Operacje otwartego rynku Repo i Reverse Repo – jak wpływają na rynek?

3 tygodni temu

Płynność – oto co jest od lat niezmiernie istotne dla inwestorów. I ta płynność jest zapewniania m.in. na drodze operacji repo. W jaki sposób takie operacje wpływają na rynek inwestycyjny? A jaki wpływ mają operacje reverse repo? Wyjaśniamy.

Z tego artykułu dowiesz się:

Co to są operacje otwartego rynku?
Czym są operacje repo i reverse repo?
Kiedy stosowane repo i reverse repo na dużą skalę?
Jak repo i reverse repo wpływają na rynek akcji, obligacji i walut?

Tytuł tego artykułu może budzić grozę. Ale to tylko takie złudzenie. Niepotrzebnie się trwożycie, wy, którzy zaczęliście czytać. Zaraz wszystko wyjaśnimy i okaże się, iż nie taki diabeł straszny i wszystko stanie się niezwykle klarowne.

Otóż w ostatnich latach niezwykle istotna dla rynku inwestycyjnego stała się płynność. Ona zawsze taka była, ale jednak ostatnie lata przyniosły kosmiczny wręcz wzrost jej znaczenia, stała się ona jednym z 2-3 najważniejszych dla inwestorów czynników wpływających na to, czy mamy na rynku tryb risk-on (zielone światło dla ryzyka) czy risk-off (preferencja dla bezpiecznych aktywów). I w tym kontekście operacje repo i reverse repo są niezwykle istotne, nie tylko stopy procentowe czy operacje QE (luzowania ilościowego).

Jednak żeby to wszystko zrozumieć, trzeba zacząć od samiutkiego początku.

Czym są operacje otwartego rynku repo i reverse repo

Banki centralne na całym świecie odpowiadają za politykę pieniężną. Wpływają na stopy procentowe, ale też zawierają transakcje na rynku międzybankowym. I tutaj pojawiają się operacje otwartego rynku – to transakcje dokonywane z inicjatywy banku centralnego z bankami komercyjnymi, w ramach których dochodzi do kupna i sprzedaży papierów wartościowych, najczęściej dłużnych banku centralnego. W ten sposób banki centralne oddziałują na wysokość krótkoterminowych stóp procentowych na rynku międzybankowym, bo zwiększają lub zmniejszają wielkość środków pieniężnych na rachunkach banków komercyjnych w banku centralnym. W Polsce NBP emituje i sprzedaje głównie 7-dniowe bony pieniężne.

Tytułowe transakcje typu repo to transakcje warunkowego zakupu lub porozumienia odkupu (z ang.: repurchase agreement). Zakładają one wystąpienie transakcji odwrotnej. Jak to wygląda w praktyce? Ano tak, iż Narodowy Bank Polski skupuje papiery wartościowe od banków komercyjnych, które zobowiązują się do ich wykupienia w ustalonym terminie i za uzgodnioną kwotę. Sens ekonomiczny repo można porównać do pożyczki zaciąganej pod zastaw bonów.

Z kolei transakcje typu reverse repo to operacje, w których bank centralny sprzedaje bony bankom komercyjnym, a następnie odkupuje papiery w ustalonym terminie. Innymi słowy: instytucja finansowa, która posiada nadmiar gotówki, może zdeponować ją w banku centralnym, otrzymując w zamian oprocentowanie.

Traktując sprawę bardziej „słownikowo”, to transakcja repo jest umową, w której jedna ze stron sprzedaje papiery wartościowe, a jednocześnie zobowiązuje się do odkupienia w ustalonym dniu takich samych lub równoważnych papierów wartościowych. W ten sposób pobudzana jest aktywność gospodarcza, ponieważ banki komercyjne zyskują na określony czas rezerwy pieniężne, co z kolei przyczynia się do wzrostu ich płynności.

Z kolei reverse repo to operacje warunkowej sprzedaży, czyli zwrotnej sprzedaży bonów skarbowych. Bank centralny w ich ramach sprzedaje bankom komercyjnym papiery wartościowe, a następnie odkupuje je w uzgodnionym w umowie terminie po określonej cenie. Bank centralny przeprowadza taką operację gdy istnieje potrzeba ograniczenia wzrostu podaży pieniądza, wynikającego z intensyfikacji działań kredytowych banków komercyjnych.

Dla porządku można dodać, iż istnieje jeszcze Tri-Party Repo – specyficzny rodzaj operacji repo, w której biorą udział 3 strony. Ta trzecia strona to bank rozliczeniowy, który staje się pośrednikiem a jego celem jest zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla banku centralnego i komercyjnego.

Operacje repo i reverse repo stanowią więc najważniejsze narzędzia w rękach banków centralnych do zarządzania płynnością w systemie bankowym. Gdy bank centralny przeprowadza operację repo, dostarcza płynność do systemu; gdy przeprowadza reverse repo, absorbuje nadmiar płynności. Te mechanizmy pozwalają na precyzyjne dostosowanie ilości pieniądza w obiegu, co ma bezpośrednie przełożenie na stopy procentowe i warunki kredytowe.

Na Zachodzie repo jest stosowane regularnie, szczególnie w USA przez Fed, a wyjątkowe nasilenie miało miejsce w okolicach 11 września 2001 roku, w trakcie kryzysu finansowego 2008 roku oraz w trakcie pandemii. W Polsce do pewnego momentu historia takich transakcji była bardzo skromna, pojawiły się w okresie III kwartał 2008 – IV kwartał 2010, czyli w trakcie kryzysu finansowego i kryzysu zadłużeniowego Południa. Potem jednak powróciły w reakcji na kryzys związany z pandemią COVID-19 w 2020 r. NBP zdecydował się na repo już w dniu 16 marca 2020 r., bo zaobserwowano wzmożone wypłaty gotówki przez klientów banków komercyjnych.

