1 godzina temu
Według GUS w 2024 r. polscy rolnicy wyraźnie zwiększyli zakup ŚOR. Konkretnie to największe wzrosty dotyczyły herbicydów i fungicydów. Co było tego powodem?
Rolnicy w całej Polsce mocniej sięgają po środki ochrony roślin, co wskazują dane GUS za rok 2024. Zakup ŚOR rośnie, ponieważ gospodarstwa chcą lepiej chronić plon, a jednocześnie korzystają z większej dostępności preparatów krajowych i importowanych. przez cały czas jednak pojawia się pytanie: czy zakup jest równoznaczny ze zużyciem ŚOR?
Sprzedaż ŚOR wzrosła o 18%
W 2024 r. sprzedaż środków ochrony roślin na potrzeby rolnictwa osiągnęła około 72,5 tys. ton. To wzrost o 18% w porównaniu z rokiem 2023. Najmocniej zwiększyła się sprzedaż:
- herbicydów – o ok. 6,3 tys. ton,
- fungicydów – o ok. 4,6 tys. ton,
- insektycydów – o ok. 0,4 tys. ton.
Czy zatem można powiedzieć, iż rolnicy wracają do pełniejszej ochrony łanów roślin rolniczych (zbóż, rzepaku), sadów oraz jagodników i upraw warzywnych (w polu i pod osłonami).
„Zakupy środków ochrony roślin nie są równoważne z ich stosowaniem i zużyciem substancji czynnych na hektar. Otóż z danych Instytutu Ochrony Roślin wynika, iż średnie zużycie substancji czynnych na hektar z roku na rok w Polsce maleje” — komentuje dane prof. dr hab. Marek Mrówczyński.
Jednocześnie z danych GUS wynika, iż spadła sprzedaż regulatorów wzrostu oraz rodentycydów. Eksperci urzędu argumentują to w ten sposób, iż te grupy są stosowane bardziej punktowo i często mocno zależą od warunków sezonu.
Produkcja krajowa i import ŚOR
Na polski rynek trafiło około 18,8 tys. ton ŚOR pochodzących z produkcji krajowej. To aż o 61,5% więcej niż rok wcześniej i jednocześnie około 26% całej masy środków wprowadzonych na rynek. W tej grupie dominowały:
- środki chwastobójcze – ok. 71,5%,
- środki grzybobójcze – ok. 21%.
Mimo tak dużego wzrostu, w sprzedaży przez cały czas przeważają importowane środki ochrony roślin. Ich wolumen wyniósł około 42,3 tys. ton, co daje 58,3% udziału w rynku. W tej puli prawie połowę stanowiły herbicydy (ok. 20,9 tys. ton), a około jedną trzecią fungicydy (ok. 14,5 tys. ton).
Dlatego struktura podaży pokazuje, iż polski rynek jest silnie powiązany z dostawami z zagranicy. Szczególnie dotyczy to segmentu środków do ochrony zbóż, rzepaku i intensywnych upraw ogrodniczych.
Gdzie zużycie ŚOR jest najwyższe wg GUS?
Zużycie ŚOR w przeliczeniu na 1 ha jest bardzo zróżnicowane. Widać wyraźnie, że:
- najniższe zużycie notuje się w zbożach,
- najwyższe – w uprawach sadowniczych i warzywnych. W wypadku tych drugich — szczególnie pod osłonami.
Dla porównania w badaniach za 2023 r. średnie zużycie substancji czynnych na 1 ha wyniosło:
- żyto – ok. 0,403 kg/ha,
- owies – ok. 0,462 kg/ha,
- porzeczka – ok. 3,289 kg/ha,
- grusza – ok. 8,174 kg/ha,
- ogórek pod osłonami – ok. 2,022 kg/ha,
- pomidor pod osłonami – ok. 1,598 kg/ha.
