KE komunikuje – koniec odrębnego budżetu WPR. Czy rolnicy dostaną mniej pieniędzy z UE?

Komisja Europejska szykuje rewolucję w finansowaniu rolnictwa. W nowym budżecie UE po 2028 roku zniknie odrębny fundusz Wspólnej Polityki Rolnej, a pieniądze dla rolników będą zależne od ogólnych priorytetów Unii. Czy to oznacza koniec pewnych dopłat?

WPR bez odrębnego budżetu

W środę 13 lutego 2025 r. Komisja Europejska opublikowała komunikat, w którym informuje, iż w nowych ramach finansowych UE nie będzie już odrębnych budżetów dla polityk Unii Europejskiej. Tym samym zlikwidowany zostanie budżet Wspólnej Polityki Rolnej.

– Utrzymanie status quo nie jest możliwe. Trzeba dokonać wyboru. UE musi zmaksymalizować wpływ każdego euro, które wydaje oraz skoncentrować się na unijnych priorytetach i celach w tych dziedzinach, w których działania UE są najbardziej potrzebne – alarmuje Komisja Europejska.

Z komunikatu wynika, iż UE jest zadłużona z powodu pożyczek w ramach NextGenerationEU – funduszu uruchomionego na odbudowę po pandemii COVID-19, ale też potrzebuje dużych pieniędzy na „wsparcie Ukrainy i bezpieczeństwa w Europie”.

O WPR zadecydował raport Draghiego?

Komunikat KE nie jest zaskoczeniem – już w listopadzie 2024 r. pisaliśmy o planach likwidacji budżetu WRP. Jest to bezpośrednia konsekwencja raportu Draghiego oraz oceny tego raportu dokonanej przez niezwykle wpływowego w UE Guntrama Wolfa:

– Chodzi o to, aby obciąć pewne wydatki i wydać pieniądze na inny cel. (…) Wydajemy bilion euro przez siedem lat, z czego jedna trzecia trafia na rolnictwo, a jedna trzecia na politykę spójności. To są te obszary, które muszą być dostosowane. Więcej środków musi trafiać na zieloną transformację i obronność – mówił Wolf w listopadzie ub. roku.

Czytaj także: Raport Draghiego: Rolnicy stracą miliardy, by ratować Europę?

Nowa struktura budżetu UE

Zamiast dotychczasowej struktury budżetu opartej na sektorowych programach finansowych, Komisja proponuje trzy bloki wydatków:

• Krajowe plany reform i inwestycji – indywidualnie opracowywane przez każdy kraj członkowski;
• Europejski Fundusz Konkurencyjności – fundusz wspierający strategiczne sektory i najważniejsze technologie;
• Fundusze na finansowanie działań zewnętrznych – sprawy zagraniczne i ochrona strategicznych interesów UE.

Nie będzie gwarantowanych pieniędzy z WPR

Komunikat Komisji Europejskiej oznacza w praktyce koniec gwarantowanych wydatków na rolnictwo na poziomie UE i tym samym koniec odrębnego budżetu Wspólnej Polityki Rolnej. Co więcej, rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich będą mogły być połączone z celami politycznymi UE, a wysokość finansowania dla WPR będzie zależeć od decyzji krajowych rządów oraz kryteriów ustalonych w ramach nowego systemu budżetowego.

Priorytet – reformy UE

Propozycja Komisji Europejskiej wygląda na przyznanie większej suwerenności finansowej państwom członkowskim. Jednak w październiku 2024 portal bankier.pl informował na podstawie artykułu w Politico: „Komisja Europejska chce nałożyć na kraje członkowskie rygorystyczne warunki uzyskania pieniędzy z budżetu UE, który będzie obowiązywał w latach 2028-2034. Kraje będą musiały zająć się kwestią nierówności płci czy promować rolnictwo ekologiczne, aby otrzymać fundusze”. Wg informacji uzyskanych przez Politico, pilnować ma tego osobiście przewodnicząca KE Ursula von der Leyen.

Dialog Strategiczny wyznacza kierunek zmian

O tym, iż rolnictwo ekologiczne będzie jednym z zasadniczych kierunków reformy rolnictwa, mówi raport z Dialogu Strategicznego, którego znaczenie jako dokumentu programowego wielokrotnie podkreślał komisarz UE ds. rolnictwa Christophe Hansen.

czytaj także: Dopłaty dla małych gospodarstw i ograniczanie hodowli zwierząt. Plan Komisji Europejskiej na ratowanie rolnictwa

Dialog Strategiczny redefiniuje dotychczasowe zasady wsparcia rolników. Wsparcie dochodowe ma być ograniczone do wybranych aktywnych rolników i bardziej ukierunkowane. Kluczową rolę mają odgrywać płatności środowiskowe, powiązane z mierzalnymi efektami i „najwyższymi ambicjami ekologicznymi”. WPR ma koncentrować się na neutralności klimatycznej, różnorodności biologicznej i usługach ekosystemowych.

czytaj także: Komisarz rolnictwa Hansen: Nie mogę obiecać większego budżetu WPR – dobrze, jeżeli nie będzie mniejszy

Wspólna Polityka Rolna odchodzi w przeszłość

Komunikat Komisji Europejskiej potwierdza, iż Wspólna Polityka Rolna straci swój odrębny budżet. To może oznaczać poważne kłopoty rolników. Na drugiej szali są poważne kłopoty Unii Europejskiej. Jak wskazywał prof. Bogdan Góralczyk w rozmowie na Kanale Zero pt. “Czy Unia Europejska właśnie się kończy?”, Europa przespała najważniejsze zmiany w globalnym układzie sił i może zostać zepchnięta na margines. Uratować ją mogą przed tym jedynie zdecydowane działania poparte odpowiednim finansowaniem. W przeciwnym razie UE stanie się, jak powiedział Góralczyk, „skansenem odwiedzanym przez bogatych Azjatów”.

Umowy handlowe gwarantem bezpieczeństwa żywnościowego?

W tym kontekście jest jasne, dlaczego komisarz UE ds. handlu Maroš Šefčovič twardo obstaje za zawieraniem przez Unię Europejską umów handlowych z krajami trzecimi.

– Będę skupiać się na otwieraniu nowych rynków, m.in. poprzez doprowadzenie do kluczowych negocjacji w sprawie tych umów o wolnym handlu – mówił komisarz Šefčovič w swoim przemówieniu przed Parlamentem Europejskim.

czytaj także: Umowa z Mercosur przesądzona. Komisarz Šefčovič ma to w “trzech D”

Rolników czeka więc “zimny prysznic” – nic nie wskazuje na to, iż w obecnej sytuacji, gdy Unia Europejska potrzebuje pieniędzy na obronność i nowe technologie, ktoś w UE zatrzyma umowę z Mercosur, ograniczy dostęp do wspólnego rynku produktów rolnych Ukrainy, przeznaczy więcej pieniędzy na dopłaty bezpośrednie, czy zrewiduje podejście do Zielonego Ładu. Rolnicy mają tylko jedno wyjście – dostosować się, albo zniknąć z rynku.