NBP: Bank odnotują spadki NIM w najbliższych kwartałach m.in. przez niższe stopy proc.

Warszawa, 12.06.2025 (ISBnews) – Marże odsetkowe netto (NIM) banków będą prawdopodobnie spadać w nadchodzących kwartałach można spodziewać się spadku NIM w związku z łagodzeniem polityki pieniężnej Narodowego Banku Polskiego (NBP), ocenia bank centralny. Na spadek NIM może dodatkowo wpływać konieczność emisji długoterminowych instrumentów dłużnych służących spełnieniu rekomendacji nadzorczych (MREL, WFD).

“W nadchodzących kwartałach można spodziewać się spadku NIM w związku z łagodzeniem polityki pieniężnej NBP. Już dokonane i oczekiwane przez uczestników rynków finansowych obniżki stóp procentowych NBP wpłyną ujemnie na marże odsetkowe banków ze względu na charakter ekspozycji polskiego sektora bankowego na ryzyko stopy procentowej” – czytamy w “Raporcie o stabilności systemu finansowego”.

Wyniki testu SOT NII wskazują, iż niższe stopy procentowe silniej uszczuplą wyniki banków spółdzielczych ze względu na ich model biznesowy, a w mniejszym stopniu wpłyną na wyniki banków komercyjnych. Banki komercyjne ograniczają wrażliwość wyniku odsetkowego przez wydłużanie średniego terminu przeszacowania swoich aktywów (udzielając kredytów o okresowo stałej stopie procentowej, kupując obligacje o stałym oprocentowaniu) lub dzięki transakcji pochodnych, wskazano także w materiale.

“Na spadek NIM może dodatkowo wpływać konieczność emisji długoterminowych instrumentów dłużnych służących spełnieniu rekomendacji nadzorczych (MREL, WFD). Instrumenty takie co do zasady są oprocentowane wyżej niż depozyty bankowe, ponieważ ich nabywanie wiąże się z wyższym ryzykiem” – czytamy dalej.

NBP podał także w raporcie, iż średnia marża kredytowa dla złotowych kredytów mieszkaniowych w okresie 2014-2025 kształtowała się na poziomie ok. 2,7%, przy czym była ona różna dla różnych typów kredytów. W przypadku kredytów oprocentowanych według stopy zmiennej, w pierwszym kwartale 2025 r. marże kredytowe osiągnęły historycznie niski poziom – poniżej 2%. Marże na kredytach o oprocentowaniu okresowo stałym były o ok. 0,5 pkt proc. wyższe, co może wynikać między innymi z konieczności uwzględnienia ryzyka przedpłat.

“Niemniej, począwszy od drugiego półrocza 2022 r., pomimo wyższych marż, oprocentowanie kredytów o stopie okresowo stałej było bardziej atrakcyjne dla klienta niż oprocentowanie kredytów o stopie zmiennej. Wynikało to z kształtowania się oczekiwań rynkowych co do spadku stóp procentowych w dłuższym terminie. Niższe oprocentowanie kredytów oprocentowanych według okresowo stałej stopy, wraz z zachętami regulacyjnymi spowodowało, iż ten typ kredytu był częściej wybierany przez kredytobiorców (udział nowych kredytów o okresowo stałym oprocentowaniu systematycznie wzrastał z około 5% w 2021 r. do ponad 80% w pierwszym kwartale 2025 r.)” – napisano w raporcie.

Bank centralny zwrócił tez uwagę, iż w ujęciu historycznym marże kredytowe w Polsce kształtują się w tej chwili poniżej długoterminowej średniej.

“Są one jednak wyższe niż średnio w innych krajach UE, co częściowo wynika z czynników specyficznych dla polskiego sektora bankowego. Po uwzględnieniu tych czynników – podatku bankowego od aktywów oraz kosztów ryzyka przedpłat, które w Polsce są uwzględnianie w momencie udzielania kredytu i obciążają wszystkich kredytobiorców, a nie tylko tych faktycznie nadpłacających kredyty – marże nie odbiegają istotnie od średniej dla państw UE, chociaż przez cały czas ją przewyższają” – wskazano w raporcie.

Mimo wysokiej marży odsetkowej netto zyskowność sektora bankowego w Polsce jest umiarkowana w porównaniu z sektorami bankowymi w innych krajach UE, zauważył też NBP.

“Zwrot z kapitału (ROE) polskiego sektora bankowego na koniec III kwartału 2024 r. po raz pierwszy od kilku lat nieznacznie przekraczał medianę dla państw Unii Europejskiej, ale był zauważalnie niższy niż w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Zyskowność sektora bankowego w Polsce jest również umiarkowana w porównaniu z innymi krajowymi instytucjami finansowymi. Wśród przyczyn relatywnie niższej zyskowności krajowych banków można wymienić ich efektywne opodatkowanie oraz specyficzne dla polskiego sektora bankowego wysokie (chociaż niższe niż rok wcześniej) koszty ryzyka prawnego. Polskie banki osiągają również niższe dochody nieodsetkowe niż banki z innych państw UE, a także mają przeciętną efektywność kosztową (z pominięciem podatków). Na ich zyskowność w ostatnich latach korzystnie natomiast wpływa niewielkie obciążenie kosztami ryzyka kredytowego” – napisał bank centralny.

NBP ocenił także, iż efektywne opodatkowanie banków zmniejszało się w ostatnich latach, ale przez cały czas pozostawało relatywnie wysokie.

“Łączną efektywną stopę podatku od niektórych instytucji finansowych (tzw. podatku od aktywów) i CIT w bankach można szacować na 29% w 2024 r. w porównaniu z 32% rok wcześniej i niespełna 20% przed 2016 r. Przyczyną wyższej, niż stawka ustawowa, efektywnej stopy podatku CIT jest m.in. nieuznawanie podatku od aktywów oraz części ponoszonych przez banki kosztów (w tym odpisów na ryzyko prawne) przy obliczaniu dochodu do opodatkowania. Do przejściowego spadku efektywnej stopy CIT w ostatnich kilku kwartałach przyczyniło się wykorzystanie przez banki możliwości (obowiązującej tymczasowo – do końca 2026 r.) pomniejszenia dochodu do opodatkowania o równowartość umorzonych klientom kredytów mieszkaniowych (np. przy zawieraniu ugód)” – czytamy w raporcie.

Banki, podobnie jak większość podmiotów gospodarczych, mierzyły się z rosnącymi kosztami działania. Szczególnie gwałtownie (o 13%) zwiększały się koszty pracownicze, przy nieznacznie rosnącym zatrudnieniu (1% r/r). W rezultacie wskaźniki efektywności kosztowej banków (tzn. koszty operacyjne do aktywów i do wyniku działalności bankowej) nieznacznie się pogorszyły. W nadchodzących kwartałach można oczekiwać dalszego wzrostu płac w sektorze bankowym. Koszty banków zwiększy też przywrócenie składki na fundusz gwarantowania depozytów BFG, wskazano w materiale.

(ISBnews)