Nowe zasady zastrzegania numeru PESEL? Pismo trafiło do ministra

Zdjęcie: Polsat News


Możliwość zastrzegania numeru PESEL przez rodziców i opiekunów prawnych dzieci może niedługo stać się rzeczywistością. Prezes UODO oficjalnie zwrócił się do ministra cyfryzacji z wnioskiem o zmiany legislacyjne. To odpowiedź na rosnące zagrożenia związane z kradzieżą tożsamości najmłodszych.


Dane dzieci bez ochrony? Coraz głośniej mówi się o potrzebie zmian. W dobie cyfryzacji i coraz częstszych przypadków kradzieży danych osobowych, zabezpieczenie numeru PESEL staje się nie tylko koniecznością, ale wręcz obowiązkiem - także w odniesieniu do najmłodszych obywateli. Obecne przepisy pozwalają na zastrzeżenie numeru PESEL wyłącznie osobom pełnoletnim. Teraz może się to zmienić. Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO) oficjalnie zaapelował do ministra cyfryzacji o rozpoczęcie prac legislacyjnych w tej sprawie.Reklama


UODO mówi "dość": PESEL dziecka też trzeba chronić


Jak poinformował Urząd Ochrony Danych Osobowych w najnowszym komunikacie, prezes Mirosław Wróblewski wystosował pismo do wicepremiera i ministra cyfryzacji Krzysztofa Gawkowskiego, w którym wskazał na potrzebę umożliwienia rodzicom i opiekunom prawnym zastrzegania numeru PESEL osób małoletnich.


Impulsem do tej interwencji były sygnały napływające do UODO, które wskazują na brak realnych mechanizmów chroniących dzieci przed kradzieżą tożsamości. Wróblewski przypomniał również, iż już w 2023 roku zwracał na ten problem uwagę Kancelarii Prezesa Rady Ministrów podczas opiniowania projektu ustawy mającej zapobiegać kradzieży tożsamości.
"Nieuwzględnienie możliwości zastrzegania numerów PESEL osób małoletnich niezasadnie pozbawiać je będzie możliwości skorzystania z projektowanych środków przeciwdziałających kradzieży tożsamości, szczególnie iż ustawa Kodeks cywilny dopuszcza dokonywanie niektórych czynności prawnych przez osoby małoletnie" - podkreślił Wróblewski.


PESEL pod kluczem... ale tylko dla dorosłych


Zgodnie z obowiązującą ustawą o ewidencji ludności z 2010 roku, tylko osoba pełnoletnia może nieodpłatnie zastrzec lub cofnąć zastrzeżenie swojego numeru PESEL. W przypadku osób dorosłych niemających pełnej umiejętności czynności prawnych, zastrzeżenia może dokonać pełnomocnik, opiekun prawny albo kurator - o ile istnieją ku temu przesłanki takie jak choroba, niepełnosprawność czy inna trudność uniemożliwiająca złożenie wniosku.
Dzieci jednak nie są objęte tą ochroną. Ich dane pozostają formalnie bez możliwości zastrzeżenia, choćby jeżeli są potencjalnie narażone na wyłudzenia.


Skoro dowód i paszport można, to dlaczego nie PESEL?


W swoim komunikacie prezes UODO zwraca uwagę, iż w innych obszarach prawa opiekunowie prawni i rodzice mają już zagwarantowaną możliwość podejmowania działań w imieniu dziecka. Przykładem są ustawy o dokumentach paszportowych oraz o dowodach osobistych - rodzice mogą składać wnioski o wydanie dokumentów, a także je unieważniać w razie ich zgubienia lub zniszczenia.
"Obecny kształt przepisów ustawy o ewidencji ludności pozostawia istotną lukę w ochronie danych osobowych osób małoletnich w zakresie zastrzegania numeru PESEL, którą należałoby precyzyjnie uzupełnić" - ocenił Wróblewski. Prezes UODO zadeklarował pełne wsparcie merytoryczne dla ewentualnych prac legislacyjnych, które miałyby doprowadzić do wdrożenia mechanizmów zabezpieczających dane dzieci.
"Wypracowanie przepisów zapewniających ochronę danych osób małoletnich ma bowiem szczególne znaczenie w dobie postępującej cyfryzacji oraz coraz częstszych przypadków kradzieży danych" - zaznaczył.


Zastrzeżenie numeru PESEL, czyli co?


Od czerwca 2024 roku w Polsce istnieje możliwość zastrzegania numeru PESEL, co ma na celu ochronę przed wyłudzeniami kredytów i usług na cudze dane. Mechanizm ten, jak informuje Ministerstwo Cyfryzacji na portalu Gov.pl, polega na wpisaniu PESEL do rejestru zastrzeżeń, który sprawdzają banki, operatorzy telekomunikacyjni oraz notariusze. Dzięki temu nie można zaciągnąć kredytu ani wyrobić duplikatu karty SIM na ten numer.
Jak podkreśla TVN24, zastrzeżenie PESEL nie ogranicza dostępu do usług zdrowotnych czy urzędowych, więc codzienne funkcjonowanie pozostaje bez zmian. Proces blokady jest prosty i bezpłatny. Można go wykonać przez aplikację mObywatel, serwis gov.pl lub osobiście w urzędzie. Efekt jest natychmiastowy, a cofnięcie zastrzeżenia wymaga 30-minutowego oczekiwania przed ponownym zablokowaniem.
Eksperci z ChronPESEL.pl wskazują, iż chociaż mechanizm znacząco utrudnia oszustom wykorzystanie danych, nie chroni przed wszystkimi zagrożeniami, na przykład danymi w rejestrach firm. Mimo to jest to istotny krok w kierunku zwiększenia bezpieczeństwa danych osobowych w Polsce.
Agata Jaroszewska