Konsultacje nowej odsłony programu Czyste Powietrze

• To drugi etap konsultacji programu Czyste Powietrze, który potrwa do 27 grudnia 2024 r.
• W pierwszym etapie wzięło udział ponad 200 przedstawicieli organizacji pozarządowych, samorządów, administracji, banków oraz wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
• Cały czas są i będą wypłacane dotacje z programu oraz trwa obsługa wszystkich złożonych wniosków.
• 12 grudnia ruszy nabór wniosków na termomodernizację i wymianę źródeł ciepła w domach, które uległy zalaniu na terenach województw dotkniętych powodzią.
• Program w nowej odsłonie wróci 31 marca 2025 r. z jasnymi zasadami i nowym źródłem finansowania.

NFOŚiGW zaprasza do konsultacji społecznych i zgłaszania uwag do projektu zmian w programie Czyste Powietrze. Niezmiennie celem programu jest poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych poprzez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej budynków mieszkalnych jednorodzinnych.

Zmienią się zasady przyznawania dotacji, tak by najwyższa pomoc efektywnie trafiała do najuboższych gospodarstw domowych.

– Przekazujemy projekt zmian w programie Czyste Powietrze do szerokich konsultacji, w których każdy może zgłosić swoje uwagi do 27 grudnia. Jest on już po pierwszym etapie konsultacji m.in. z samorządami, organizacjami pozarządowymi i wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska. Sercem reformy programu Czyste Powietrze jest polska rodzina, której dzięki programowi dajemy wsparcie w modernizacji i ociepleniu domów oraz wymianie źródeł ciepła, a tym samym obniżeniu rachunków za ogrzewanie oraz poprawę stanu zdrowia poprzez ograniczenie smogu. Dlatego jest to głęboka reforma. Stawiamy teraz na podniesienie standardu energetycznego budynków, czego dotychczas w programie nie było – mówi Dorota Zawadzka-Stępniak, prezeska Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Kluczowe reformy programu obejmują:

• nowy, czytelny układ programu - podział przedsięwzięć w zależności od zapotrzebowania budynku na energię użytkową,
• ujednolicone poziomy dofinansowania w poszczególnych grupach dochodowych dla łatwiejszych rozliczeń projektów,
• wzrost wymagań odnośnie do klasy efektywności energetycznej dotowanych urządzeń,
• odejście od audytów energetycznych na rzecz świadectw charakterystyki energetycznej i oceny energetycznej z wizytą eksperta w każdym domu,
• obowiązek wypłaty zaliczki na konto celowe beneficjenta a nie wykonawcy, zaliczka może wynieść do 20 proc. kosztów przedsięwzięcia,
• limity dotacji na poszczególne kategorie kosztów - kończymy z drzwiami za 20 tys. zł, będą limity także na usługi, by wykonawca słono nie liczył np. za montaż nowego pieca za pellet,
• dotacje dla rzeczywiście najuboższych – wymóg posiadania co najmniej 3 lata przed złożeniem wniosku nieruchomości (wyjątek np. spadek), której zapotrzebowanie na energię użytkową, w przypadku najwyższego poziomu dofinansowania wynosi powyżej 150 kWh/m2/rok,
• uzyskanie określonego standardu energetycznego w wyniku realizacji inwestycji - obowiązkowo będzie to minimum 120 kWh/m2/rok.

Ponadto zaktualizowaliśmy progi dochodowe w poszczególnych grupach dofinansowania oraz limit dotacji.

W nowym programie nie będzie dotacji do pieców gazowych, natomiast osoby, które nie zdążyły dotychczas złożyć wniosku, będą miały taką możliwość w ramach specjalnego rozwiązania.

NFOŚiGW pracuje ponadto nad:

• założeniami listy rzetelnych i uczciwych wykonawców,
• usprawnieniem i przyspieszeniem procedury rozpatrywania wniosków przez uproszczenie zasad dofinansowania i standaryzację typów przedsięwzięć,
• ogólnopolskim systemem operatorów.

Planowany system operatorów to rozwiązanie, które ma celu dotarcie w szczególności do osób starszych i ubogich energetycznie. To grupy z jednej strony narażone na nierzetelnych wykonawców, z drugiej często wykluczone cyfrowo. Operator będzie oferował pełną opiekę i wsparcie beneficjenta programu Czyste Powietrze od podjęcia decyzji o realizacji inwestycji, przez proces inwestycyjny, do jego zakończenia i rozliczenia umowy o dofinansowanie.

