Od sadzonki do zbioru – jak powstaje wysokiej jakości materiał szkółkarski

Zapewnienie dobrej jakości sadzonek i materiału szkółkarskiego to jeden z kluczowych czynników decydujących o powodzeniu upraw sadowniczych w Polsce. Nadzór nad całym procesem – od produkcji po sprzedaż – sprawuje Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN), dbając o zgodność z przepisami oraz jakość i zdrowotność roślin.

Od sadzonki do zbioru – jak powstaje wysokiej jakości materiał szkółkarski Foto:PIORiN

Dlaczego jakość materiału szkółkarskiego ma znaczenie?

Odpowiedni materiał szkółkarski to fundament każdej profesjonalnej uprawy – zarówno sadu owocowego, plantacji krzewów, jak i uprawy truskawek. Dobrej jakości rośliny to większa szansa na plon, lepsza odporność na choroby oraz większe bezpieczeństwo inwestycji dla producentów.

Weryfikacja i produkcja materiału kwalifikowanego

W 2024 roku PIORiN przeprowadziła urzędową ocenę polową na powierzchni 475,6 ha, obejmującą 191 gospodarstw szkółkarskich. Produkcją materiału szkółkarskiego zajmowało się łącznie 1077 gospodarstw, w tym:

• 24 gospodarstwa – tylko materiał kwalifikowany,
• 167 gospodarstw – materiał kwalifikowany i CAC,
• 886 gospodarstw – tylko materiał CAC.

Najwięcej takich gospodarstw działało w województwach lubelskim, mazowieckim i podkarpackim.

Jakie rośliny dominowały w produkcji?

Największy udział miały:

• Szkółki drzewek owocowych – 194,4 ha (40,9%),
• Plantacje podkładek wegetatywnych – 93,3 ha (19,6%),
• Plantacje sadzonek truskawek – 77,9 ha (16,4%).

W 2024 roku wyprodukowano około 6,3 mln drzewek kwalifikowanych, czyli o 15,5% mniej niż w 2023 r. Największy udział miały drzewka jabłoni domowej, które stanowiły prawie 70% produkcji, obejmując 72 odmiany, z czego najpopularniejsze to:

• Golden Delicious (Reinders, Camspur),
• Gala (Must, Schnico),
• Szampion (Reno, Arno, Reno 2),
• Idared (Najdared, Idaredest).

Te cztery grupy odmian odpowiadały za ponad połowę całej produkcji drzewek jabłoni.

Produkcja krzewów i sadzonek truskawek

W 2024 roku wyprodukowano ponad 9 mln kwalifikowanych krzewów jagodowych, co oznacza spadek o 23,6% w stosunku do roku poprzedniego. Największy udział miały:

• Porzeczka czarna,
• Malina,
• Borówka wysoka.

Z kolei produkcja kwalifikowanych sadzonek truskawek wyniosła około 48 mln sztuk, co oznacza spadek aż o 37,5% względem 2023 roku.

Coraz większy udział materiału CAC

Alternatywą dla materiału kwalifikowanego i elitarnego jest materiał CAC (Conformitas Agraria Communitatis), którego produkcja stale rośnie. W 2024 roku:

• Drzewka CAC wytwarzano na 633,2 ha,
• Wyprodukowano ponad 28,1 mln sztuk, z czego 50,5% to jabłonie (ok. 14 mln szt.).

Produkcja krzewów jagodowych CAC wyniosła 42,2 mln sztuk, co oznacza spadek o 9,5% w porównaniu z rokiem wcześniejszym. Najwięcej materiału CAC powstało w województwach: podkarpackim, lubelskim i mazowieckim.

Dlaczego warto inwestować w certyfikowany materiał szkółkarski?

Materiał o potwierdzonej jakości – wolny od patogenów, z dobrze rozwiniętym systemem korzeniowym – lepiej się przyjmuje po posadzeniu, szybciej rośnie i jest bardziej odporny na czynniki stresowe. To bezpośrednio przekłada się na wyższe i stabilniejsze plony, co ma najważniejsze znaczenie dla dochodowości gospodarstw sadowniczych.