3 godzin temu
Kary za nawozy wyższe od 2026 roku zostały oficjalnie ogłoszone, ponieważ Minister Infrastruktury opublikował w Monitorze Polskim maksymalne stawki opłat za naruszenie Programu azotanowego. Nie są to nowe sankcje, ale konkretne kwoty, które od 1 stycznia 2026 r. będą stosowane na podstawie obowiązującego Prawa wodnego.
Kary za nawozy wyższe od 2026 roku nie są nowym zjawiskiem. Opłaty obowiązywały w poprzednich latach, jednak obwieszczenie Ministra Infrastruktury z 1 października 2025 r. ponownie aktualizuje ich maksymalną wysokość. W praktyce oznacza to, iż te same uchybienia, które w 2025 r. kosztowały rolników tysiące złotych, od 1 stycznia 2026 r. będą kosztować jeszcze więcej.
Czym są tzw. kary azotanowe?
Formalnie kary azotanowe w Polsce to sankcje finansowe nakładane na rolników za nieprzestrzeganie zasad dotyczących stosowania i przechowywania nawozów azotowych, zgodnie z tzw. Programem Azotanowym (mającym na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami). Stawki tych kar, ogłaszane przez Ministerstwo Infrastruktury (zmieniane co roku), obejmują m.in. wysokie grzywny za nieprawidłowe przechowywanie nawozów, stosowanie nawozów niezgodnie z planem, czy brak wymaganej dokumentacji lub samego planu nawożenia azotem, co może skutkować także utratą części dopłat bezpośrednich.
Kary azotanowe istniały już w 2025 roku
Program azotanowy od lat przewiduje sankcje finansowe za nieprzestrzeganie jego zasad. Podstawą prawną jest ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne, w szczególności art. 109.
Art. 109 Prawa wodnego jest podstawą całego systemu kar finansowych za naruszenie Programu azotanowego.
W 2025 roku obowiązywały już konkretne maksymalne stawki opłat, o czym pisaliśmy w artykule: Wzrosną kary za brak planu azotowego — nowe stawki w 2025 r.
W praktyce oznaczało to, iż zarówno brak planu nawożenia azotem, jak i błędy w dokumentacji lub jej całkowity brak skutkowały opłatą w wysokości 734,13 zł, natomiast stosowanie nawozów niezgodnie z przepisami lub planem nawożenia kosztowało 2936,53 zł. Co więcej, najwyższa sankcja dotyczyła infrastruktury, ponieważ za nieprawidłowe przechowywanie nawozów naturalnych rolnik mógł zapłacić aż 4404,80 zł, a więc już wtedy były to kwoty realnie obciążające budżet gospodarstwa.
Nowe kary dla rolników od 1 stycznia 2026 r.
Każdy producent rolny musi liczyć się z wyższymi opłatami za uchybienia w gospodarowaniu nawozami. Poniższe stawki są kwotami maksymalnymi, które mogą zostać nałożone podczas kontroli Inspekcji Ochrony Środowiska.
Obwieszczenie Ministra Infrastruktury z 1 października 2025 r. nie wprowadza nowych kar, ale ogłasza nowe maksymalne stawki, które będą obowiązywać od 1 stycznia 2026 r. Jest to wykonanie art. 109 ust. 12 Prawa wodnego.
Od 1 stycznia 2026 r. opłaty za naruszenie Programu azotanowego wyniosą konkretne kwoty, ponieważ minister infrastruktury ogłosił nowe maksymalne stawki.
W praktyce oznacza to, iż zarówno brak planu nawożenia azotem, jak i błędy w dokumentacji lub jej całkowity brak będą skutkować karą w wysokości 760,56 zł. Natomiast stosowanie nawozów niezgodnie z przepisami lub planem nawożenia będzie kosztować 3042,25 zł. Co więcej, najwyższa sankcja przez cały czas dotyczy infrastruktury, ponieważ za nieprawidłowe przechowywanie nawozów naturalnych przewidziano karę 4563,37 zł, a więc w porównaniu z 2025 rokiem oznacza to kolejny wzrost stawek, chociaż sam katalog naruszeń pozostaje bez zmian.
