1 rok temu
Niezależnie od tego, które z supermocarstw będzie liderem w dziedzinie sztucznej inteligencji (AI), ostatecznie stanie ono na czele całego świata. Sztuczna inteligencja zapewnia bowiem krajowi (lub grupie państw) przewagę geopolityczną i militarną, a także wyższy poziom produktywności i konkurencyjności społeczeństwa.
Myśl o chirurgach-robotach, wirtualnych pielęgniarkach, samodzielnie latających rojach dronów, robotach dostawczych, najlepszych filmach i powieściach pisanych przez maszyny, spersonalizowanych wirtualnych asystentach i zindywidualizowanych nauczycielach AI dla uczniów – wszystko to brzmi utopijnie, a jednocześnie niepokojąco[1]. Jednak nie jest to już science fiction, ale niedługo może stać się rzeczywistością. Te wynalazki, stworzone z lepszym lub gorszym skutkiem, to dopiero początek tego, co sztuczna inteligencja wniesie do społeczeństwa. Aby być liderem w rozwoju technologicznym, naród lub grupa narodów będzie musiała zaangażować się w cztery główne obszary:
- Ogromne inwestycje cyfrowe.
- Wiodące badania i rozwój w dziedzinie sztucznej inteligencji.
- Szybkie wprowadzanie innowacji biznesowych.
- Wydajne normy regulacyjne dotyczące sztucznej inteligencji.
Każdy z głównych graczy, Europa, Chiny i Ameryka, dominuje w jednym lub dwóch z tych obszarów, ale żaden z nich nie we wszystkich czterech[2].
Gwałtowny rozwój technologii
Aby zrozumieć wpływ, jaki będzie miała sztuczna inteligencja, należy najpierw zaobserwować, jak „kurczy się czas między wynalezieniem a wdrożeniem”[3]. Na podstawie poniższego wykresu można zobaczyć, jak gwałtownie skrócił się czas między wynalezieniem technologii a jej powszechnym zastosowaniem. Na przykład, „czas pomiędzy wynalezieniem a powszechnym użyciem został skrócony z około 80 lat dla silnika parowego do 40 lat dla elektryczności, a następnie do około 20 lat dla branży IT”[4]. Wzorzec ten dowodzi, iż powszechne wykorzystanie sztucznej inteligencji nastąpi w ciągu 10 lat lub choćby wcześniej. ChatGPT firmy OpenAI, czyli podstawowy system sztucznej inteligencji do ogólnego zastosowania, był fenomenem, który pojawił się praktycznie z dnia na dzień. ChatGPT 3.5 został udostępniony w listopadzie 2022 roku, a ChatGPT 4 – w marcu 2023 roku.
W ciągu zaledwie pięciu miesięcy ChatGPT przekształcił się w system, który jest „10 razy bardziej zaawansowany niż jego poprzednik”[5]. To prowadzi do kolejnego pytania, jak gwałtownie zostanie wprowadzony ChatGPT 5? A skoro sztuczna inteligencja rozwija się w tak szybkim tempie, co to oznacza dla przyszłości ludzkości? Co się stanie, gdy sztuczna inteligencja przekształci się w coś, czego ludzie nie będą w stanie zrozumieć? w tej chwili ChatGPT 4 ma średnie IQ na poziomie 155. Aby osadzić to w kontekście, Albert Einstein miał IQ około 160, a średnie wynosi około 100. Następna wersja ChatGPT może wykazać się dwukrotnie lub choćby dziesięciokrotnie wyższym IQ niż jeden z najmądrzejszych ludzi, jacy kiedykolwiek żyli. Błyskawiczne tempo, w jakim rozwija się sztuczna inteligencja, jest zarówno fascynujące, jak i niepokojące. Nic dziwnego, iż Europa, Chiny i Ameryka rywalizują ze sobą o dominację na tej pełnej transformacji scenie.
Wykres przedstawiający dynamiczny rozwój technologii
Źródło: Gill, Indermit. “Whoever Leads in Artificial Intelligence in 2030 Will Rule the World until 2100.” Brookings, 17 stycznia 2020 r. https://www.brookings.edu/articles/whoever-leads-in-artificial-intelligence-in-2030-will-rule-the-world-until-2100/.
Chiny stają się liderem w dziedzinie badań i rozwoju nad sztuczną inteligencją
Główna rywalizacja między Stanami Zjednoczonymi a Chinami o bycie liderem w obszarze sztucznej inteligencji zaczyna się nasilać, ponieważ Chiny wiodą prym w tej dziedzinie. 18 lipca, podczas przesłuchania w House Armed Services Committee, specjalista Alex Wang, dyrektor generalny i założyciel Scale AI, ogłosił: „jeśli spojrzeć na zestawienia liderów w dziedzinie sztucznej inteligencji komputerowej na całym świecie, chińskie firmy, chińskie uniwersytety dominują w porównaniu z amerykańskimi instytucjami, więc jeżeli popatrzymy na to jak na studium przypadku, chiński system wyraźnie ma zdolność i wolę do prześcigania się we wdrażanie sztucznej inteligencji…”[6]. Najnowsze statystyki potwierdzają również wiodącą rolę Chin w badaniach i rozwoju z zakresu AI. W 2021 r. odnotowano, iż Chiny były światowym liderem „pod względem liczby publikacji w czasopismach, na konferencjach i w repozytoriach poświęconych sztucznej inteligencji – o 63,2 proc. więcej niż Stany Zjednoczone we wszystkich trzech typach publikacji łącznie”[7]. Japońska agencja medialna Nikkei Asia twierdzi, iż Chiny opublikowały około 135 000 artykułów na temat sztucznej inteligencji w 2021 r., z czego tysiące publikacji „znalazły się w 10 proc. najlepszych cytowań innych artykułów”[8].
Oznacza to, iż Chiny odgrywają główną rolę nie tylko co do ilości tekstów, ale także ich jakości: „w 2021 r. z Chin pochodziło 7 401 najczęściej cytowanych artykułów, przewyższając wynik USA o około 70 proc.[9]”. Chiny zaczęły wyprzedzać Stany Zjednoczone i Europę już w 2019 r., kiedy to „opublikowały 8 422 artykuły w czołowej kategorii 1 proc. najczęściej cytowanych artykułów, podczas gdy Stany Zjednoczone miały 7 959 artykułów, a Unia Europejska 6 074 artykuły”[10]. Zgodnie z najnowszymi trendami, w 2022 r. Chiny opublikowały trzy razy więcej artykułów na temat sztucznej inteligencji niż Stany Zjednoczone, gdzie 1 proc. najczęściej cytowanych publikacji przewyższał liczbę amerykańskich „w stosunku dwa do jednego”[11]. Należy również zauważyć, iż prowadzone w Chinach badania nie powielają ani nie wykorzystują badań zachodnich, ale są one raczej nowatorskie i kreatywne.
