Kara dla Claas ponad 170 mln zł. Zmowa dealerów maszyn rolniczych ujawniona przez UOKiK – co to oznacza dla rolników?

Kara dla Claas nałożona przez UOKiK, wraz z sankcjami dla dealerów, jest ogromna. Prezes UOKiK Tomasz Chróstny wydał decyzję, w której potwierdził naruszenie prawa konkurencji przez Claas Polska i pięciu dealerów tej marki. Co więcej, decyzja otwiera drogę do roszczeń cywilnych dla poszkodowanych rolników.

1. Przez ponad 11 lat trwała zmowa przy sprzedaży maszyn Claas, która ograniczała rolnikom możliwość zakupu sprzętu w konkurencyjnych cenach i od dowolnie wybranego sprzedawcy.
2. Prezes UOKiK Tomasz Chróstny potwierdził porozumienie ograniczające konkurencję, obejmujące terytorialny podział rynku, koordynację ofert oraz ustalanie cen między Claas Polska a pięcioma dealerami.
3. Kara dla Claas i pozostałych spółek przekroczyła 170 mln zł, co czyni ją jedną z największych sankcji w historii rynku maszyn rolniczych i rodzi realne ryzyko dla stabilności finansowej firm oraz całej branży mechanizacji.

Historia Pana Marka – skąd wzięła się kara dla Claas

UOKiK pokazał mechanizm zmowy przy sprzedaży maszyn rolniczych Claas na przykładzie fikcyjnego rolnika:

„Pan Marek jest rolnikiem. Od wielu lat korzysta z ciągników marki Claas. Jest przyzwyczajony do tych maszyn i zadowolony z nich. Dlatego, gdy kilka lat temu chciał kupić nowy ciągnik, poszukiwał tej samej marki. Chciał porównać oferty, by wybrać najkorzystniejszą. Niestety, gdy dzwonił do przedstawicieli handlowych, był zawsze kierowany do tego w najbliższej odległości od swojego gospodarstwa. Gdy prosił o przedstawienie mu oferty innego dealera, cena zawsze okazywała się wyższa. Wskutek tego, chcąc pozostać przy marce, pan Marek nie miał wyboru — musiał skorzystać z oferty najbliższego lokalizacyjnie dealera i kupić maszynę w zaproponowanej przez niego cenie.”

To przykład sytuacji, z którą przez ponad dekadę mierzyli się rolnicy kupujący maszyny Claas.

Kogo dotyczy kara dla Claas? Pełna lista uczestników zmowy

Decyzja UOKiK obejmuje:

• Claas Polska – koordynatora systemu dystrybucyjnego i centralny podmiot zmowy,
• Agroas,
• Agro Sznajder WKP,
• Agrimasz,
• Świerkot,
• PTH Roltex.

To te firmy wg UOKiK wspólnie tworzyły system, który ograniczał konkurencję i wpływał na ceny maszyn oraz części zamienne Class.

Jak długo trwała zmowa przy sprzedaży maszyn rolniczych Class?

Zgodnie z komunikatem UOKiK, zmowa trwała ponad 11 lat, a więc co najmniej od października 2011 r. aż do przynajmniej stycznia 2023 r. i tym samym obejmowała cały najważniejszy okres na polskim rynku maszyn Claas.

Na czym polegał mechanizm zmowy i dlaczego była konieczna kara dla Claas?

W skrócie — UOKiK tak opisuje mechanizm zmowy, który doprowadził do ogromnej kary dla Claas i ujawnia, jak przez lata działało porozumienie ograniczające konkurencję. Dlatego Urząd wskazuje, iż zmowa przy sprzedaży maszyn Claas opierała się na kilku ściśle powiązanych elementach, które dealerzy realizowali wspólnie, a Claas Polska — według ustaleń Urzędu — nadzorowała, utrwalała i wspierała operacyjnie. W efekcie cały system tworzył spójny schemat ograniczania konkurencji, co stało się podstawą do nałożenia dotkliwej sankcji dla Claas.

1. Podział terytorialny klientów

Dealerzy przydzielali sobie obszary działania. Rolnik nie mógł swobodnie wybrać sprzedawcy, choćby jeżeli uzyskałby niższą cenę.

2. Ograniczenie sprzedaży pasywnej

Gdy rolnik sam kontaktował się z dealerem spoza „swojego” regionu:

• otrzymywał wyższą cenę,
• był odsyłany do innego sprzedawcy,
• nie otrzymywał konkurencyjnej oferty.

3. Ustalanie cen odsprzedaży

Dealerzy koordynowali poziom cen, aby utrzymać wyższe stawki.