Dlatego, chociaż zużycie ŚOR na 1 ha zbóż jest stosunkowo niewielkie, to całkowita masa substancji czynnych jest tam duża, ponieważ areał upraw zbożowych i przemysłowych w Polsce dominuje. Z kolei w sadach i warzywnictwie dawki na ha są kilka–kilkanaście razy wyższe, ale powierzchnia upraw jest mniejsza.
W 2024 r. zakup ŚOR na potrzeby rolnictwa wzrósł o 18% w porównaniu z rokiem 2023
fot. agrofoto.pl micgal39533
Herbicydy i fungicydy dominują, a co z insektycydami?
W zbożach podstawą ochrony pozostają herbicydy. Konkretnie to w ochronie żyta aż około 70% masy zastosowanych substancji czynnych stanowiły herbicydy, głównie preparaty oparte na chlorotoluronie. W uprawie owsa udział herbicydów sięgał prawie 100%, a rolnicy najczęściej sięgali po środki zawierające MCPA.
W sadach i w warzywach pod osłonami struktura wygląda inaczej. Tam zdecydowanie dominują fungicydy, ponieważ to choroby grzybowe powodują największe straty.
- w porzeczce intensywnie stosowano preparaty na bazie siarki, kaptanu i tlenochlorku miedzi,
- w gruszach dominowały fungicydy z kaptanem,
- w ogórkach pod osłonami główną substancją był propamokarb,
- w pomidorach pod osłonami – boskalid, cyprodynil i propamokarb.
Dlatego zużycie ŚOR w tych uprawach jest wysokie, ale jednocześnie ściśle powiązane z wymaganiami jakościowymi oraz presją chorób.
Poza tym, jak podkreśla prof. Mrówczyński:
„Najwięcej w Polsce wykorzystuje się insektycydów pyretroidowych. Zresztą podobnie jak w innych krajach unijnych. Dawki tych środków na hektar są bardzo małe w porównaniu ze zużyciem na hektar fungicydów np. triazolowych czy herbicydów zawierających MCPA, czy 2,4-D. Stąd te przewagi względem insektycydów„.
Zużycie ŚOR a ryzyko w gospodarstwie
Dla gospodarstw rolnych zużycie ŚOR to nie tylko kwestia plonu, ale także bilans ryzyka. Ograniczenie ochrony może zmniejszyć koszty w krótkim okresie, ale jednocześnie zwiększa ryzyko strat plonu i pogorszenia jakości towaru. Z kolei intensywna ochrona wymaga dobrej diagnozy, znajomości etykiet i dopasowania dawek do sytuacji na polu. Także oczekiwań nabywców finalnych odnośnie do pozostałości substancji czynnych w plonie.
Ponieważ ceny środków ochrony roślin, podobnie jak nawozów, są powiązane z rynkiem surowców i kosztów produkcji, rolnicy coraz częściej:
- planują zabiegi na podstawie progów szkodliwości,
- dokładniej dobierają substancje czynne,
- łączą zabiegi, w tym z adiuwantami, aby ograniczać ilość środka i liczbę przejazdów,
- szukają większej efektywności na 1 ha, a nie tylko większej ilości środka.
Co to oznacza dla gospodarstw?
W 2024 roku polskie gospodarstwa wyraźnie zwiększyły zakup ŚOR, ponieważ chciały lepiej wykorzystać stabilniejszą dostępność preparatów. Jednocześnie dane pokazują, że:
- zboża i uprawy przemysłowe generują największą masę zastosowanych substancji,
- sady i warzywa odpowiadają za najwyższe zużycie na 1 ha,
- herbicydy i fungicydy przez cały czas stanowią rdzeń ochrony.
Dla rolników 2025 rok był kolejnym sezonem, w którym łączyli ekonomikę ochrony z precyzyjnym doborem ŚOR. Gospodarstwa, które będą obserwować realne zagrożenia na polu, kontrolować dawki i wybierać substancje w oparciu na zaleceniach instytucji, sygnalizacji, zbudują przewagę — zarówno pod względem plonu, jak i opłacalności.