Pomimo ewidentnej przewagi Chin w dziedzinie badań nad sztuczną inteligencją, niektórzy eksperci twierdzą, iż „amerykańskie publikacje wciąż są częściej cytowane i cieszą się większym zainteresowaniem społeczności [naukowej]”, a zatem amerykańskie badania przez cały czas mają ogólnie większy wpływ na nauię[12]. Mimo to, jak stwierdził Denis Simon, ekspert w dziedzinie chińskiej technologii i edukacji, nie ma znaczenia „kto jest numerem jeden lub numerem dwa na świecie”, ale raczej „to droga chińskich osiągnięć jest imponująca – wzrost w ciągu ostatnich pięciu do siedmiu lat był nadzwyczajny…”[13]. Oznacza to, iż choćby jeżeli w tej chwili przewiduje się, iż Chiny będą o trzy lata za Stanami Zjednoczonymi w dziedzinie technologii sztucznej inteligencji, być może chińscy eksperci i naukowcy „nie będą potrzebować trzech lat, aby nadrobić te zaległości”[14]. W rzeczywistości, wraz z wdrożeniem w Chinach planu rozwoju sztucznej inteligencji nowej generacji (eng. Next Generation Artificial Intelligence Development Plan), kraj ten liczy na zdominowanie rynku sztucznej inteligencji na całym świecie do 2030 roku. Dokument wyraźnie stwierdza:
(…) do 2030 r. chińskie koncepcje, technologie i rozwiązania w zakresie sztucznej inteligencji powinny osiągnąć wiodący na świecie pułap, czyniąc Chiny głównym światowym centrum innowacji w zakresie sztucznej inteligencji, osiągając znaczące rezultaty w zastosowaniach związanych z inteligentną gospodarką i inteligentnym społeczeństwem oraz kładąc istotne podwaliny pod to, by stać się potęgą gospodarczą i czołowym narodem pod względem innowacyjności.
Kraj ten dokona znaczących przełomów w dziedzinie technologii inteligencji inspirowanej mózgiem, inteligencji autonomicznej, inteligencji hybrydowej, inteligencji rozproszonej i innych obszarach, wywierając istotny wpływ w obszarze międzynarodowych badań nad sztuczną inteligencją i zajmując czołowe miejsce w dziedzinie technologii AI[15].
Chiny mają ogromny potencjał do uzyskania dominacji w dziedzinie sztucznej inteligencji, ponieważ są rosnącą potęgą gospodarczą, obejmują ogromną populację wraz z ogromną bazą danych i mają już zaawansowaną technologię rozpoznawania twarzy. Jednak wiodąca pozycja Chin w dziedzinie sztucznej inteligencji stanowi zagrożenie dla prywatności i praw człowieka, ponieważ Chiny dążą do rozwoju zdolności KPCh do inwigilacji, cenzury i propagandy. Ponadto ponieważ państwo chińskie będzie przez cały czas wykorzystywać sztuczną inteligencję do sprawowania i ugruntowania swojej władzy ze świadomością tego, iż wpłynie to na ograniczenie innowacyjności. jeżeli firmy technologiczne nie będą mogły wywierać większego wpływu na państwo, nie będą w stanie w pełni rozwinąć swojego potencjału. Na przykład Chiny egzekwują przepisy dotyczące algorytmów rekomendacji, pociągają twórców sztucznej inteligencji do „odpowiedzialności za zabronione lub nielegalne treści – w tym treści odbiegające od wartości politycznych KPCh”, a także ograniczają ilość danych, do których mają dostęp modele bazowe dla generatywnej sztucznej inteligencji i które mogą podlegać szkoleniu[16].
O autorytarnej kontroli społeczeństwa świadczy również niedawna premiera czołowego chińskiego chatbota AI, Ernie Bot, konkurenta ChatGPT. Ernie, udostępniony 31 sierpnia tego roku przez Baidu, jest wyraźnie zaprogramowany propagandowo, ponieważ chatbot stwierdził, iż „COVID-19 powstał wśród amerykańskich użytkowników vape [e-papieros] w lipcu 2019 r.; później w tym samym roku wirus rozprzestrzenił się na chińskie miasto Wuhan za pośrednictwem amerykańskich homarów”[17]. Bot udziela również niejasnych odpowiedzi na pytania polityczne, takie jak: „Kto jest prezydentem Chin?” oraz „Jakie są wady socjalizmu?”[18]. jeżeli Ernie zostanie poproszony o udzielenie odpowiedzi na zbyt drażliwe pytanie, bot ucina temat i odpowiada: „Porozmawiajmy o czymś innym”. Użytkownicy mogą mieć więc wątpliwości, czy polegać na odpowiedziach Erniego, gdyż są to zmanipulowane informacje, a ponadto mogą unikać zadawania delikatnych pytań, jeżeli wiedzą, iż może to skutkować aresztowaniem.
Pomimo tych przeszkód, chiński model cenzury jest atrakcyjny dla państw autorytarnych, które mogą być bardziej skłonne do przyłączenia się do Chin niż do USA lub Europy w tym cyfrowym wyścigu. W rzeczywistości Chiny wyeksportowały już „technologie nadzoru oparte na sztucznej inteligencji” i inne podobne narzędzia w ramach powstającego „Cyfrowego Jedwabnego Szlaku” do różnych państw na całym świecie[19]. Kraje zachodnie muszą zachować ostrożność, ponieważ im więcej państw inwestuje w narzędzia technologiczne służące do inwigilacji i cenzury, tym łatwiej sztuczna inteligencja może zostać wykorzystana jako instrument zagrażający demokracji i wartościom demokratycznym. Ogólnie rzecz biorąc, chińskie podejście do sztucznej inteligencji można opisać jako „sterowany” rozwój, który sprzyja innowacjom technologicznym i progresowi, ale nie kosztem kontroli ze strony KPCh. W niedawnym oświadczeniu wydanym przez KPCh czytamy, iż cały rozwój sztucznej inteligencji musi „dostosować się do ich socjalistycznych zasad”[20]. Oznacza to, iż Chiny nie zaryzykują postępu w dziedzinie sztucznej inteligencji, jeżeli oznacza to utratę kontroli nad stabilnością polityczną i społeczną kraju. W ostatnich latach Chińczycy dogonili Stany Zjednoczone z niewiarygodną prędkością, ale czy warunki ustanowione przez KPCh powstrzymają ten kraj przed zajęciem pierwszego miejsca na świecie w dziedzinie sztucznej inteligencji?
