Objawy niedoboru magnezu są najczęściej widoczne wiosną na zasiewach zbóż jarych po wykształceniu 2-3 liści, które uważane są za rośliny wskaźnikowe. Magnez może być stosowany dolistnie w postaci jedno- lub 7-wodnego siarczanu magnezu.
Magnez (Mg) i siarka (S) należą do tzw. makroelementów drugorzędnych, niemniej są niezbędne dla prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin oraz tworzenia materiałów zapasowych: białek, tłuszczy i węglowodanów.
Obydwa składniki wpływają w znaczącym stopniu na tworzenie chlorofilu i asymilację, jak też niektórych enzymów i witamin. „Odpowiadają” też za przerób azotu w pełnowartościowe białko, przy ich niedoborze, nie jest on w pełni wykorzystany.
Niedobór Mg jest szkodliwy dla roślin i zwierząt
Magnez określany potocznie pierwiastkiem życia, jest podstawowym składnikiem pokarmowym nie tylko roślin, ale też ważnym składnikiem mineralnym ludzi i zwierząt.
Jego niedobór powoduje stany lękowe, szybkie męczenie się, objawy w postaci „zimnych stóp” i stanów depresyjnych. Mogą też wystąpić skurcze mięśni, zwiększona podatność na nowotwory oraz miażdżycę i zawał serca.
Naturalnym sposobem uzupełniania niedoborów Mg jest spożywanie roślin strączkowych, kapustnych, szpinaku, pieczywa razowego, płatków owsianych, kaszy gryczanej, orzechów, kakao. Dużo magnezu zawierają też ryby.
U krów objawy niedoboru Mg występują w postaci tzw. tężyczki pastwiskowej, najczęściej przy wczesnowiosennym wypasie bydła. Zachwiany jest wówczas stosunek w zielonce, pomiędzy K (nadmiar), a sumą kationów dwuwartościowych, tj. Ca i Mg (niedobór).
Sytuację pogłębia nadmiar azotu w runi pastwiskowej. Objawia się to utratą apetytu, drgawkami, nerwowością zwierząt, a w skrajnych przypadkach ich zejściem.
Niedobór Mg występuje najczęściej na lekkich, zakwaszonych glebach
Niemniej również na glebach zwięźlejszych, wykazujących większą zasobność w Mg, obserwuje się często jego niedobór w roślinach. Przyczyną są zwykle wysokie dawki K i formy amonowej N, ograniczających jego wykorzystanie z gleby w wyniku antagonizmu. Gorsze pobieranie zachodzi również przy niskich temperaturach i dużych opadach.
Objawy niedoboru Mg są najczęściej widoczne wiosną na zasiewach zbóż jarych (po wykształceniu 2-3 liści), które uważane są za rośliny wskaźnikowe. Objawia się to w postaci ciemniejszych i jaśniejszych skupień chlorofilu (zielonego barwnika) biegnących wzdłuż nerwów.
Zjawisko to określa się mianem marmurkowatości lub perełkowatości. W oddali widoczne są place lub pasy żółknących roślin. W późniejszych fazach, kiedy system korzeniowy wnika w głębsze warstwy gleby (bogatsze w Mg), objawy te mogą zanikać.
W przypadku roślin dwuliściennych, niedobór Mg objawia się zwykle w późniejszym okresie, w postaci chlorozy (przejaśnień) pomiędzy nerwami starszych liści. Często jednak są to niedobory niewidoczne, wówczas straty w plonach są mniejsze, ale zauważalne.
Magnez pobierany jest przez rośliny w całym okresie ich wegetacji, choć w największych ilościach podczas intensywnego przyrostu masy roślinnej. W przypadku zbóż, poczynając od fazy strzelania w źdźbło do nalewania ziarna, zaś rzepaku od drugiej połowy kwietnia do końca maja.
Stosowanie i dawki Mg
Przy niskiej zasobności gleby w magnez i kwaśnym odczynie zaleca się stosowanie wapna magnezowego, np. dolomitu. Polecić można też niektóre nawozy wieloskładnikowe z dodatkiem Mg. Jednak w przypadku niskiej zasobności gleby, nie zaspokoją one potrzeb pokarmowych roślin w ten składnik. Dotyczy to zwłaszcza wymagającej pod tym względem kukurydzy i buraka.
Dobre efekty daje też doglebowe stosowanie kizerytu lub doglebowej formy siarczanu magnezu. Pod ozime formy zbóż i rzepaku, najlepiej podzielić ogólną dawkę tych nawozów (150-300 kg/ha) na dwie części – jesienną i wiosenną.
Pierwszą, w wysokości do 40 proc. należy wnieść pod orkę siewną lub przed wysiewem nasion, zaś drugą zaleca pogłównie, w okresie wiosennym.
Taki podział należy tłumaczyć zróżnicowanym zapotrzebowaniem roślin na te składniki (Mg i S) jesienią i wiosną, jak też faktem, iż są one dość łatwo wymywane z profilu glebowego, choć w większym stopniu siarka.
Mg i S mogą być też wnoszone dolistnie w postaci jedno- lub 7-wodnego siarczanu magnezu. Jednowodny siarczan obok wyższej zawartości Mg i S, ociepla sporządzony roztwór nawozów, co ma praktyczne znaczenie przy większej dawce mocznika, który z kolei silnie go oziębia.
Pobieranie magnezu (MgO) przez rośliny z podanym plonem
Rośliny | Plony w t/ha | Pobieranie MgO
w kg /ha |
Pszenica
Kukurydza (ziarno) Rzepak Groch Burak cukrowy Ziemniak Trawy (zielonka) Chmiel Tytoń |
5-10
6-12 3-5 2,5-4 50-80 30-50 30-60 1,5-3 2-4 |
25-50
54-108 30-50 20-32 65-104 18-30 25-50 30-60 40-80 |