Niedobory mikroelementów to cichy wróg plonów — czy wiesz, które rośliny są najbardziej wrażliwe na brak boru, miedzi, manganu czy molibdenu? W Polsce problem ten dotyczy ponad 70% gleb. Dowiedz się, jak rozpoznać niedobory, czym grożą i jak dobrać skuteczne nawozy dolistne.

W poniższej tabeli podano stopień wrażliwości roślin na niedobór mikroelementów. Spośród nich najczęściej w naszych glebach i roślinach brakuje boru (z wyjątkiem zbóż), bowiem ponad 70 proc. polskich gleb wykazuje niedobory tego składnika. Na drugim miejscu pod tym względem jest miedź, niezbędna zwłaszcza dla roślin zbożowych oraz roślin uprawianych na glebach wykazujących wysoką zawartość związków próchnicznych.

Na trzecim miejscu w hierarchii niedoboru składników jest molibden, pobierany wprawdzie przez rośliny w niewielkich dawkach (do kilkunastu g/ha), ale spełniający w roślinach niezmiernie istotną funkcję, związaną z przemianą azotu w białko.

Pod zboża także bor i molibden

W tym miejscu warto zwrócić uwagę na fakt, iż wprawdzie zboża pobierają niewielkie ilości boru (40-70 g z 1 ha) i molibdenu (3-5 g), ale wobec znacznego niedoboru w naszych glebach, celowy jest ich dodatek do powszechnie stosowanych zbożowych nawozów dolistnych, które z reguły wykazują niską koncentrację B i Mo. Oczywiście większą zwyżkę plonu powinien zapewnić odpowiedni udział w nawozie dolistnym także innych składników, głównie magnezu i siarki, niekiedy też manganu i cynku.

Z makroelementów warto zwrócić uwagę na zwiększoną koncentrację fosforu i magnezu (szczególnie w okresie jesiennym i wczesnowiosennym) oraz potasu i azotu (w okresie intensywnego przyrostu biomasy nadziemnej).

Siarka jest słabo przyswajalna po naniesieniu na liść, ale warto ją stosować

Istotna jest też siarka oraz wcześniej wspomniany molibden, które „pomagają” roślinie w przerobie azotu w pełnowartościowe białko. Jednak siarka, dostarczana zwykle z siarczanem magnezu, jest słabo przyswajalna poprzez część nadziemną roślin.

Mimo to po naniesieniu na liście, chroni je przed patogenami chorób grzybowych, zaś po spłukaniu przez deszcz dość łatwo przemieszcza się w glebie i dostaje do korzeni, a z nich do części nadziemnej, a więc nie jest tracona.

Spośród mikroelementów rośliny pobierają w największej ilości mangan i żelazo, choć ich deficyt w roślinach notuje się głównie na glebach obojętnych i zasadowych, jak też (w przypadku Mn) spulchnionych (natlenionych), np. przy uprawie roślin okopowych, zwłaszcza ziemniaków.

Na glebach kwaśnych, ale też zwięzłych (zbitych), czego przykładem mogą też być koleiny po przejeździe maszyn, składniki te występują zwykle w formach łatwo przyswajalnych i są pobierane w dużych, niekiedy nadmiernych ilościach, zwłaszcza mangan.

Na co zwracać uwagę podczas zakupu nawozów dolistnych

Podczas zakupu nawozu dolistnego należy zwracać uwagę na koncentrację składników, mając na uwadze wymagania pokarmowe konkretnej rośliny. Pod tym względem są bowiem znaczne różnice pomiędzy nawozami.

Istotna jest przy tym chelatyzacja mikroelementów metalicznych (miedzi, cynku, manganu i żelaza), bowiem ich stosowanie w postaci soli (siarczanów, azotanów, fosforanów, chlorków) powoduje, iż są przeciętnie 2-5 krotnie słabiej przyswajalne, niż schelatowane.

Należy dodać, iż sole wykazują zwykle większą koncentrację składników, a przy tym zakup 1g czystego składnika wychodzi taniej. Niemniej biorąc pod uwagę ich słabszą przyswajalność, opłacalność zakupu i stosowania tego typu nawozów jest problematyczna.

Stopień wrażliwości roślin na niedobór mikroelementów (x-niewielki, xx-średni, xxx-duży)

*wszystkie rośliny wykazują duże potrzeby pokarmowe w stosunku do manganu, ale jego niedobór uwidacznia się głównie przy ich uprawie na glebach obojętnych, a zwłaszcza zasadowych oraz spulchnionych (napowietrzonych).

** niedobór molibdenu uwidacznia się w większym stopniu na glebach kwaśnych oraz roślinach z rodziny kapustowatych, bobowatych i innych, pod które wnosi się większe dawki N.