2 godzin temu
Królewska Szwedzka Akademia Nauk ogłosiła, iż Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych za rok 2025 otrzymują Joel Mokyr, Philippe Aghion i Peter Howitt. Nagrodę przyznano za wyjaśnienie mechanizmu wzrostu gospodarczego napędzanego innowacjami.
Połowę nagrody przyznano Joelowi Mokyrowi z Northwestern University w Evanston w stanie Illinois „za zidentyfikowanie warunków niezbędnych do utrzymania długofalowego wzrostu poprzez postęp technologiczny”.
Drugą połowę nagrody przyznano Philippe’owi Aghionowi z Collège de France i INSEAD i London School of Economics and Political Science oraz Peterowi Howittowi z Brown University w Providence w stanie Rhode Island „za teorię trwałego wzrostu poprzez twórczą destrukcję”.
Za co przyznano nagrodę?
„W ciągu ostatnich dwóch stuleci świat po raz pierwszy w historii doświadczył trwałego wzrostu gospodarczego. Zjawisko to wyciągnęło ogromne rzesze ludzi z ubóstwa i stworzyło fundamenty naszego dobrobytu”, wskazuje Królewska Szwedzka Akademia Nauk w wydanym komunikacie.
Tegoroczni laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii – Joel Mokyr, Philippe Aghion i Peter Howitt – wyjaśnili, w jaki sposób innowacje stanowią siłę napędową dalszego postępu, podkreśla Akademia.
Akademia przypomina, iż postęp technologiczny dokonuje się w szybkim tempie i wpływa na każdego z nas – nowe produkty i metody produkcji nieustannie zastępują stare. „Ten niekończący się cykl stanowi podstawę trwałego wzrostu gospodarczego, który przekłada się na wyższy standard życia, lepsze zdrowie i jakość życia ludzi na całym świecie”, wskazuje.
„Nie zawsze jednak tak było. Wręcz przeciwnie – przez większość historii ludzkości normą była stagnacja. Choć co pewien czas pojawiały się ważne odkrycia, które prowadziły do poprawy warunków życia i wzrostu dochodów, rozwój zawsze w końcu się zatrzymywał”, dodaje.
Joel Mokyr, korzystając ze źródeł historycznych, badał, jak to się stało, iż trwały wzrost gospodarczy stał się nowym standardem. Wykazał, iż aby innowacje mogły następować po sobie w procesie samonapędzającym, potrzebna jest nie tylko wiedza o tym, iż „coś działa”, ale także naukowe zrozumienie „dlaczego” to coś działa.
Jak podkreśla Akademia, takiego rozumienia często brakowało przed rewolucją przemysłową, co utrudniało rozwijanie wcześniejszych odkryć i wynalazków. Mokyr podkreślał również znaczenie otwartości społeczeństwa na nowe idee i gotowości do zmian.
Mechanizmy stojące za trwałym wzrostem badali również Philippe Aghion i Peter Howitt. W artykule z 1992 roku stworzyli matematyczny model tzw. twórczej destrukcji – procesu, w którym nowy i lepszy produkt wypiera z rynku wcześniejsze rozwiązania.
Według nich innowacja jest zatem twórcza, ponieważ wnosi coś nowego, ale jednocześnie destrukcyjna, gdyż firmy opierające się na przestarzałych technologiach tracą pozycję rynkową.
„Laureaci pokazali na różne sposoby, iż twórcza destrukcja generuje konflikty, które należy rozwiązywać w sposób konstruktywny. W przeciwnym razie innowacje mogą zostać zablokowane przez istniejące przedsiębiorstwa i grupy interesu obawiające się utraty korzyści”, zaznacza Akademia.
– Prace laureatów pokazują, iż wzrost gospodarczy nie jest czymś oczywistym. Musimy pielęgnować mechanizmy leżące u podstaw twórczej destrukcji, by nie popaść ponownie w stagnację – powiedział John Hassler, przewodniczący Komitetu ds. Nagrody w dziedzinie nauk ekonomicznych.
Nobel z ekonomii
Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych, zwana potocznie Nagrodą Nobla z ekonomii przyznawana jest corocznie przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk.
Nagroda ta nie została wymieniona w testamencie Alfreda Nobla. Jest fundowana od 1969 roku przez szwedzki bank centralny − Bank Szwedzki. Nie pochodzi zatem z funduszy z których jest finansowanych pięć Nagród Nobla.
Do 2024 roku przyznano 56 nagród 96 laureatom. Najwięcej, bo aż 15 laureatów, pochodziło z Uniwersytetu Chicagowskiego. Do 2007 r. najwięcej, bo 8 nagród, przyznano w dziedzinie makroekonomii.