Wpływ repo i reverse repo na rynki akcji, obligacji i walut

Operacje repo i reverse repo wpływają na rynki akcji przede wszystkim poprzez mechanizm płynności. Gdy w systemie finansowym panuje podwyższona płynność, to banki mają więcej kapitału który może być pożyczany i inwestowany w aktywa o wyższym poziomie ryzyka, takie jak akcje. To z kolei prowadzi zwykle do wzrostu cen akcji i ogólnej hossy na rynkach giełdowych.

I przeciwnie, gdy bank centralny absorbuje płynność poprzez operacje reverse repo, dostępność kapitału na rynku maleje. W takim środowisku inwestorzy mogą być zmuszeni do redukcji pozycji na aktywach ryzykownych, co wywiera presję na spadek cen akcji.

Interesującym aspektem wpływu operacji repo i reverse repo na rynki akcji jest ich cykliczność związana z praktykami tzw. „window dressing”. Instytucje finansowe, zwłaszcza banki, dostosowują swoje bilanse na koniec okresów raportowania (miesiąca, kwartału, roku) i by zmniejszyć bilanse mogą zmniejszyć podaż finansowania repo lub zaangażować się w praktyki tymczasowego dostosowywania bilansów. Te działania prowadzą do wzrostu wykorzystania reverse repo w określonych momentach cyklu sprawozdawczego.

Jednak w momentach stresu na rynku repo, takich jak wrzesień 2019 roku – gdy stopy repo wzrosły do 10% intra-day – koszty finansowania znacznie wzrosły w bardzo krótkim okresie, co ograniczyło aktywność inwestorów na rynku akcji. Wdrożenie Reverse Repo Facility (RRP) przez Fed zmniejszyło władzę dilerów rynkowych, co miało pośredni wpływ na większą stabilność rynku akcji, oferując funduszom rynku pieniężnego alternatywę dla „parkowania” gotówki u dealerów (od kilku lat mogą ją „parkować” bezpośrednio w Fed – i to zjawisko jest naprawdę zauważalne).

Jeśli chodzi o rynek obligacji, to jest on szczególnie wrażliwy na operacje repo i reverse repo, ponieważ obligacje – obok bonów – stanowią główne zabezpieczenie w tych transakcjach. Gdy bank centralny przeprowadza operacje repo, stopy spadają i zwiększa się popyt na obligacje jako zabezpieczenie, co może prowadzić do wzrostu ich cen i spadku rentowności. Wyższe stopy, wynikające z reverse repo, obniżają ceny obligacji.

W okresach zwiększonej niepewności inwestorzy często uciekają z kapitałem w kierunku bezpiecznych aktywów, takich jak obligacje skarbowe. W takich warunkach, operacje repo i reverse repo zyskują dodatkowe znaczenie jako mechanizmy stabilizujące rynek obligacji, zapewniając płynność w momentach tzw. stresu rynkowego. Analitycy Deutsche Banku ośmielili się choćby napisać raport o tym, iż reverse repo staje się „bezpieczną przystanią” dla wielkich instytucji finansowych.

Wpływ operacji repo i reverse repo na rynek walutowy forex realizuje się głównie poprzez ich oddziaływanie na różnice w stopach procentowych między krajami. Niższe stopy, wynikające z operacji repo, mogą osłabić walutę w danym kraju (na przykład, podczas pandemii COVID-19, gdy Fed obniżał stopy poprzez operacje repo, dolar osłabł względem euro i jena), podczas gdy wyższe stopy, wynikające z reverse repo, mogą ją wzmocnić. Banki centralne wykorzystują te operacje do zarządzania rezerwami dewizowymi, co ma bezpośrednie przełożenie na kursy walutowe.

Stabilność rynku repo jest kluczowa dla rynku forex, ponieważ turbulencje, takie jak te w 2019 roku, mogą prowadzić do wysokiej zmienności kursów walut. Interwencje Fed, takie jak codzienne operacje repo o wartości do 120 mld USD w 2019 roku, pomogły uspokoić rynki walutowe, zmniejszając ryzyko nagłych zmian w stopach procentowych.

Oczywiście, napiszemy to z obowiązku, w kontekście rynków kapitałowych najważniejsze jest to, co dzieje się w USA, co robi Fed ze stopą repo oraz ile przeprowadza operacji otwartego rynku, kiedy i na jak dużą skalę. Gdy prześledzimy wykres pokazujący wartość zakupów w ramach operacji repo dokonywanych przez Fed od 2000 roku, widać wyraźnie, iż wysokie wartości poprzedzały dwie wielkie hossy na rynku akcji. w tej chwili sytuacja jest taka, iż praktycznie wygasły i operacje repo, i reverse repo. Cisza przed burzą?

Podsumowanie

Operacje repo i reverse repo są kluczowymi narzędziami polityki pieniężnej, które w ostatnich 20 latach miały istotny wpływ na rynki kapitałowe. Wspierały płynność i niskie koszty finansowania na rynkach akcji, stabilizowały ceny obligacji w okresach kryzysu i wpływały na wartość dolara na rynkach forex. najważniejsze wydarzenia, takie jak kryzys 2008 roku, kryzys repo 2019 roku i pandemia COVID-19, podkreśliły ich znaczenie, szczególnie w zarządzaniu oczekiwaniami inflacyjnymi i stabilnością rynków.

Jeśli komuś jeszcze mało i potrzebuje rozwinięta tematu, polecamy raport nt. repo opublikowany przez International Capital Market Association.

Idź do oryginalnego materiału