Operator jak anioł stróż

– Operatorzy w programie Czyste Powietrze będą wsparciem dla beneficjentów najwyższego i podwyższonego poziomu dofinansowania. Ich działanie będzie polegało na pomocy w określeniu zakresu inwestycji, złożeniu wniosku o dofinansowanie, monitorowaniu realizacji inwestycji zgodnie z zasadami programu oraz prawidłowym rozliczeniu dotacji. Zakładamy, iż w pierwszej kolejności funkcję operatorów będą pełnić zainteresowane gminy – mówi zastępca prezesa zarządu NFOŚiGW Robert Gajda.

Beneficjenci podwyższonego i najwyższego poziomu dofinansowania w programie Czyste Powietrze będą mieli możliwość bezpłatnego skorzystania ze wsparcia operatora. Będzie nim gmina, jeżeli zgłosi się do pełnienia tej roli. To gmina jest naturalnym, wiarygodnym i bezpiecznym, a przy tym najbliższym mieszkańcom punktem, gdzie mogą zasięgnąć informacji o programie. Dlatego najpierw zorganizowany zostanie nabór na gminy, które będą chciały pełnić funkcję operatorów.

W drugim etapie NFOŚiGW wyłoni operatorów w drodze naboru konkursowego tak, żeby docelowo na obszarze każdej gminy działał operator.

Pełniący rolę operatora podmiot nie będzie w sposób formalno-prawny powiązany z firmami wykonawczymi. Będzie współpracował z gminą, na terenie której będzie prowadził swoje działania. Podmiot pełniący funkcję operatora w ramach jednej umowy będzie prowadził swoje działania maksymalne na terenie jednego województwa.

Zadania operatora

Zasady działania i wynagradzania wszystkich operatorów będą takie same. Zarówno gmina jak i inni operatorzy będą mieli te same zadania do realizacji i będzie im przysługiwało takie samo dofinansowanie za obsługę beneficjenta.

Operator będzie otrzymywał 1700 zł zryczałtowanego dofinansowania za jedno przedsięwzięcie z termomodernizacją doprowadzającą do wymaganego standardu energetycznego, które obejmie swoim wsparciem. Z tej kwoty 200 zł będzie wypłacane po zawarciu umowy o dofinansowanie przedsięwzięcia realizowanego przez beneficjenta, a 1500 zł po rozliczeniu wniosku o płatność końcową.

Zadania będą podzielone na dwa etapy, za które operator otrzyma odrębne wynagrodzenia.

Etap 1:

• wstępne oszacowanie zakresu przedsięwzięcia, kosztów jego realizacji oraz poziomu możliwej do uzyskania dotacji,
• wsparcie w przygotowywaniu wniosku o dofinansowanie,
• pomoc w wyborze przez beneficjenta profesjonalnych i uczciwych wykonawców oraz instalatorów.

Etap 2:

• pomoc w koordynacji procesu inwestycyjnego (ustalenie harmonogramu realizowanych prac, sposobu finansowania, gromadzenie powstałej dokumentacji),
• pomoc w wyborze urządzeń i materiałów,
• zawarcie umów pomiędzy wykonawcą a odbiorcą wsparcia (przedstawienie co najmniej 3 ofert wykonawców),
• nadzór nad zgodnością realizacji prac z warunkami Programu,
• wsparcie w rozliczeniu przyznanego dofinansowania.

Gminne punkty i doradcy

Beneficjenci podstawowego poziomu dofinansowania w programie nie będą mogli skorzystać ze wsparcia operatora, ale przez cały czas mogą uzyskać pomoc w gminnych punktach informacyjnych programu oraz u doradców energetycznych wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚIGW).

Wszystkie gminy objęte porozumieniem na prowadzenie działań w ramach programu „Czyste Powietrze” będą prowadziły działania edukacyjno-informacyjne oraz promocyjne i motywujące mieszkańców do udziału w programie oraz wyjaśniające podstawowe, niezbędne kwestie.

Uwagi w konsultacjach można zgłaszać od 9 do 27 grudnia 2024 r.

Więcej informacji na stronie: https://www.gov.pl/web/funduszmodernizacyjny/konsultacje

Projekt będzie zgłoszony do współfinansowania z unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji EU-ETS (Funduszu Modernizacyjnego).