieterminowej spłacie zobowiązania, to należy spodziewać się związanych z tym skutków. Konsekwencje mogą obejmować nie tylko problemy z uzyskaniem kredytu lub pożyczki, ale również trudności w podpisywaniu umów leasingowych czy też brak możliwości skorzystania z limitu kredytowego na koncie.

Należy jednak mieć na uwadze to, iż istnieją również wpisy pozytywne. Przykładowo, pożyczka spłacona w terminie również zostanie odnotowana w BIK, a jeżeli dana osoba wyrazi zgodę, to informacja ta będzie przechowywana. W ten sposób można budować dobrą historię kredytową i być wiarygodnym w oczach przyszłych wierzycieli.

Czy da się usunąć wpis z baz dłużników?

Nie można samodzielnie usunąć wpisu z baz dłużników, tylko dlatego iż jest on uciążliwy i przeszkadza w budowaniu swojej wiarygodności finansowej. Dane mogą być wykreślone jedynie po spełnieniu określonych warunków, takich jak upływ określonej ilości czasu lub całkowita spłata zobowiązania.

W wyjątkowych sytuacjach, dane można usunąć lub skorygować wcześniej, jednak nie dzieje się to szczególnie często. Dotyczy to przypadków, w których wpis został umieszczony błędnie lub zobowiązanie zostało zaciągnięte przez kogoś innego. Wówczas osoba, której dotyczy wpis, powinna złożyć reklamację do instytucji, która go zamieściła.

Zgodnie z przepisami RODO, każda osoba ma również prawo do sprostowania nieprawidłowych danych oraz prawo do ograniczenia przetwarzania swoich danych osobowych w określonych przypadkach.

Czy każdy dług może trafić do rejestru?

Nie każdy dług może trafić do rejestru. Należność musi spełniać określone warunki, m.in. odpowiednią wysokość i czas opóźnienia w spłacie. Wymagania różnią się między poszczególnymi bazami, więc nie każde zadłużenie zostanie odnotowane w tych samych bazach.

Przykładowe warunki to:

BIG InfoMonitor: minimum 500 zł i co najmniej 60 dni zwłoki
KRD: minimum 200 zł i co najmniej 30 dni zwłoki po otrzymaniu wezwania do zapłaty
ERIF: minimum 200 zł i co najmniej 60 dni zwłoki

Warto nadmienić, iż istnieją przepisy chroniące dłużników przed bezpodstawnym wpisaniem do rejestru. Nie można zgłosić długu, który jest sporny lub którego istnienie nie zostało potwierdzone.

Bazy dłużników i giełdy długów – jaka jest różnica?

Mimo iż na giełdach długów również znaleźć można informacje o zobowiązaniach, to jednak nie są one tym samym, co bazy i rejestry. Zasadnicza różnica polega na tym, iż giełdy są platformami komercyjnymi. Dane nie są umieszczane jedynie w celach informacyjnych, a widniejące wierzytelności mogą być sprzedane.

Giełda długów – co to takiego?

Przeczytaj

Wpis do baz i rejestrów może być dokonany tylko w określonych sytuacjach, a dostęp do danych jest ściśle kontrolowany – zwykle wymagane jest uprawnienie lub zgoda osoby, której dane dotyczą. Inaczej jest w przypadku giełd długów, gdzie umieszczenie wierzytelności może mieć miejsce bez zgody i powiadamiania osoby zadłużonej.

Najczęściej zadawane pytania

Jakie bazy dłużników sprawdza bank?

Banki w Polsce najczęściej sprawdzają bazy BIK, ale mogą również sięgnąć po informacje do rejestrów takich jak BIG InfoMonitor, Krajowy Rejestr Długów i ERIF.
Kto ma dostęp do rejestrów dłużników?

Dostęp mają instytucje finansowe oraz inne podmioty, które podpisały umowę z danym rejestrem, a także sam dłużnik, który może sprawdzić swoje dane.
Czy mogę sprawdzić swoje informacje w bazie dłużników?

Każdy może sprawdzić swoje dane w bazie dłużników. Zwykle raz na pół roku możliwe jest sprawdzenie swoich informacji bez dodatkowych opłat.
Jak długo przechowywane są dane w bazach dłużników?

Czas przechowywania różni się w zależności od bazy: BIK – 5 lat od zakończenia umowy, BIG-i – 5 lat od wpisu, RDN – 3 lata od zakończenia postępowania.