Ameryka zakazuje eksportu chipów półprzewodnikowych, aby powstrzymać przewagę Chin
Wolnorynkowe, optymistyczne pod względem technologicznym podejście Ameryki do sztucznej inteligencji jest całkowitym przeciwieństwem podejścia Chin, gdzie wszystkim kieruje państwo. Ameryka jest liderem wolnego rynku i jest przekonana, iż regulacje rządowe powstrzymałyby rozwój i ewolucję sztucznej inteligencji. Dla Stanów Zjednoczonych wzrost gospodarczy i dobrobyt są najważniejsze, dlatego też wolność słowa i swobodny dostęp do Internetu powinny podlegać ochronie, a regulacje powinny być brane pod uwagę dopiero, gdy zajdzie taka konieczność. Jednak przede wszystkim w tym wyścigu, którym stawką jest sztuczna inteligencja, Stany Zjednoczone dążą do „umocnienia swojej przewagi technologicznej i militarnej w obliczu nasilającej się amerykańsko-chińskiej rywalizacji technologicznej i narastających napięć geopolitycznych”[21]. Kraj, który będzie w stanie wykorzystać sztuczną inteligencję i zaawansowane technologie w działaniach wojennych i operacjach wojskowych, zmieni globalny porządek świata na swoją korzyść. W rzeczywistości Stany Zjednoczone zakazują eksportu chipów półprzewodnikowych do Chin, próbując zablokować chińskim firmom możliwość prześcignięcia amerykańskich osiągnięć w dziedzinie sztucznej inteligencji i superkomputerów. Zakaz ten nie ogranicza się jednak wyłącznie do chipów półprzewodnikowych produkowanych w USA, ale zabrania również eksportu „wszelkich chipów wyprodukowanych przy użyciu technologii, systemu lub sprzętu pochodzącego z USA”[22]. NVIDIA i AMD, znane również jako dwie amerykańskie firmy, które zdominowały światowy rynek wiodących chipów zasilających, były głównymi firmami dotkniętymi przez te kontrole eksportowe.
Pierwsze tego typu kontrole pojawiły się we wrześniu 2022 r. i koncentrowały się na ograniczeniu sprzedaży wysokowydajnych chipów obliczeniowych NVIDIA A100 i H100. NVIDIA opracowała słabszy układ A800 w odpowiedzi na zakazy eksportu, ale początkowy sukces okazał się krótkotrwały, ponieważ ten układ również zostanie objęty ograniczeniami. Najnowsze rozporządzenie wykonawcze podpisane 9 sierpnia przez prezydenta Bidena zaostrza zakaz importu chipów półprzewodnikowych do Chin, a także zawiera zakazy lub ograniczenia dotyczące amerykańskiej „mikroelektroniki, kwantowych technologii informacyjnych i niektórych systemów sztucznej inteligencji”[23]. Zakazy te nie mogą jednak objąć czarnego rynku, na którym chipy A100 są przemycane i sprzedawane za 20 000 dolarów, co stanowi dwukrotność ceny rynkowej. Nie pomaga również fakt, iż nie ma większej różnicy między używaniem fizycznego chipa a wirtualnie udostępnionego. Na przykład firmom zajmującym się przetwarzaniem danych w chmurze udało się z powodzeniem wypożyczyć „dostęp do kontrolowanych chipów NVIDIA za pośrednictwem chmury”[24]. Chiny nie mają się jednak źle bez wsparcia USA, ponieważ aż 15 proc. ich chipów AI jest produkowanych w kraju, a branża układów scalonych zaczęła się lokować i rozwijać na terenie całego kraju[25]. Niektóre zbiory danych wykazują również, iż w Chinach wciąż znajduje się około pół miliona chipów A100[26]. W związku z tym, choćby jeżeli Stany Zjednoczone kontrolują ogromną produkcję najnowocześniejszych chipów do układów scalonych, Chiny udowodniły, iż znajdują skuteczne metody na uzyskanie przewagi pomimo stale zaostrzających się sankcji i ograniczeń.
Źródło: NVIDIA. “Nvidia A100 Gpus Power the Modern Data Center.” NVIDIA, 2023. https://www.nvidia.com/en-us/data-center/a100/.
Niezwykle pożądany układ A100 NVIDIA pomaga rozwijać sztuczną inteligencję, która może być wykorzystywana do konstruowania autonomicznych samochodów, a choćby broni. Chip może z łatwością zmieścić się w pudełku po butach i stał się popularny na czarnym rynku w Chinach dzięki przemytowi.
Ameryka posiada najlepszy rynek dla biznesu i innowacji: Microsoft, Google, IBM itp.
Poprzez te ingerencje i kontrole eksportu Stany Zjednoczone ostatecznie dążą do ochrony amerykańskich interesów bezpieczeństwa narodowego i mają nadzieję na utrzymanie wiodącej pozycji w zakresie militarnej innowacji. Ameryka jest w stanie wysokiej gotowości, ponieważ technologia stała się „największym sektorem w chińskim indeksie MSCI”[27]. Ponadto Chiny rzekomo „inwestują w sztuczną inteligencję całą moc swojej bazy przemysłowej. W tym roku są na dobrej drodze, by wydać na sztuczną inteligencję około trzy razy więcej niż rząd USA”[28]. Pomimo tych danych Stany Zjednoczone oferują świetny rynek dla biznesu i przodują w zakresie prywatnych inwestycji, jeżeli chodzi o AI. Na przykład „w 2021 r. łączna roczna wartość prywatnych inwestycji w sztuczną inteligencję w Stanach Zjednoczonych przekroczyła o 207 proc. wartość prywatnych inwestycji w sztuczną inteligencję w Chinach”[29]. Ponadto „obecnie wśród firm na całym świecie, które każdego roku inwestują ponad 6 miliardów dolarów w sektor usług cyfrowych, są tylko dwie chińskie firmy, w porównaniu z siedmioma amerykańskimi”[30]. Na podstawie ostatnich badań przeprowadzonych przez Goldman Sachs „inwestycje związane ze sztuczną inteligencją mogą osiągnąć szczytowy poziom od 2,5 do 4 proc. PKB w USA” do końca dekady, co jest równowartością około 100 miliardów dolarów[31]. Stany Zjednoczone są w stanie osiągnąć takie tempo rozwoju ze względu na „krótsze okresy przejściowe między wynalezieniem produktu a jego wprowadzeniem na rynek oraz szybszą adaptację nowych produktów przez przedsiębiorstwa” w porównaniu z Chinami czy Europą[32]. Co więcej, dostęp do zaawansowanych technologii, korzystne uwarunkowania podatkowe, przejrzyste regulacje dotyczące rynku produktowego i otwarta gospodarka to cechy, które sprawiają, iż Stany Zjednoczone tworzą dobry klimat dla szybkiego rozwoju biznesu i innowacji.