4. Koordynacja przez Claas Polska

UOKiK ustalił, iż Claas Polska:

• monitorowała przestrzeganie podziału,
• uczestniczyła w wymianie informacji ofertowych,
• była strażnikiem ustaleń cenowych,
• pośredniczyła w przekazywaniu danych o klientach.

5. Rekompensaty między dealerami

Gdy sprzedawca sprzedał sprzęt na cudzym terenie, płacił rekompensatę dealerowi „właściwemu”.

Dowód z korespondencji dealerów Claas Polska

Jeden z e-maili pozyskanych przez UOKiK:

„Ma daleko od naszego serwisu i musielibyśmy mu sprzedać dużo drożej (…) najlepiej kupować w najbliższej odległości od dealera. Reszta należy do Was.”

To potwierdza istnienie twardych ustaleń terytorialnych.

Kara dla Claas i dealerów – pełna tabela sankcji

Łączna wysokość sankcji wyniosła 170 382 000 zł.

Decyzja nie jest prawomocna – przedsiębiorcy mogą odwołać się do sądu.

Dlaczego zmowa może być szkodliwa dla rolników?

Rolnicy często pozostają przy jednej marce maszyn. Zmowa przy sprzedaży maszyn może:

• po pierwsze ograniczać ich wybór,
• po drugie uniemożliwiać negocjacje,
• jak również powodować sztuczne podwyższanie cen,
• w końcu osłabiać konkurencję w całym sektorze.

Jak podkreśla prezes UOKiK Tomasz Chróstny: „W zamian za lojalność wobec marki oferowano rolnikom cenę wyższą, niż mogliby otrzymać w warunkach uczciwej konkurencji.”

Maszyna Claas kupiona w czasie zmowy? Można ubiegać się o odszkodowanie

Rolnik, który kupił maszynę lub części marki Claas w latach 2011–2023,a następnie uważa, iż zapłacił zawyżoną cenę, może więc wnieść pozew cywilny, ponieważ ustawa o roszczeniach odszkodowawczych to umożliwia, a jednocześnie UOKiK opublikował poradnik opisujący zasady dochodzenia roszczeń.

Leniency – dlaczego część firm może mieć obniżoną karę?

Program łagodzenia kar pozwala firmie uczestniczącej w zmowie:

• uniknąć sankcji,
• albo znacząco ją obniżyć,

jeżeli dostarczy UOKiK najważniejsze dowody i złoży wyjaśnienia.

Maksymalne kary za udział w porozumieniu:

• do 10% obrotu przedsiębiorstwa,
• do 2 mln zł dla menedżera.

Kontakt w sprawie leniency: 22 55 60 555.

Platforma sygnalistów – anonimowe zgłoszenia dla rynku maszyn

UOKiK prowadzi anonimową platformę dla sygnalistów: https://uokik.whiblo.pl/

Można tam zgłaszać każdą praktykę ograniczającą konkurencję.

Co z tego wynika dla gospodarstw?

Decyzja UOKiK oznacza, że:

• rolnicy zyskują większą przejrzystość rynku,
• dealerzy muszą konkurować ceną i ofertą,
• branża maszyn rolniczych będzie pod stałą obserwacją Urzędu,
• możliwe są kolejne postępowania i kolejne kary,
• poszkodowani rolnicy mogą ubiegać się o odszkodowania.

Kara dla Claas to sygnał, iż rynek maszyn rolniczych musi działać w pełnej zgodności z zasadami konkurencji.

UOKiK: Ponad dekada ograniczania konkurencji

Przez ponad 11 lat rolnicy w Polsce nie mogli kupić maszyn rolniczych marki Claas ani części zamiennych do nich w konkurencyjnych cenach i od samodzielnie wybranego sprzedawcy. Było to skutkiem porozumienia ograniczającego konkurencję, które UOKiK określił jako klasyczną zmowę przy sprzedaży maszyn Claas — obejmującą zarówno ustalanie cen, jak i terytorialny podział klientów.

Ponadto decyzja Prezesa UOKiK Tomasza Chróstnego nałożyła na sześć spółek kary w łącznej wysokości ponad 170 mln zł, z czego największa część to kara dla Claas Polska. Ta dotkliwa sankcja dla Claas, a także jej konsekwencje rynkowe, stała się jednym z najpoważniejszych wydarzeń regulacyjnych w historii rynku maszyn rolniczych.