Ile rolnicy zapłacą za za naruszenie Programu azotanowego od 2026?
| Rodzaj naruszenia przepisów | Maksymalna stawka od 2026 r. | Podstawa prawna |
| Przechowywanie nawozów naturalnych niezgodnie z wymogami (np. brak szczelnej płyty lub zbiornika) | 4 563,37 zł | Art. 109 ust. 5 pkt 2 |
| Stosowanie nawozów niezgodnie z przepisami lub planem nawożenia azotem (np. złe terminy, dawki) | 3 042,25 zł | Art. 109 ust. 5 pkt 1 |
| Brak planu nawożenia azotem (jeśli jest obowiązkowy dla gospodarstwa) | 760,56 zł | Art. 109 ust. 5 pkt 4 |
| Błędy w dokumentacji lub całkowity brak ewidencji zabiegów agrotechnicznych | 760,56 zł | Art. 109 ust. 5 pkt 3 |
Kto kontroluje przestrzeganie Programu azotanowego?
Kontrolę zasad wynikających z Programu azotanowego prowadzi Główny Inspektorat Ochrony Środowiska za pośrednictwem wojewódzkich inspektoratów. I właśnie w tym momencie zapisy z obwieszczeń przestają być teorią, ponieważ podczas kontroli kary za nawozy wyższe od 2026 zamieniają się w realne decyzje i realny rachunek, który bezpośrednio uderza w gospodarstwo.
W praktyce oznacza to, iż kontrole Programu azotanowego w gospodarstwach realizują Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska. Co więcej, inspektorzy sprawdzają sposób przechowywania nawozów naturalnych. Kontrolują także dokumentację związaną z nawożeniem. Dodatkowo weryfikują zgodność praktyk rolniczych z przepisami Prawa wodnego. Jednocześnie kontrole te są elementem systemu ochrony wód przed zanieczyszczeniami azotanami. Dlatego nie mają charakteru incydentalnego, ale są prowadzone planowo i na podstawie obowiązujących przepisów.
Kontrola Programu azotanowego w gospodarstwie. Od 2026 roku każdy błąd w nawożeniu, dokumentach lub infrastrukturze szybciej zamienia się w konkretną karę finansową.
fot. agrofoto.pl/krzysiek277
Jedna kontrola Programu azotanowego, kilka opłat
Program azotanowy pozwala na nakładanie opłat za każde stwierdzone naruszenie osobno. Oznacza to, iż podczas jednej kontroli rolnik może otrzymać kilka sankcji jednocześnie.
Po pierwsze, brak planu nawożenia oznacza jedną opłatę. Po drugie, błędy w dokumentacji pociągają za sobą kolejną sankcję. A po trzecie, nieprawidłowe przechowywanie nawozów naturalnych zamyka listę kar podczas jednej kontroli.
W efekcie choćby przy tych samych uchybieniach, które występowały w 2025 r., rachunek w 2026 r. będzie wyższy.
Co kary nawozowe oznacza dla rolników?
Podnoszenie stawek nie zmienia zasad nawożenia ani warunków przechowywania nawozów. Zmienia natomiast poziom ryzyka finansowego. W praktyce podwyższenie stawek zwiększa niepewność finansową gospodarstw, szczególnie tam, gdzie infrastruktura powstawała wiele lat temu.
Od 2026 roku każdy błąd formalny lub infrastrukturalny będzie kosztował więcej niż rok wcześniej. Dlatego rolnicy muszą traktować plan nawożenia, dokumentację i infrastrukturę jako element ochrony budżetu gospodarstwa, a nie jako biurokratyczny dodatek.
Program azotanowy z wyższymi karami
Kary za nawozy wyższe od 2026 roku nie pojawiają się po raz pierwszy. System sankcji funkcjonował już wcześniej, a obwieszczenie Ministra Infrastruktury jedynie aktualizuje maksymalne stawki.
Różnica polega na tym, iż od 1 stycznia 2026 r. te same uchybienia będą oznaczać jeszcze wyższy koszt. Prawo się nie zmienia. Zmienia się rachunek, który zapłaci rolnik przy kontroli.
Te same błędy, wyższy rachunek. O tym, ile dokładnie mogą wynieść kary za nawożenie niezgodne z prawem od 2026 roku pisaliśmy już wcześniej w artykule: Ile wyniosą kary za nawożenie niezgodnie z prawem od 2026 r.?
Źródła: Ministerstwo Infrastruktury; Sejm RP; Główny Inspektorat Środowiska