Źródło: Zespół Badań Ekonomicznych Goldman Sachs. “AI Investment Forecast to Approach $200 Billion Globally by 2025.” Goldman Sachs, 1 sierpnia 2023 r. https://www.goldmansachs.com/intelligence/pages/ai-investment-forecast-to-approach-200-billion-globally-by-2025.html.
W związku z tym Stany Zjednoczone stanowią doskonały rynek dla inwestycji i są miejscem skupiającym gigantów technologicznych, takich jak Microsoft, Google i IBM. Ponieważ sztuczna inteligencja staje się kolejnym przełomem na rynku, firmy te będą konkurować ze sobą w celu opracowania produktów, narzędzi i usług wykorzystujących sztuczną inteligencję, przekształcenia branży wyszukiwarek internetowych i pomocy w zrewolucjonizowaniu różnych profesji. W szczególności konkurencja między Microsoftem i Google będzie prawdopodobnie najbardziej intensywna. Po udostępnieniu ChatGPT Open-AI Microsoftu, cztery miesiące później Alphabet Google wprowadził narzędzie AI znane jako Bard. Obie korporacje są również liderami w zakresie inwestycji w badania, opracowywania narzędzi open-source (Azure Machine Learning, GitHub Copilot, TensorFlow, JAX) i wdrażania produktów opartych na sztucznej inteligencji (Google Assistant, Google Brain, Azure Cognitive Services, Windows 11). Jednak inni technologiczni giganci, tacy jak Meta i Apple, są podobno również na dobrej drodze do wypuszczenia chatbotów i udostępnienia większej ilości ich zaawansowanych funkcji, jakie oferuje sztuczna inteligencja. Tylko czas pokaże, która z głównych korporacji technologicznych stanie się liderem na rynku sztucznej inteligencji. W związku z tym firmom zagranicznym może być trudno wyprzedzić te uznane amerykańskie marki. Ogólnie rzecz biorąc, doskonałe warunki dla biznesu panujące w Ameryce przyciągają również czołowych chińskich i europejskich inwestorów. Wolnorynkowe podejście Ameryki, które jest atrakcyjne dla inwestorów, ma jednak swoje wady. Przekonanie, iż technologia powinna rozwijać się bez ograniczeń, spowodowało, iż Stany Zjednoczone raczej lekceważąco podchodzą do regulacji dotyczących sztucznej inteligencji.
Według amerykańskiego podejścia, jeżeli powinny istnieć jakiekolwiek regulacje, muszą one zostać opracowane przez same firmy technologiczne, ponieważ eksperci najlepiej rozumieją te kwestie. Firmy mogą zdecydować się na przestrzeganie wytycznych wymienionych w niedawno opublikowanym dokumencie The Blueprint for an AI Bill of Rights, ale nie jest to obowiązkiem. Opublikowany przez Biały Dom w październiku 2022 r. podręcznik zawiera praktyki, których firmy technologiczne powinny przestrzegać, aby zagwarantować, iż wolności i prawa Amerykanów nie zostaną naruszone w związku z wykorzystaniem zautomatyzowanych systemów. Jak dotąd niniejszy dokument stał się najlepszym rozwiązaniem, ponieważ Kongres jest często nieefektywny, opieszały i spolaryzowany. Zanim jakakolwiek regulacja przejdzie przez ten system, sztuczna inteligencja będzie już dziesięć razy bardziej zaawansowana. Mimo tego priorytetowe traktowanie firm technologicznych zaczyna zanikać, ponieważ obywatele stale tracą do nich zaufanie z powodu skandali, takich jak ujawnianie prywatnych informacji klientów, nieświadome gromadzenie danych z mediów społecznościowych i publikowanie profilowanych reklam cyfrowych. Opinia publiczna na temat większej liczby regulacji również uległa zmianie, ponieważ eksperci technologiczni, tacy jak Geoffrey Hinton („ojciec chrzestny” sztucznej inteligencji), Steve Wozniak (współzałożyciel Apple), Elon Musk i Mo Gawdat wypowiedzieli się na temat potencjalnych zagrożeń związanych z niedostateczną regulacją sztucznej inteligencji. Głównym przedmiotem troski wszystkich tych ekspertów jest obawa przed możliwym przejęciem kontroli nad ludźmi przez systemy sztucznej inteligencji i manipulowaniem nimi, przy czym nie mielibyśmy pojęcia, iż coś takiego w ogóle się dzieje.
Stany Zjednoczone mają również inną motywację do wdrożenia przepisów regulujących sztuczną inteligencję w celu stworzenia demokratycznego frontu przeciwko globalnemu autorytarnemu wpływowi Chin[33]. Na przykład, gdyby USA i UE połączyły siły, mogłyby wspólnie działać na rzecz regulacji i standardów zgodnych z wartościami demokratycznymi, prawami człowieka i innowacyjnym środowiskiem. W związku z tym to wspólne przedsięwzięcie uchroniłoby amerykańskie firmy technologiczne przed niepożądanym podporządkowaniem się regulacjom UE „poprzez efekt brukselski”[34]. Aktualnie, jeżeli programiści potrzebują europejskich danych do szkolenia algorytmów, muszą przestrzegać unijnych ram prawnych określonych w unijnej ustawie o sztucznej inteligencji, choćby jeżeli prowadzą działalność poza krajami UE. Dlatego też, jeżeli programiści chcą uniknąć regulacji unijnych, byliby zmuszeni do „opracowania całkowicie nowych algorytmów bez danych europejskich”[35]. W ten sposób efekt brukselski łączy regulacje europejskie z „regulacjami dotyczącymi sztucznej inteligencji zarówno na jej terenie, jak i poza jego granicami”[36]. Mimo to warto byłoby sprawdzić czy USA i UE mogłyby osiągnąć porozumienie, biorąc pod uwagę, iż obecne podejście UE do sztucznej inteligencji zależy w dużej mierze od praworządności i władzy publicznej, aby zagwarantować ochronę praw człowieka i praw demokratycznych. Europejskie regulacje mogą rzeczywiście być zbyt restrykcyjne dla modelu amerykańskiego, który jest wolny od regulacji i ograniczeń.
