Ledger, szczególnie tani model Nano S Plus, jest jednym z najczęściej wyszukiwanych portfeli kryptowalut. Z takim wyborem można polemizować, jednak niewątpliwie francuska firma pozostaje liderem rynku portfeli sprzętowych. Zobaczmy, co ma nam do zaproponowania w tym roku.
W naszym porównaniu omawiamy wszystkie modele tej firmy, aby – niezależnie od budżetu – każdy znalazł coś dla siebie. Weźmiemy też pod lupę współpracującą z portfelami sprzętowymi aplikację. Na koniec zaś zastanowimy się nad sensownością zakupu tego portfela.
Jeśli z jakichś względów nie przepadasz za Ledgerem, zerknij w nasz materiał o urządzeniach Trezor oraz portfelach sprzętowych innych firm. Naturalnie zachęcamy też do zapoznania się z innymi materiałami naszej serii o portfelach sprzętowych.
A teraz wracamy już do Ledgera. Naszą analizę rozpoczniemy od najtańszego modelu.
Ledger Nano S Plus – budżetowy portfel sprzętowy
💰 Dobra wiadomość – tuż przed opublikowaniem tego artykułu Ledger znacząco obniżył cenę modelu Nano S Plus. Teraz kosztuje on jedyne 209 PLN na stronie ledger.com. Jest to prawdopodobnie efekt walki cenowej z konkurencyjnym Trezor Model One.
Portfel Ledger Nano S znamy od roku 2016 i w tamtych czasach sprzedawał się on doskonale. Dopiero w 2022 roku wprowadzono jego bezpośredniego następcę, Nano S Plus. Co może zaoferować nam dzisiaj?
Jest to najtańszy portfel Ledgera, kosztujący bez promocji około 350 złotych. Jest wykonany z aluminium i plastiku, waży zaledwie 21 gram i wygląda jak nieco większy pendrive. Podobnie jak większość modeli Ledger (z wyjątkiem Nano X) oparty jest na chipie Secure Element EAL6+.
Nie obsługuje Bluetooth, z gorącym portfelem łączy się przez USB-C. Wspiera prawie wszystkie popularne systemy operacyjne, także Android. Wyjątkiem jest iOS.
Ekran jest niewielki: 128×64 piksele. 1,5 MB teoretycznie pozwala na zainstalowanie prawie 100 aplikacji, w rzeczywistości będzie to nieco mniej. Przeciętnemu użytkownikowi spokojnie to wystarczy.
💬 Opinie o Ledger Nano S Plus
Ten model to ulubieniec minimalistów. Za okazyjną cenę dostajemy tylko trochę gorszą funkcjonalność, niż w wyraźnie droższym Ledger Nano X. Konstrukcja jest wystarczająco wytrzymała. Portfelowi brak wbudowanej baterii, pozwalającej na pracę bez zasilania. Dla niektórych jest to zaleta, nie muszą martwić się bowiem o skutki jej awarii. Użytkownicy zauważają, iż ekran modelu S Plus jest jaśniejszy i bardziej czytelny niż w starym Nano S.
Z drugiej strony – wielu użytkownikom przeszkadza brak Bluetooth. Także interfejs z dwoma przyciskami na dłuższą metę okazuje się niewygodny. Niewielkich rozmiarów wyświetlacz utrudnia weryfikację transakcji, przez co słabo nadaje się do obsługi DeFi. No ale w końcu – masz tyle, za ile zapłaciłeś.
Ledger Nano X – zyskujemy mobilność i Bluetooth
💰 Kup na oficjalnej stronie producenta za 686 PLN
Model został wprowadzony w 2019 roku, znacznie przewyższając możliwości oferowane przez ówczesne Nano S. Dla wielu inwestorów, w tym autora, sprzęt podstawowy. Niewiele większy od Nano S, oferuje bardzo podobny design. Jest oparty na chipie Secure Element (EAL5+) – paradoksalnie starszym niż w tańszej wersji portfela, ale całkowicie wystarczającym.
Wobec modelu S ma trzy najważniejsze przewagi. Pierwszą jest Bluetooth, nie musimy zatem przypinać urządzenia kablem USB. Drugą – bateria 100 mAh, wystarczająca na kilka godzin aktywnej pracy bez zasilania. Trzecią – obsługa iOS, dzięki czemu fani iPhone mają wreszcie portfel dla siebie.
