Komisja Europejska wszczęła formalne postępowanie za niespełnienie celów w zakresie zbiórki i recyklingu odpadów wobec wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Według APPLiA Europe fakt ten po raz kolejny wskazuje na konieczność zmiany w tej chwili obowiązującej dyrektywy w sprawie zużytego sprzętu elektrotechnicznego i elektronicznego (2012/19/EU).
Kontekst
Unijna dyrektywa ramowa w sprawie odpadów (2008/98/EC) nałożyła na państwa członkowskie obowiązek przystosowania co najmniej 50% odpadów komunalnych, w tym papieru, plastiku, metalu i szkła, do ponownego użycia lub recyklingu do 2020 r., a także recyklingu co najmniej 55% opakowań na rynku europejskim do 2008 r. Ponadto niemal wszystkim państwom (z wyjątkiem Bułgarii) nie udało się osiągnąć zbiórki elektroodpadów na poziomie 65% masy urządzeń wprowadzonych na rynek przez ostatnie trzy lata, do czego zobowiązuje je wspomniana dyrektywa 2012/19/EU.
Paolo Falcioni, dyrektor generalny APPLiA Europe, stwierdził:
Nadszedł czas, aby przemyśleć nasze podejście do gospodarowania odpadami i wyznaczyć ambitne, ale osiągalne cele.
Wojciech Konecki, Prezes APPLIA Polska, mówi natomiast:
Rynek zbierania i przetwarzania elektroodpadów to przykład, gdzie Polska może pochwalić się dobrymi rezultatami w skali całej UE. Niestety na tle całej Unii mamy jedne z najsurowszych przepisów w tym zakresie. Polska jako jeden z nielicznych państw w UE przerzuciła wszystkie obowiązki bezpośrednio na producentów, a kary za nieosiągnięcie poziomów są ogromne. Liczymy, iż polski rząd weźmie pod uwagę problemy całej Unii w realizacji celów dyrektywy w wypracowywaniu swojego stanowiska do zaplanowanej na przyszły rok nowelizacji dyrektywy.
Wskazanie na braki
Wiele badań i oficjalnych raportów, w tym dane Eurostatu pokazują, iż większość państw ma trudności z osiągnięciem obecnych celów określonych w dyrektywie. Metodologia, oparta przede wszystkim na ilości sprzedanego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (EEE) wprowadzonej do obrotu (put on the market, POM), nie odpowiada rzeczywistej ilości ZSEE wytworzonego i zebranego w danym kraju. Jest to szczególnie widoczne w kategoriach z niskim nasyceniem rynku oraz dużą dynamiką sprzedaży np. panele fotowoltaiczne lub pompy ciepła. Rozbieżność ta doprowadziła do kwestionowania możliwości osiągnięcia wytyczonych poziomów zbiórki.
Obowiązek selektywnej zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (ZSEE) musi także zostać wdrożony przez wszystkie podmioty zajmujące się elektroodpadami.
APPLiA apeluje, by przyszłe przepisy dotyczące ZSEE określały jasne i możliwe do wyegzekwowania obowiązki dla wszystkich zaangażowanych podmiotów, w tym producentów, podmiotów zajmujących się zbiórką i przetwarzaniem oraz dla państw członkowskich. Dodatkowo w celu wypełnienia luk i dalszej poprawy poziomu zbierania, adekwatnego przetwarzania i recyklingu ZSEE w całej Unii, zaleca się zmianę wymagań prawnych związanych ze zbieraniem elektroodpadów.
APPLiA proponuje również:
- rewizję metodologii obliczania poziomu zbiórki – należy opracować bardziej odpowiadający rzeczywistości związek między ilością sprzętu elektrycznego i elektronicznego wprowadzoną do obrotu a rzeczywistą ilością ZSEE zebraną w każdym państwie członkowskim. Powinno się przy tym uwzględnić czynniki wpływające na zbiórkę, jak np. oczekiwany okres użytkowania, postęp technologiczny, trendy rynkowe, zachowania konsumentów czy wartość surowców wtórnych. Ponadto konieczne jest ścisłe egzekwowanie wymogu selektywnej zbiórki.
- egzekwowanie zobowiązań prawnych dla wszystkich stron – przyszłe prawodawstwo powinno jasno określać role i obowiązki wszystkich podmiotów zaangażowanych w zbiórkę, transport, sortowanie i przetwarzanie ZSEE celem zapewnienia, iż wszystkie elektroodpady są odpowiednio rozliczane i przetwarzane.
Według Karriny Hegarty, starszej dyrektor ds. polityki środowiskowej w APPLiA Europe,
Obecne cele zbiórki są nieosiągalne, ponieważ nie uwzględniają w pełni rozwoju realiów rynkowych i praktycznego doświadczenia w zarządzaniu ZSEE.