Europejska ustawa o sztucznej inteligencji: wiodąca strategia w zakresie regulacji sztucznej inteligencji
Chociaż Stany Zjednoczone i Chiny są dwoma głównymi konkurentami w walce o dominację w dziedzinie sztucznej inteligencji, Europa ma szansę objąć prowadzenie. Ten kontynent jest siedzibą uniwersytetów i instytucji, które dostarczyły przełomowych rozwiązań w zakresie badań nad sztuczną inteligencją (Oxford, University College London, ETH Zurich) i zapewnia doskonałą lokalizację dla ośrodków start-upowych zajmujących się AI w prężnie rozwijających się miastach, takich jak Amsterdam, Londyn, Oslo i Paryż, które były już świadkami rozwoju różnych podmiotów z branży AI (DeepMind, Graphcore, Synthesia, Spacemaker AI). Europa również opracowała chatboty AI, które może nie są tak powszechne jak ChatGPT, ale mimo to charakteryzują się wysoką jakością i są udoskonalane.
Pomimo tych dokonań istnieją obawy, iż europejskie przepisy dotyczące sztucznej inteligencji mogą negatywnie wpłynąć na konkurencyjność i rozwój gospodarczy kontynentu. Unijna ustawa o sztucznej inteligencji została uznana za „najbardziej kompleksowe prawodawstwo dotyczące sztucznej inteligencji”[37]. Ustawa przewiduje regulacje dla czterech zdefiniowanych poziomów ryzyka w systemach sztucznej inteligencji: niedopuszczalne ryzyko, wysokie ryzyko, ograniczone ryzyko i w końcu minimalne lub zerowe ryzyko (technicznie nie objęte regulacją). W związku z tym była ona przedmiotem krytyki ze względu na nadmierną regulację, możliwe trudności we wdrażaniu i egzekwowaniu oraz ogólny zakres, ponieważ ustawa obejmuje szeroki zakres zastosowań sztucznej inteligencji. W rezultacie firmy mogą zdecydować się na dokonanie inwestycji gdzie indziej, jeżeli procedury będą zbyt nieprecyzyjne i skomplikowane. Mimo to prawodawstwo UE ma na celu zapewnienie ochrony obywateli i umożliwienie rozwoju sztucznej inteligencji przy jednoczesnym zagwarantowaniu, iż jest ona godna zaufania. Ten standard jest teoretycznie czymś, co firmy powinny już egzekwować. Być może stanowisko Europy w sprawie sztucznej inteligencji można ostatecznie postrzegać jako trzecią, idealną alternatywę między chińskim modelem opartym na polityce państwa a amerykańskim modelem zorientowanym na wolny rynek.
Supermocarstwo, któremu uda się wypracować swoje podejście regulacyjne, będzie miało stosowny wpływ na firmy i rządy na całym świecie, wywołując tym samym globalne skutki gospodarcze i polityczne. Przewaga Europy w zakresie regulacji może zmusić inne kraje poza jej granicami do podporządkowania się efektowi brukselskiemu. Zasadniczo oznacza to, iż UE jednostronnie ustanawia standardy poprzez „atrakcyjność rynku konsumenckiego liczącego 450 milionów osób”[38]. Jednak firmy zagraniczne pójdą w ich ślady tylko w przypadku, gdy UE będzie w stanie znacząco wpłynąć na globalne rynki. Zagraniczne rządy i istniejące standardy organów międzynarodowych również określą wpływ, jaki ta ustawa będzie wywierała[39]. Po drugie, choćby jeżeli Europa wytycza światowe standardy w zakresie regulacji dotyczących sztucznej inteligencji, nie musi to oznaczać, iż będzie ona liderem innowacji w tej dziedzinie.
Innym czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę, jest fakt, iż wartość prywatnych inwestycji w sztuczną inteligencję znacznie wzrosła w Europie, ale przez cały czas ustępuje Chinom i Stanom Zjednoczonym, co opisuję dalej. Marek Figlerowicz, dyrektor Instytutu Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk twierdzi, iż pomimo otrzymania „dziesiątek milionów euro z puli funduszy spójności Unii Europejskiej”, najwyraźniej wciąż nie jest to wystarczająca kwota na prowadzenie zaawansowanych badań nad sztuczną inteligencją[40]. Aby przyciągnąć więcej potencjalnych inwestorów do Europy, muszą oni mieć pewność, iż kontynent ten jest odpowiednim miejscem dla rozwoju technologii. Wyzwaniem dla Europy będzie jednak otrzymywanie funduszy od dużych firm technologicznych na badania i inwestycje, nie stając się przy tym jednocześnie mniej krytyczną wobec ich działań. Biorąc pod uwagę, iż Europa jest liderem w definiowaniu sposobu wykorzystania sztucznej inteligencji, musi ona znaleźć równowagę między regulacjami a zapobieganiem hamowaniu innowacyjności. Unijna ustawa o sztucznej inteligencji ma zostać wdrożona w 2025 roku.
Wykres porównujący prywatne inwestycje w sztuczną inteligencję: Ameryka vs. Chiny vs. UE/Wielka Brytania
Źródło: Standford University, The Race for Artificial Intelligence – Can Europe Compete? | DW Documentary. YouTube YouTube, 2023. https://www.youtube.com/embed/i8ljZYzn0Uc&t=556s.
Prywatne inwestycje w sztuczną inteligencję w Europie znacznie wzrosły z 2 mld dolarów w 2020 r. do około 6,5 mld dolarów w 2021 r.[41].
Czy powinniśmy być zaniepokojeni?
Sztuczna inteligencja została stworzona z myślą o rozwoju ludzkich możliwości i uczynieniu życia przyjemniejszym. Jednak największą obawą jest to, iż rozwój sztucznej inteligencji będzie postępował w tak szybkim tempie, iż ludzie nie będą w stanie go zrozumieć, a tym bardziej kontrolować. W związku z tym może to prowadzić do nieświadomego manipulowania ludźmi przez maszyny i ostatecznie do przejęcia przez nie władzy nad cywilizacją. Takie przejęcie władzy nie oznaczałoby jednak, iż sztuczna inteligencja stałaby się wiecznym dyktatorem. Oznacza to raczej, iż „jeśli [ludzie] przekażą zarządzanie swoją cywilizacją komputerom, stracą motywację do zrozumienia jej [siebie] lub nauczenia następnego pokolenia, jak ją zrozumieć”[42]. Dlatego też sposób, w jaki ludzie uzależniają się i korzystają ze swoich telefonów dzisiaj, będzie podobny do tego, jak ludzie będą reagować na inne urządzenia i produkty oparte na sztucznej inteligencji w przyszłości. Na początku stanie się to udogodnieniem, ale później może spowodować, iż ludzie staną się zbyt zależni od tych urządzeń.