Nano X wygodnie obsługuje ok. 100 aplikacji, co wystarcza, aby stworzyć zdywersyfikowane portfolio. Pamięć jest nieznacznie większa (1,8 MB ), za to ekran pozostał ten sam.
💬 Opinie o Ledger Nano X
Użytkownicy chwalą go przede wszystkim za Bluetooth, co pozwala na zarządzanie aktywami przez telefon bez potrzeby przypinania kabla. Kompaktowy rozmiar i solidna konstrukcja pozwalają nosić portfel w kieszeni. Podobnie jak Nano S Plus, urządzenie dostępne jest w rożnych kolorach obudowy.
Po latach nieco problematyczna staje się bateria – użytkownicy narzekają na konieczność jej częstego ładowania. Podobnie jak w modelu S frustrujący bywa mały ekran. Zdarzały się problemy z aktualizacją firmware. Generalnie jednak urządzenie jest lubiane, choć w porównaniu z nieco droższym Flex wyraźnie przegrywa wygodą obsługi.
Ledger Flex – klasa średnia z dotykowym ekranem
💰 Kup na oficjalnej stronie producenta za 1069 PLN
Młodszy brat topowego portfela Stax, kompromis między klasyką, a jakością premium. Większy od modeli Nano S Plus i X, oferuje to czego w nich brakowało – dotykowy ekran.
Jest on wykonany w technologii E Ink i oferuje rozdzielczość 600×1024 piksele. Zamknięty jest w nieźle wyglądającej obudowie z aluminium i plastiku. Chip ma klasę EAL6+, zaś użyta pamięć podobnie jak Nano X pozwala na obsługę ok. 100 aplikacji.
Flex zapewnia łączność Bluetooth 5.2, NFC oraz USB-C. Bateria 150 mAh wytrzymuje do 10 godzin (lub tygodnie czuwania). Mało istotna, ale zabawna jest możliwość personalizacji ekranu (np. wyświetlania NFT).
💬 Opinie o Ledger Flex
Użytkownicy chwalą to, na co tyle czekali – większy ekran i dotykowy interfejs, oferujący wygodę. Pozwala on na skorzystanie z zalet Clear Signing – dokładnego podglądu, co adekwatnie zamierzamy podpisać. Bluetooth umożliwia wygodną pracę, a to wszystko za dość umiarkowaną cenę.
A minusy? Brak podświetlenia ekranu, utrudniający pracę w nocy. Brak bezprzewodowego ładowania Qi. Urządzenie jest większe od modeli Ledger Nano, trudniej zatem dyskretnie je przenosić. Zresztą jego plastikowy tył łatwo ulega porysowaniu w kieszeni.
Ledger Stax – model premium, design i technologia
💰 Kup na oficjalnej stronie producenta za 1725 PLN
Ledger Stax to najdroższy i najbardziej rozbudowany model tej firmy. Aby to podkreślić, w projektowaniu jego obudowy uczestniczył twórca iPoda, Tony Fadell.
Obok stylowości, obudowa z aluminium i plastiku jest solidna, a magnesy pozwalają przechowywać w jednym miejscu kilka Staxów (stąd zresztą nazwa).
Portfel wymiarami zbliżony jest do karty kredytowej, tyle iż o grubości 6 mm. Gdyby nie to oraz ogromny ekran, kilka różniłby się od portfeli kartowych.
Największą zaletą Stax zaletą jest bowiem właśnie zakrzywiony ekran E Ink, mający wielkość 3,7 cala. Wszystko widać na pierwszy rzut oka, weryfikacja transakcji jest banalnie prosta. Ekran jest jednocześnie czytelny i energooszczędny, a w bonusie może wyświetlać przechowywane w portfelu NFT.
Jak podaje Ledger, pamięć Stax pozwala na obsługę choćby 500 monet jednocześnie. Łączność to Bluetooth 5.2, NFC i USB-C. Pojemna bateria (200 mAh) może być ładowana bezprzewodowo (Qi).
