Miejsca pamięci, przestrzenie międzypokoleniowe, miejsca i obiekty: kultury, nauki i rekreacji. Kolejny rok z rzędu spacerowaliśmy szlakiem współczesnych realizacji architektonicznych z ich twórcami.
W tegorocznej edycji spacerów, nawiązującej do mapy miejsc i obiektów Mozaika lokalnych tożsamości, zaprosiliśmy uczestników do odwiedzenia czterech miast i miejscowości oraz poznania pięciu współczesnych realizacji architektonicznych. Odwiedziliśmy: Michniów, Warszawę, Gdynię i Jastrzębie-Zdrój. Różnorodność form i funkcji wybranych obiektów oddaje to, jak zróżnicowana jest polska historia i w jaki sposób to właśnie architektura korzystając ze współczesnych środków wyrazu, może wzmacniać lokalność, świadomość i wrażliwość na otoczenie. Podróżowanie szlakiem współczesnej polskiej architektury jest jednym ze sposobów na odkrywanie i poznawanie Polski.
Celem spotkań było nie tylko poznanie przestrzeni w całej Polsce. Równie ważne było stworzenie przestrzeni dialogu: uczestnicy mieli okazję wejść w kontakt z twórcami, twórczyniami oraz lokalnymi ekspertami i badaczami – poznać proces projektowania czy konteksty powstawania obiektów, które znają z codziennego życia lub poznali dzięki spacerom. Punktem wyjścia spotkań jest idea pokazania architektury jako procesu: wieloetapowego, wymagającego współpracy, dialogu i wzajemnego zrozumienia. Taki sposób doświadczania i odkrywania architektury stara się wyjść naprzeciw postrzeganiu jej przez pryzmat tylko i wyłącznie estetyki czy dyskusji pomijających konteksty, niuanse i detale.
Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie z Mirosławem Nizio
Podczas pierwszego spaceru wraz z architektem Mirosławem Nizio odwiedziliśmy obiekt będący przykładem współczesnej interpretacji miejsca pamięci – Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie. Obiekt powstał jako hołd ofiarom pacyfikacji w Michniowie w 1943 roku i wielu innych polskich wsi. Jest to miejsce ważne zarówno dla lokalnej społeczności, jak i obiekt, który poprzez swoją wyrazistą formę, zyskał sławę w Polsce i za granicą, tym samym upowszechniając historię, o której opowiada. Podczas spaceru uczestnicy mogli przyjrzeć się temu, w jaki sposób linearna i ekspresyjna bryła budynku odpowiada narracji przedstawionej wewnątrz – jakiego rodzaju materiały i środki wyrazu zostały wybrane przez projektantów z pracowni Nizio Design International, aby uzyskać spójność formy z treścią. Spacer po Mauzoleum to także opowieść o konsekwencji
w realizowaniu idei projektowej i konieczności dostosowania do działki oraz założeń programowych, przez pracownię projektową dla której nie było to pierwsze zetknięcie z zadaniem stworzenia miejsca pamięci.
Centrum Aktywności Międzypokoleniowej w Warszawie z Dorotą Sibińską oraz Filipem Domaszczyńskim
Drugi spacer odbył się w Warszawie, po obiekcie Centrum Aktywności Międzypokoleniowej spacerowaliśmy wraz z projektantami tego miejsca – Dorotą Sibińską oraz Filipem Domaszczyńskim. W budynku mieszczą się cztery instytucje: żłobek, dom dziennego pobytu dla seniorów, środowiskowy dom samopomocy oraz placówka opiekuńczo-wychowawcza. Wyzwaniem dla architektów z pracowni xystudio, doświadczonej w przestrzeniach dla edukacji i społeczności, było zaprojektowanie całego kompleksu tak, aby wzmocnić międzypokoleniowy charakter tego miejsca, zachowując jednocześnie jego bogaty program, a także by zapewnić udogodnienia dla osób ze specjalnymi potrzebami. Podczas spaceru uczestnicy mogli zobaczyć, w jaki sposób architektura może sprzyjać integracji międzypokoleniowej, jakie znaczenie ma dostępność i w jaki sposób budynek łączy funkcję opieki, edukacji i miejsca dla społeczności lokalnej. Projektanci opowiadali także o procesie projektowym i autorskich rozwiązaniach: od propozycji konkretnych funkcji w obiekcie, doborze kolorystyki i wyposażenia wnętrz, po najmniejsze detale, takie jak tajne przejścia czy schronienia dla zwierząt.