Sankcja dla Claas w najtrudniejszym momencie dla branży

Warto podkreślić, iż kara dla Claas została ogłoszona w okresie wyjątkowo trudnym dla sektora. Sprzedaż ciągników i maszyn w Polsce znajduje się na najniższym poziomie od wielu lat, a jednocześnie koszty działalności dealerów i producentów rosną z miesiąca na miesiąc. W takiej sytuacji nałożenie 170 mln zł sankcji nie tylko uderza w uczestników zmowy, ale również:

• zwiększa napięcie finansowe w całej sieci dealerskiej,
• może doprowadzić do redukcji działalności,
• w skrajnych przypadkach może stać się zagrożeniem dla stabilności części firm.

Dlatego sankcja dla Claas wykracza poza wymiar administracyjny — ma realne znaczenie gospodarcze i społeczne.

Zmowa przy sprzedaży maszyn Claas w okresie intensywnego wsparcia unijnego

Dodatkowym obciążeniem jest fakt, iż nielegalne działania trwały w latach, gdy sprzedaż maszyn była silnie dofinansowywana ze środków unijnych. Rolnicy kupowali ciągniki i kombajny Claas w ramach:

• PROW,
• działań modernizacyjnych,
• instrumentów wsparcia inwestycji w gospodarstwach.

To oznacza, iż wiele gospodarstw mogło podejmować decyzje na podstawie cen zawyżonych w efekcie zmowy, a część inwestycji była finansowana kredytami lub dotacjami, które nie oddawały realnej wartości rynkowej maszyn.

Konsekwencje tego zjawiska mogą wpłynąć zarówno na bieżące funkcjonowanie gospodarstw, jak i na ich długoterminową stabilność finansową.

Ryzyko dla firm i realne obawy o przyszłość rynku

Ponieważ kara dla Claas jest ogromna, a rynek znajduje się w fazie spowolnienia, rośnie ryzyko:

• konieczności głębokich restrukturyzacji,
• problemów z utrzymaniem płynności,
• ograniczenia dostępności serwisu i części,
• napięć w sieci dealerskiej,
• dalszych postępowań UOKiK, które już są w toku.

Eksperci podkreślają, iż kara tej skali może doprowadzić niektóre podmioty do granic opłacalności, zwłaszcza w warunkach, gdy sprzedaż maszyn spada, a koszty rosną.

Stanowisko Claas Polska odnośnie do informacji UOKiK

Zwróciliśmy się do firmy Claas Polska o komentarz do opublikowanej dzisiaj przez UOKiK decyzji. Poniżej pełna wersja oficjalnego na tę porę stanowiska, nadesłanego na adres naszej redakcji przez Pana Piotra Dziamskiego Head of Marketing CLAAS | Group Marketing:

„Możemy potwierdzić, iż CLAAS Polska jako importer należy do firm z sektora maszyn rolniczych w Polsce, wobec których Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał decyzję o nałożeniu kary w związku z prowadzonym postępowaniem dotyczącym dystrybucji maszyn rolniczych.
Dokonamy analizy decyzji o nałożeniu kary, a następnie podejmiemy decyzję co do dalszych działań. Ponadto nie możemy udzielać informacji dotyczących trwającego postępowania prawnego.
CLAAS prowadzi politykę ścisłego przestrzegania wszystkich obowiązujących przepisów, w tym prawa konkurencji. Współpracujemy z Urzędem w toku postępowania. Prosimy o zrozumienie, iż w chwili obecnej nie możemy dalej komentować tej sprawy.„.

Podsumowanie: rynek maszyn rolniczych wchodzi w fazę głębokiego przetasowania

Podsumowując, kara dla Claas i całej grupy dealerów to nie tylko symboliczne ukaranie za porozumienie ograniczające konkurencję. Ponadto to wydarzenie, które może przeorganizować cały rynek. Po pierwsze może doprowadzić do zmian w polityce sprzedażowej, po drugie zachwiać stabilnością wielu firm i po trzecie wpłynąć na decyzje inwestycyjne wielu rolników.

Co więcej, ten temat nie jest obcy branży rolnej. W czerwcu tego roku informowaliśmy, iż UOKiK prowadzi postępowanie przeciwko 11 firmom związanym z dystrybucją maszyn rolniczych w Polsce.

Sytuacja jest bardzo trudna, a jej pełne skutki dopiero zaczną być widoczne. Warto więc uważnie monitorować:

• stanowisko UOKiK w kolejnych postępowaniach,
• strategię Claas Polska i dealerów,
• zmiany cen i dostępności maszyn,
• możliwości dochodzenia roszczeń przez poszkodowanych rolników.

Jest oczywiste, iż decyzja o nałożeniu ponad 170 mln zł sankcji to punkt zwrotny dla całej branży. Jej wpływ będzie odczuwalny zarówno w finansach firm, jak i w codziennym funkcjonowaniu gospodarstw.

Źródło: UOKiK