Nowa umowa handlowa UE–Ukraina weszła w życie. Co to oznacza dla polskich rolników?

Od 29 października 2025 roku obowiązuje nowa umowa handlowa między Unią Europejską a Ukrainą, kończąca okres pełnej, jednostronnej liberalizacji handlu, który trwał od wybuchu wojny. Nowe zasady oznaczają powrót do mechanizmów znanych z Układu Stowarzyszeniowego UE–UA, ale z istotnymi modyfikacjami – część z nich to efekt polskich nacisków w Brukseli.

Nowa umowa handlowa UE–Ukraina weszła w życie. Co to oznacza dla polskich rolników?

Koniec pełnej liberalizacji, ale nie pełne zwycięstwo Polski

Polska od miesięcy apelowała o bardziej restrykcyjne zabezpieczenia rynku rolnego przed nadmiernym napływem ukraińskich produktów. Choć nie wszystkie postulaty zostały uwzględnione, to jednak nowe porozumienie zawiera kilka kluczowych zapisów chroniących unijnych i polskich producentów.

Wśród najważniejszych mechanizmów ochronnych znalazły się:

• Utrzymanie systemu cen wejścia – w przypadku importu warzyw i owoców z Ukrainy przez cały czas obowiązuje system chroniący rynek przed zaniżonymi cenami.
• Kontyngenty taryfowe dla wrażliwych towarów – takich jak cukier, mięso drobiowe i jaja. Import tych produktów bez cła będzie możliwy tylko w określonych ilościach, które jednak z czasem mogą rosnąć.
• Nowa klauzula ochronna – umożliwia czasowe wycofanie koncesji taryfowych, jeżeli import z Ukrainy doprowadzi do poważnych zakłóceń na rynku, choćby w jednym państwie członkowskim.
• Zasada wzajemności – kontyngenty przyznane UE w handlu z Ukrainą będą co najmniej tak duże, jak te, które przyznano stronie ukraińskiej. Dotyczy to m.in. mięsa wieprzowego, drobiowego i cukru.
• Warunkowe koncesje – kolejne ułatwienia handlowe dla Ukrainy będą możliwe dopiero po dostosowaniu ukraińskiego prawa do unijnych norm dotyczących pestycydów i dobrostanu zwierząt, i to w ciągu trzech lat.

Korzyści także dla eksportu z UE

Nowe przepisy wprowadzają również częściową liberalizację eksportu z Unii Europejskiej na rynek ukraiński. To dobra wiadomość m.in. dla polskiego sektora mleczarskiego, który zyska szerszy dostęp do wschodniego rynku.

– Nowa umowa przywraca równowagę i bardziej partnerskie relacje w handlu, a jednocześnie daje rolnikom poczucie większego bezpieczeństwa – ocenia jeden z przedstawicieli resortu rolnictwa.

Polska przez cały czas chroni swoje granice

Choć porozumienie dotyczy całej Unii, w Polsce przez cały czas obowiązuje bezterminowy zakaz importu z Ukrainy takich produktów jak pszenica, kukurydza, rzepak i słonecznik oraz niektórych przetworów z tych surowców.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zdecydowanie podkreśla, iż nowa umowa nie zmienia polskich przepisów krajowych i nie znosi obowiązującego zakazu. W praktyce oznacza to, iż mimo otwarcia rynku unijnego, polski rynek zbóż i oleistych pozostaje chroniony.

Kontrole i wymogi bezpieczeństwa przez cały czas obowiązują

Wszystkie towary sprowadzane z Ukrainy muszą spełniać unijne normy sanitarne, weterynaryjne i fitosanitarne, a ich wjazd do UE jest kontrolowany przez odpowiednie służby i inspekcje państw członkowskich, w tym PIORiN, IJHARS i Inspekcję Weterynaryjną.

Co dalej?

W kolejnych miesiącach unijne instytucje mają monitorować wpływ nowej umowy na rynek rolny. jeżeli pojawią się niepokojące sygnały – np. nadpodaż taniego drobiu lub cukru – możliwe będzie szybkie uruchomienie klauzuli ochronnej.

Dla polskich rolników oznacza to jedno: handel z Ukrainą wraca na bardziej przewidywalne tory, ale czujność pozostaje konieczna. Branża będzie uważnie obserwować, czy w praktyce nowe przepisy rzeczywiście zapewnią skuteczną ochronę rynku.