Centrum Przestrzeni Innowacyjnej SGH w Warszawie z Bolesławem Stelmachem
W Warszawie odwiedziliśmy także obiekt dydaktyczny – zaprojektowane przez pracownię Stelmach i Partnerzy, Centrum Przestrzeni Innowacyjnej, które powstało jako część kampusu Szkoły Głównej Handlowej. Celem projektu było stworzenie miejsca, które nie tylko zapewni nowoczesne sale dydaktyczne i przestrzenie do pracy, ale stanie się także centrum wymiany wiedzy i doświadczeń – wspólną przestrzenią otwartą dla wszystkich. Architekci postawili na kontakt z otoczeniem i przyrodą – duże przeszklenia i otwarte atria pozwalają na przenikanie światła naturalnego do wnętrz. W centralnym miejscu budynku znajduje się zielona ściana, na zewnątrz zieleń oplata każdą z czterech kondygnacji, tworząc spójną całość ze strukturalną betonową elewacją. Projektanci starali się nawiązać do tradycji form i obiektów pozostałych obiektów SGH, jednocześnie podchodząc do tego obiektu użyteczności publicznej, jak do projektu domu, w sensie jego komfortu i znaczenia dla użytkowników. Na dachu znajduje się otwarty ogród, z unikalnym widokiem na panoramę Warszawy, dostępny dla osób korzystających z budynku.
Park Leśny na Oksywiu w Gdyni z Barbarą Marchwicką, Kają Pobereżny oraz Michałem Podgórczykiem
Przedostatnim przystankiem tegorocznej odsłony cyklu była Gdynia i nowy park zlokalizowany w oddalonej od centrum części Gdyni. Wspólnie z Barbarą Marchwicką, pełnomocniczką prezydenta miasta Gdyni ds. przestrzeni publicznych oraz projektantami Kają Pobereżny oraz Michałem Podgórczykiem, odwiedziliśmy Park Leśny na Oksywiu. Koncepcja wyłoniona w konkursie została rozwinięta w formie projektu wykonawczego przez inny zespół projektantów – w całym procesie jednak istotna była współpraca, rola miasta jako moderatora pomiędzy użytkownikami, a projektantami. Projekt został zrealizowany w ramach programu rewitalizacji Miasta Gdynia. Park na Oksywiu to przykład współczesnej i świadomie kształtowanej przestrzeni publicznej, łączącej dbałość o dostępność, ekologię i tożsamość miejsca. Celem inwestycji było nie tylko stworzenie atrakcyjnego i bezpiecznego miejsca rekreacji, ale przede wszystkim połączenie dwóch części dzielnicy: działanie mające wymiar zarówno przestrzenny, jak i społeczny. Minimalistyczne formy infrastruktury – ławki, barierki, lampy – zostały zaprojektowane tak, aby komponowały się z otoczeniem lasu i nie przytłaczały go, a ich kolorystyka nawiązuje do znajdujących się w pobliżu i widocznych pomiędzy drzewami, dźwigów portowych. Oświetlenie pozwala bezpiecznie korzystać z parku również po zmroku, czyniąc go dostępnym i przyjaznym także wieczorem.
Sala koncertowa PSM w Jastrzębiu-Zdroju z Mariuszem Komrausem i Aleksandrem Bednarskim
Tegoroczny cykl wydarzeń zakończyliśmy spacerem z Mariuszem Komrausem oraz Aleksandrem Bednarskim po Sali Koncertowej Państwowej Szkoły Muzycznej w Jastrzębiu-Zdroju. Realizacja pracowni SLAS Architekci w 2024 roku znalazła się na liście polskich nominacji do międzynarodowego konkursu EU Mies Award. Zdobyła również uznanie mieszkańców i odwiedzających, dzięki nietypowej formie, która w ciągu dnia odbija światło słoneczne i przestrzeń wokół, natomiast nocą rozświetla okolicę. Wewnątrz budynku znajduję się sala koncertowa mogąca pomieścić ponad 300 osób. Jest to przestrzeń zaprojektowana z myślą o precyzji akustycznej, wykonana ze specjalnych materiałów oraz technologii, pozwalających na idealne przemieszczanie się dźwięku. Współpracując z akustykami i inżynierami dźwięku projektanci stworzyli miejsce, które nie tylko wyróżnia się interesującym wnętrzem, a także dorównuje profesjonalnym salom koncertowym. Opowieści projektantów towarzyszył krótki występ muzyczny.
Więcej przykładów współczesnej polskiej architektury, którą warto znać i warto odwiedzić, znajdziecie na mapie: Mozaika lokalnych tożsamości.
Dziękujemy uczestnikom za czynny udział i zachęcamy do podróżowania po Polsce szlakiem współczesnej polskiej architektury.
Dziękujemy za przyjęcie zaproszenia i współtworzenie z nami cyklu Mozaika lokalnych tożsamości: spacery: Mirosław Nizio, Dorota Sibińska, Filip Domaszczyński, Bolesław Stelmach, Barbara Marchwicka, Kaja Pobereżny, Michał Podgórczyk, Mariusz Komraus i Aleksander Bednarski.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Realizacja kompleksowego projektu działań edukacyjnych, wystawienniczych i wydawniczych „Architektura bliżej”.