Problem polega na tym, iż społeczeństwo wciąż jest w dużej mierze nieświadome potencjału, jaki może osiągnąć AI. Kiedy ludzie zlecają sztucznej inteligencji wykonanie określonego zadania, ta zrobi wszystko, co w jej mocy, by wykonać dane polecenie. Ponieważ zachowuje się ona zupełnie inaczej niż człowiek, istnieje niepewność co do tego, w jaki sposób osiągnie swoje cele. Na przykład, jeżeli człowiek ma za zadanie pomalować dom, rozsądnym krokiem jest usunięcie rur odpływowych lub farby wokół okien. Lub jeżeli ktoś ma za zadanie kupić bilet lotniczy dla swojego szefa, uzasadnione jest założenie, iż pracownik będzie szukał najlepszej ceny, nie kupi innych produktów w trakcie procesu ani nie udostępni poufnych informacji bankowych innym podmiotom. Sztuczna inteligencja może jednak wykonać to samo zadanie w sposób, którego ludzie nie rozumieją i spowodować niepożądane konsekwencje. Wspomniane przykłady są jednak obarczone niskim ryzykiem. Większe obawy budzi fakt, iż sztuczna inteligencja może dostać się w ręce niewłaściwego podmiotu, takiego jak autorytarny przywódca, który może jej nakazać wykonywanie bardziej nikczemnych działań. Dla przykładu, mógłby poprosić chatbota o pomoc w odzyskaniu kontroli nad społeczeństwem lub dowiedzieć się, jak lepiej manipulować obywatelami[43]. Tymi podmiotami mogą być również przestępcy, którzy szukają najskuteczniejszych metod hakowania i kradzieży tożsamości. W procesie realizacji danego celu sztuczna inteligencja może przeprowadzić cyberatak, naruszyć infrastrukturę, uzbroić technologię lub przejąć kontrolę nad siecią energetyczną.
Jednak sztuczna inteligencja niekoniecznie musi wpaść w niepowołane ręce, aby spowodować niezamierzone, śmiertelne i niebezpieczne konsekwencje. Innym przykładem może być sytuacja, w której AI ma za zadanie dowiedzieć się, jak wyeliminować zanieczyszczenie środowiska i w trakcie tego procesu zdecydować, iż najbardziej efektywną metodą będzie wyeliminowanie ludzi. Właśnie dlatego sztuczna inteligencja nie może być tworzona „z przekonaniem, iż osiągnie cel”[44]. Chociaż są to skrajne przypadki, pokazują one siłę sztucznej inteligencji i sposób, w jaki ludzie mogą stracić kontrolę nad tym złożonym systemem. To dlatego „ojciec chrzestny” sztucznej inteligencji Geoffrey Hinton ostrzegł kiedyś, iż ma ona potencjał do zabijania ludzi i niszczenia cywilizacji. W związku z tym istnieją powszechne obawy, iż sztuczna inteligencja doprowadzi do znacznej redukcji miejsc pracy, stworzy dezinformację i propagandę, zwiększy nierówności (między tymi, którzy mają dostęp do sztucznej inteligencji a tymi, którzy go nie mają) i ogólnie zlikwiduje zapotrzebowanie na ludzkie umiejętności i pracę. Ludzka inteligencja oczywiście znacznie różni się od inteligencji cyfrowej i przez cały czas mamy potencjał do współpracy w celu tworzenia różnych rozwiązań. Jednak pod pewnymi względami „uwolniono już dżina z butelki” i nie ma sposobu, aby teraz odwrócić ten proces.
Zatem czy powinniśmy być zaniepokojeni? Krótka odpowiedź brzmi: tak. Długa odpowiedź brzmi: tak, ale jak w przypadku każdego innego narzędzia, można go użyć do rozwoju lub do destrukcji. Przyszły potencjał sztucznej inteligencji zasadniczo zależy od tego, kto będzie ją kontrolował.
Kto najprawdopodobniej będzie liderem w dziedzinie sztucznej inteligencji?
Biorąc pod uwagę przewagę Ameryki w zakresie prywatnych inwestycji, najlepszy rynek dla technologii, prymat w produkcji chipów obliczeniowych o dużej mocy i wiodące systemy generatywnej sztucznej inteligencji, aktualnie fakty sugerują, iż Stany Zjednoczone zdominują sztuczną inteligencję i krajobraz cyfrowy. Niemniej jednak, dzięki przewadze Chin w dziedzinie badań i rozwoju, zaawansowanej technologii rozpoznawania twarzy i znacznemu wzrostowi finansowania na rzecz sztucznej inteligencji, kraj ten zaczyna deptać USA po piętach. Jednak wiodąca pozycja Europy w zakresie standardów regulacyjnych dotyczących sztucznej inteligencji daje jej nadzieję, iż może kształtować kierunek rozwoju krajobrazu cyfrowego. Do końca obecnej dekady świat zostanie podzielony na dwie sfery państw i firm, na „te z dostępem do najlepszych modeli sztucznej inteligencji i te, które takiego dostępu nie mają”[45]. Sztuczna inteligencja bez wątpienia zmieni globalną równowagę sił, a każde supermocarstwo ma nadzieję stanąć na czele tych zmian. Co więcej, supermocarstwo, które stanie się liderem w dziedzinie sztucznej inteligencji, wyznaczy kierunek nie tylko dla przyszłości technologii i innowacji, ale także dla standardów regulacyjnych dotyczących tego obszaru. Wizja chińskiej dominacji cyfrowej znacznie różni się od wizji amerykańskiej czy europejskiej. Dlatego też wyścig o dominację nad sztuczną inteligencją jest w istocie rywalizacją o rynek i światową władzę, ale także batalią o ocalenie demokratycznych wartości i norm. Sztuczna inteligencja i cyfrowy krajobraz nie mogą być kontrolowane przez niebezpiecznych, autorytarnych przywódców.
