Jeden rząd, by wszystkimi rządzić. Esej Polityka Insight

Autor: Marcela Jankowska

W obliczu rosnącej niestabilności globalnej, sprawność rządzenia staje się ważniejsza niż kiedykolwiek. Poziom zdolności instytucji publicznych do efektywnego działania coraz silniej wpływa na legitymizację władzy. Skuteczny rząd nie jest już planem maksimum, ale należy raczej do minimalnych warunków zachowania demokracji. W kontekście wewnętrznych barier i rosnących strategicznych wymagań ukazał się esej dr. Tomasza Sawczuka, starszego analityka ds. polityk publicznych i spraw europejskich w Polityka Insight, „Jeden rząd, by wszystkimi rządzić. Jak przełamać resortowość i zwiększyć skuteczność rządu”. Projekt wsparła Fundacja Wolności Gospodarczej.

Efektywność rządu w świetle pustych korytarzy

Jak twierdzi dr Sawczuk, administracja rządowa w Polsce mierzy się z problemem „silosowości administracyjnej”, która hamuje jej dynamizm. Autor eseju opisuje ten problem dzięki sugestywnego obrazu, który zapadł mu w pamięć. Wspomina, jak idzie przez puste korytarze ministerstwa, w których mija dziesiątki zamkniętych drzwi, nie widząc żywej duszy. Cisza w gmachu była tak wielka, iż trudno było stwierdzić, czy „na pewno ktoś jest w środku”. Autor przyznaje, iż wielokrotnie słyszał od różnej rangi pracowników rządu, iż „nie kojarzą, co dzieje się w departamencie obok”, choćby gdy sprawa dotyczyła głównych przedsięwzięć resortu. Taka fragmentaryzacja prowadzi do paraliżu, w którym „pewna ustawa utknęła w uzgodnieniach międzyresortowych”, a dwa ministerstwa potrafią przez wiele miesięcy toczyć spór o kwestię marginalną, skutecznie blokując tym samym najważniejsze prace legislacyjne. Jak twierdzi dr Sawczuk, ten stan potwierdza słynny cytat Bartłomieja Sienkiewicza, iż Państwo Polskie działa „poszczególnymi swoimi fragmentami, nie rozumiejąc, iż państwo jest całością”. W rankingu jakości rządzenia Worldwide Governance Indicators, Polska znajduje się nie tylko poniżej swojego potencjału gospodarczego, ale wypada też gorzej niż sąsiednie kraje, takie jak Czechy czy Estonia.

Geopolityka, demografia, technologia

Skuteczność rządu to dziś klucz do przetrwania. Jej znaczenie potęgują obiektywne wyzwania strukturalne, które całkowicie redefiniują warunki prowadzenia polskiej polityki. Te problemy mają charakter ponadresortowy, czyli wymagają przekroczenia silosowości. Chodzi, na przykład, o zagrożenia bezpieczeństwa ze strony Rosji, które wymagają natychmiastowej, zwiększonej mobilizacji społecznej i państwowej oraz zwiększonych wydatków na obronność. Poza tym nowy porządek międzynarodowy cechuje się tym, iż dotychczasowe reguły przestały obowiązywać, a nowe normy wciąż pozostają nieokreślone. Do tego dochodzą wyzwania związane z ochroną środowiska wymuszającą adaptację do nowych realiów klimatycznych oraz przyspieszenie technologiczne. jeżeli z kolei branża sztucznej inteligencji spełni swoje obietnice, dotychczasowa transformacja ustrojowa wydaje się być jedynie preludium do gwałtownych zmian czekających nas w przyszłości. Wszystkie te tematy rozwinął w eseju Polityki Insight Tomasz Sawczuk.

Whole-of-Government Approach

Kluczową odpowiedzią na problem silosowości jest koncepcja Whole-of-Government Approach, która zakłada, iż administracja rządowa wymaga integracji lub koordynacji horyzontalnej, aby funkcjonować jako spójna całość. Konieczność wdrożenia Whole-of-Government Approach wynika również ze znaczącej transformacji warunków prowadzenia polityki w ostatniej dekadzie. Rządy Prawa i Sprawiedliwości ukształtowały model polityki oparty na nieustannej ofensywie i kolonizacji przestrzeni. W tym modelu, tradycyjne odwoływanie się do procedur spowalniających działanie traci na zrozumieniu publicznym. Dr Sawczuk kontrastuje apatię polskiej administracji z dynamiką polityki Donalda Trumpa, która, jak pisze autor eseju, jest „przeciwieństwem pustych korytarzy, w których nic się nie dzieje”, ale jest pełna „determinacji, tempa, spektaklu i nadzwyczajnej wytrzymałości fizycznej”. Autor wskazuje, iż konieczność ciągłego osiągania wyników wymaga od rządu większej integracji, koordynacji i zdecydowania.

Jak twierdzi dr Sawczuk “odzyskanie kontroli nad własną zdolnością do działania w ramach poszukiwania demokratycznej formy polityczności jest pewnym rodzajem obrony przed władzą absolutną”.

Przeczytaj esej Polityki Insight „Jeden rząd, by wszystkimi rządzić”, który powstał przy współpracy z Fundacją Wolności Gospodarczej TUTAJ>>

Posłuchaj podcastu „Jak rząd myśli o państwie?”, w którym dr Sawczuk rozmawia z Markiem Tatałą, prezesem Fundacji Wolności Gospodarczej:

Spotify

YouTube