Popraw efektywność nawożenia

Rośliny pobierają tylko część składników z nawozów. Jednym z głównych czynników ograniczających wykorzystanie składników nawozowych jest niedobór wody w okresie wegetacyjnym.

Z całkowitej ilości składnika pokarmowego wniesionego do gleby w nawozach, tylko część zostaje pobrana i wykorzystana przez rośliny, ponieważ pierwiastki nawozowe ulegają w glebie wielu procesom wpływającym na ich dostępność dla roślin.

Jednym z głównych czynników ograniczających wykorzystanie składników nawozowych jest niedobór wody w okresie wegetacyjnym, a także niska retencja gleby do zatrzymywania wody.

Ważną rolę odgrywa również odczyn gleby i ilość próchnicy glebowej. Wykorzystanie makroskładników zwiększa się w efekcie wapnowania gleb, ponieważ uregulowany odczyn gleb stwarza korzystne warunki dla prawidłowego przebiegu wielu procesów zachodzących w glebie, które wpływają na szybkość uwalniania składników nawozowych i ich pobierania przez rośliny.

Efektywność nawożenia mineralnego jest również determinowana, gatunkiem uprawianej rośliny, stosowanym nawożeniem organicznym, zabiegami ochrony roślin i uprawą wsiewek poplonowych.

Wykorzystanie azotu z nawozów wynosi na poziomie 50%. Z kolei wykorzystanie fosforu i potasu z nawozów mineralnych w roku ich zastosowania jest trudne do oszacowania, bowiem pierwiastki te w glebie tworzą związki, które charakteryzują się małą mobilnością. Przyjmuje się, iż na glebach piaszczystych i organicznych ubogich w potas w ciągu roku wykorzystanie tego składnika mieści się w granicach od 50 do 60%. Z kolei w cyklu kilkuletnim zawiera się w przedziale od 75 do 90%. Natomiast roczne wykorzystanie fosforu jest niskie, rzadko przekraczające wartość 25%, a w cyklu kilkuletnim mieści się w granicach od 50 do 75%.

Efektywność wykorzystania azotu nawozowego determinowana jest optymalnym odżywieniem roślin innymi składnikami pokarmowymi, w tym potasem, magnezem, siarką, a także mikroskładnikami. Współdziałanie pomiędzy azotem i potasem związane jest z przyrostem plonu w efekcie nawożenia azotowego, przy jednoczesnym większym pobraniu potasu przez rośliny. Z kolei niedobór potasu wiąże się z ograniczeniem pobrania azotu. Optymalne zaopatrzenie roślin w siarkę wpływa na zwiększenie pobierania azotu, a poza tym zwiększa jego wykorzystanie z nawozów.

W przypadku roślin nawożonych wysokimi dawkami azotu bardzo istotną rolę odgrywa dobre zaopatrzenie roślin w magnez. Z kolei efektywność nawożenia magnezem jest determinowana warunkami glebowo-klimatycznymi i agrotechnicznymi. Zawartość przyswajalnych form magnezu w glebie zależy między innymi od odczynu gleby, warunków meteorologicznych, zawartości materii organicznej, zmianowania roślin oraz zastosowanego nawożenia mineralnego i organicznego.

Pierwiastkiem w dużym stopniu wpływającym na wykorzystanie azotu nawozowego jest siarka. Optymalne zaopatrzenie roślin w siarkę warunkuje poprawę metabolizmu azotowego w efekcie wbudowywania pobranego azotu w struktury białkowe. Poza tym w warunkach intensywnej uprawy roślin o wykorzystaniu azotu nawozowego decyduje takze ich optymalne zaopatrzenie w mikroskładniki.

Efektywność wykorzystania fosforu z nawozów rozpatrywana jest w przedziale wieloletnim, ponieważ w przypadku tego makroskładnika istotne jest jego następcze działanie z nawozów w kolejnych latach. Wykorzystania fosforu z nawozów można uzyskać poprzez ograniczenie gromadzenia tego pierwiastka w glebie w formie związków organicznych i mineralnych, jak również w efekcie adekwatnego doboru roślin, a także zwiększenia udziału roślin bobowatych. Wpływa to na poprawę żyzności gleby i ograniczenie strat fosforu. Dostępność fosforu dla roślin zależy również od jego formy chemicznej, bowiem rośliny mają zdolność do pobierania fosforu w formie dwuwodorofosforanu, a więc w formie jaka obecna jest w superfosfatach.