Bibliografia:
AI “Godfather” Quits Google Over Dangers of Artificial Intelligence. YouTube. YouTube, 2023. https://www.youtube.com/embed/DsBGaHywRhs.
AI Warfare: Experts Say China’s Advantage Threatens US Global Influence. YouTube. YouTube, 2023. https://www.youtube.com/embed/fk-54x6oZsg&list=LL&index=6.
Bradford, Anu. “The Race to Regulate Artificial Intelligence.” Foreign Affairs, 13 lipca 2023 r. https://www.foreignaffairs.com/united-states/race-regulate-artificial-intelligence?check_logged_in=1.
China has the potential to be a “Powerful Competitor” in Artificial Intelligence. YouTube. YouTube, 2023. https://www.youtube.com/embed/jp902Me_L5c.
„The Chinese Communist Party Is Making Great Strides”: GOP Lawmaker Warns Of China 's AI Development. YouTube. YouTube, 2023. https://www.youtube.com/embed/DsBGaHywRhs.
Engler, Alex. “The EU AI Act Will Have Global Impact, but a Limited Brussels Effect.” Brookings, 4 czerwca 2023 r. https://www.brookings.edu/articles/the-eu-ai-act-will-have-global-impact-but-a-limited-brussels-effect/.
EU Press. “EU AI Act: First Regulation on Artificial Intelligence: News: European Parliament.” News European Parliament, 14 czerwca 2023 r. https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/society/20230601STO93804/eu-ai-act-first-regulation-on-artificial-intelligence.
Fist, Tim, Lennart Heim, i Jordan Schneider. “Chinese Firms Are Evading Chip Controls.” Foreign Policy, 21 czerwca 2023. https://foreignpolicy.com/2023/06/21/china-united-states-semiconductor-chips-sanctions-evasion/.
Freifeld, Karen, Andrea Shalal i David Shepardson. “Biden Orders Ban on Certain US Tech Investments in China.” Reuters, 10 sierpnia 2023 r. https://www.reuters.com/world/white-house-detail-plans-restricting-some-us-investments-china-source-2023-08-09/#:~:text=The%20long%2Dawaited%20order%20authorizes,and%20certain%20artificial%20intelligence%20systems.
Gill, Indermit. “Whoever Leads in Artificial Intelligence in 2030 Will Rule the World until 2100.” Brookings, 17 stycznia 2020 r. https://www.brookings.edu/articles/whoever-leads-in-artificial-intelligence-in-2030-will-rule-the-world-until-2100/.
Zespół Badań Ekonomicznych Goldman Sachs. “AI Investment Forecast to Approach $200 Billion Globally by 2025.” Goldman Sachs, 1 sierpnia 2023 r. https://www.goldmansachs.com/intelligence/pages/ai-investment-forecast-to-approach-200-billion-globally-by-2025.html.
How Will AI Change the World? YouTube. YouTube, 2022. https://www.youtube.com/embed/RzkD_rTEBYs.
Knoema. “US-China AI Competition: Who Is Winning?” |||UNTRANSLATED_CONTENT_START|||Knoema, November 22, 2022. https://knoema.com/infographics/sxovfdc/us-china-ai-competition-who-is-winning#:~:text=(November%202022)%20According%20to%20the,all%20three%20publication%20types%20combined. |||UNTRANSLATED_CONTENT_END|||
NVIDIA “Nvidia A100 Gpus Power the Modern Data Center.” NVIDIA, 2023. https://www.nvidia.com/en-us/data-center/a100/.
The Race for Artificial Intelligence – Can Europe Compete? | DW Documentary. YouTube. YouTube, 2023. https://www.youtube.com/embed/i8ljZYzn0Uc&t=556s.
Szanghaj “Meet Ernie, China’s Answer to ChatGPT.” The Economist, 3 września 2023 r. https://www.economist.com/business/2023/09/03/meet-ernie-chinas-answer-to-chatgpt.
Sharma, Yojana. “CHATGPT Shakes up the AI Research Landscape – but Who Is Ahead?” University World News, 30 marca 2023 r. https://www.universityworldnews.com/post.php?story=2023033010584787#:~:text=China%20and%20the %20United%20States,leader%20in%20AI%20by%202030.
Terrasi, Vincent. “GPT-4: How Is It Different from GPT-3.5?” Search Engine Journal, 22 marca 2023 r. https://www.searchenginejournal.com/gpt-4-vs-gpt-3-5/482463/.
Triolo, Paul, Graham Webster, Rogier Creemers i Elsa Kania. “Full Translation: China’s ‘New Generation Artificial Intelligence Development Plan’ (2017).” DigiChina, 1 października 2021 r. https://digichina.stanford.edu/work/full-translation-chinas-new-generation-artificial-intelligence-development-plan-2017/.
Zhang, Jane i Jesse Levine. “What Is the State of US-China Competition in AI?” Bloomberg.com, 29 czerwca 2023 r. https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-06-29/what-is-the-state-of-us-china-competition-in-ai#xj4y7vzkg.
Zhang, Jane i Sarah Zheng. “AI Is Next Tech Battle for US and China on ChatGPT Frenzy.” Bloomberg.com, 27 czerwca 2023 r. https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-06-27/ai-is-next-tech-battle-for-us-and-china-on-chatgpt-frenzy?embedded-checkout=true.
Przypisy:
[1]Jane Zhang i Jesse Levine, “What Is the State of US-China Competition in AI?,” Bloomberg.com, 29 czerwca 2023 r., https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-06-29/what-is-the-state-of-us-china-competition-in-ai#xj4y7vzkg.
[2]Indermit Gill, “Whoever Leads in Artificial Intelligence in 2030 Will Rule the World until 2100,” Brookings, 17 stycznia 2020 r., https://www.brookings.edu/articles/whoever-leads-in-artificial-intelligence-in-2030-will-rule-the-world-until-2100/.
[3]Tamże.
[4]Tamże.
[5]Vincent Terrasi, “GPT-4: How Is It Different from GPT-3.5?,” Search Engine Journal, 22 marca 2023 r., https://www.searchenginejournal.com/gpt-4-vs-gpt-3-5/482463/.
[6]“The Chinese Communist Party Is Making Great Strides”: GOP Lawmaker Warns Of China 's AI Development, YouTube (YouTube, 2023), https://www.youtube.com/embed/TddVrx4HuSc.
[7]Knoema, “US-China AI Competition: Who Is Winning?,” Knoema, 22 listopada 2022 r., https://knoema.com/infographics/sxovfdc/us-china-ai-competition-who-is-winning#:~:text=(November%202022)%20According%20to%20the,all%20three%20publication%20types%20combined.
[8]Yojana Sharma, “CHATGPT Shakes up the AI Research Landscape – but Who Is Ahead?,” University World News, 30 marca 2023 r., https://www.universityworldnews.com/post.php?story=2023033010584787#:~:text=China%20and%20the %20United%20States,leader%20in%20AI%20by%202030.
[9]Tamże.
[10]Tamże.
[11]Tamże.
[12]Tamże.
[13]Tamże.
[14]Jane Zhang i Sarah Zheng, „AI Is Next Tech Battle for US and China on ChatGPT Frenzy”, Bloomberg.com, 27 czerwca 2023 r., https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-06-27/ai-is-next-tech-battle-for-us-and-china-on-chatgpt-frenzy?embedded-checkout=true.
[15]Paul Triolo i in., “Full Translation: China ‘s‘ New Generation Artificial Intelligence Development Plan ’(2017),” DigiChina, 1 października 2021 r., https://digichina.stanford.edu/work/full-translation-chinas-new-generation-artificial-intelligence-development-plan-2017/.
[16]Anu Bradford, “The Race to Regulate Artificial Intelligence,” Foreign Affairs, 13 lipca 2023, https://www.foreignaffairs.com/united-states/race-regulate-artificial-intelligence?check_logged_in=1.
[17]Szanghaj, “Meet Ernie, China 's Answer to ChatGPT,” The Economist, 3 września 2023 r., https://www.economist.com/business/2023/09/03/meet-ernie-chinas-answer-to-chatgpt.
[18]Tamże.
[19]Anu Bradford, “The Race to Regulate Artificial Intelligence,” Foreign Affairs, 13 lipca 2023 r.
[20]“The Chinese Communist Party Is Making Great Strides”: GOP Lawmaker Warns Of China 's AI Development, YouTube (YouTube, 2023), https://www.youtube.com/embed/TddVrx4HuSc.
[21]Tamże.
[22]Tim Fist, Lennart Heim, and Jordan Schneider, “Chinese Firms Are Evading Chip Controls,” Foreign Policy, 21 czerwca 2023, https://foreignpolicy.com/2023/06/21/china-united-states-semiconductor-chips-sanctions-evasion/.
[23]Karen Freifeld, Andrea Shalal i David Shepardson, „Biden Orders Ban on Certain US Tech Investments in China”, Reuters, 10 sierpnia 2023 r., https://www.reuters.com/world/white-house-detail-plans-restricting-some-us-investments-china-source-2023-08-09/#:~:text=The% 20long % 2Dawaited % 20order % 20authorizes,and%20certain%20artificial%20intelligence%20systems.
[24] Tim Fist, Lennart Heim, i Jordan Schneider, “Chinese Firms Are Evading Chip Controls.”
[25]China Has the Potential to Be a “Powerful Competitor” in Artificial Intelligence, YouTube (YouTube, 2023), https://www.youtube.com/embed/jp902Me_L5c.
[26]Tamże.
[27]Tamże.
[28]AI Warfare: Experts Say China 's Advantage Threatens US Global Influence, YouTube (YouTube, 2023), https://www.youtube.com/embed/fk-54x6oZsg&list=LL&index=6.
[29]Knoema, “US-China AI Competition: Who Is Winning?,” Knoema, 22 listopada 2022 r., https://knoema.com/infographics/sxovfdc/us-china-ai-competition-who-is-winning#:~:text=(November%202022)%20According%20to%20the,all%20three%20publication%20types%20combined.
[30]Tamże.
[31]Zespół Badań Ekonomicznych Goldman Sachs, “AI Investment Forecast to Approach $ 200 Billion Globally by 2025,” Goldman Sachs, 1 sierpnia 2023 r., https://www.goldmansachs.com/intelligence/pages/ai-investment-forecast-to-approach-200-billion-globally-by-2025.html.
[32]Indermit Gill, “Whoever Leads in Artificial Intelligence in 2030 Will Rule the World until 2100,” Brookings, 17 stycznia 2020 r., https://www.brookings.edu/articles/whoever-leads-in-artificial-intelligence-in-2030-will-rule-the-world-until-2100/.
[33]Anu Bradford, “The Race to Regulate Artificial Intelligence,” Foreign Affairs, 13 lipca 2023 r.
[34]Tamże.
[35]Tamże.
[36]Alex Engler, “The EU AI Act Will Have Global Impact, but a Limited Brussels Effect,” Brookings, 4 czerwca 2023 r., https://www.brookings.edu/articles/the-eu-ai-act-will-have-global-impact-but-a-limited-brussels-effect/.
[37]EU Press, “EU AI Act: First Regulation on Artificial Intelligence: News: European Parliament,” News European Parliament, 14 czerwca 2023 r., https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/society/20230601STO93804/eu-ai-act-first-regulation-on-artificial-intelligence.
[38]Alex Engler, “The EU AI Act Will Have Global Impact, but a Limited Brussels Effect,” Brookings, 4 czerwca 2023 r., https://www.brookings.edu/articles/the-eu-ai-act-will-have-global-impact-but-a-limited-brussels-effect/.
[39]Tamże.
[40]|||UNTRANSLATED_CONTENT_START||| The Race for Artificial Intelligence – Can Europe Compete? |||UNTRANSLATED_CONTENT_END|||| DW Documentary, YouTube (YouTube, 2023), https://www.youtube.com/embed/i8ljZYzn0Uc&t=556s.
[41]Alex Engler, “The EU AI Act Will Have Global Impact, but a Limited Brussels Effect,” Brookings, 4 czerwca 2023 r., https://www.brookings.edu/articles/the-eu-ai-act-will-have-global-impact-but-a-limited-brussels-effect/.
[42] How Will AI Change the World?, YouTube (YouTube, 2022), https://www.youtube.com/embed/RzkD_rTEBYs.
[43]AI “Godfather” Quits Google Over Dangers of Artificial Intelligence, YouTube (YouTube, 2023), https://www.youtube.com/embed/DsBGaHywRhs.
[44] How Will AI Change the World?, YouTube (YouTube, 2022), https://www.youtube.com/embed/RzkD_rTEBYs.
[45]|||UNTRANSLATED_CONTENT_START||| The Race for Artificial Intelligence – Can Europe Compete? |||UNTRANSLATED_CONTENT_END|||| DW Documentary, YouTube (YouTube, 2023), https://www.youtube.com/embed/i8ljZYzn0Uc&t=556s.