💬 Opinie o Ledger Stax
Ekran zbiera zasłużone pochwały, użytkownicy akceptują jego rozdzielczość (672×400 pikseli). Dotykowy interfejs jest wygodny i działa sprawnie. Cenione są Bluetooth 5.2 i NFC oraz bezprzewodowe ładowanie. Generalnie wszystko działa poprawnie, a w bonusie dostajesz niebanalny wygląd.
Powodem do narzekań jest za to cena – wielu uważa, iż dodatkowe funkcje nie uzasadniają różnicy wobec tańszych modeli. Podobnie jak we Flex, irytuje brak podświetlenia ekranu oraz łatwo rysujący się tył urządzenia. Na koniec: problemem może być czas dostawy, gdyż Stax bywa po prostu niekiedy wyprzedany.
Cechy wspólne modeli Nano X, S Plus, Flex i Stax
Bezpieczne przechowywanie kryptowalut to zadanie każdego portfela Ledger, niezależnie od modelu. Wszystkie cztery urządzenia opierają się na tych samych zasadach.
W centrum systemu bezpieczeństwa znajduje się chip Secure Element, mający certyfikat EAL6+ lub EAL5+ (w Nano X). Chip przechowuje klucze prywatne w izolowanym środowisku, odpornym na ataki fizyczne i cyfrowe.
Drugim zabezpieczeniem jest własny system operacyjny BOLOS (Blockchain Open Ledger Operating System). Zarządza on interakcjami między chipem a aplikacjami. BOLOS izoluje każdą aplikację (np. obsługującą Bitcoina), minimalizując ryzyko, iż błąd w jednej wpłynie na inne.
Każde urządzenie wymaga podania PIN (4-8 cyfr), a po trzech błędnych próbach resetowane jest do ustawień fabrycznych. Klucz prywatny nie opuszcza chipa – podczas podpisywania transakcji jest on używany lokalnie, a nie przesyłany do gorącego portfela.
Cechą wspólną wszystkich modeli jest 24-wyrazowa fraza seed, zapisywana podczas konfiguracji. Pozwala on odzyskać dostęp na innym urządzeniu, jeżeli sprzęt zostanie zgubiony.
W osobnym materiale porównywaliśmy funkcjonalność konkretnych modeli portfeli Ledger vs Trezor.
Ledger Live: aplikacja dla wszystkich portfela Ledger
Portfele sprzętowe służą do potwierdzania transakcji, same ich jednak nie rozpoczynają. Do tego służy nam aplikacja, zainstalowana na urządzeniu pozostającym online.
Domyślnym interfejsem dla opisywanych portfeli jest aplikacja Ledger Live, dostępna zarówno na komputery jak i urządzenia mobilne. Działa ona jako centrum zarządzania kryptowalutami, umożliwiając nie tylko ich przechowywanie i wysyłanie, ale także korzystanie DeFi i tokenów NFT.
Ledger Live obsługuje ponad 5500 kryptowalut, od BTC i ETH do tokenów ERC-20. Stopniowo wprowadzana jest także obsługa nowych sieci, jak np. Base. Aplikacja wspiera funkcję Clear Signing, wymagają, by dane transakcji (np. adres odbiorcy, kwota) była czytelnie wyświetlana na ekranie urządzenia przed podpisaniem.
Apka integruje usługi firm zewnętrznych, jak Crypto.com Pay, MoonPay czy Changelly. Pozwala to na wymianę kryptowalut bezpośrednio z portfela, bez przenoszenia ich na giełdy czy korzystania z zewnętrznych DEX. Doświadczenia pokazują jednak, iż ta forma wymiany jest dość kosztowna.
Incydentalnie zdarzają się problemy z aktualizacją, są one jednak na bieżąco rozwiązywane. Większym kłopotem jest powolne wprowadzanie obsługi niektórych blockchainów, jak to było np. z Arbitrum.
Na szczęście, jeżeli Ledger Live Ci nie odpowiada, możesz korzystać z innych rozwiązań. Portfele sprzętowe Ledger dobrze współpracują np. z MetaMask czy Phantom.
Portfel Ledger: historia jednej propozycji
Problem odbił się w branży szerokim echem.Bezpieczne przechowywanie kryptowalut to esencja działalności firmy. Konkurencja w tej dziedzinie jest jednak spora, a rywale skrzętnie wykorzystują wszelkie błędy lidera. Ten zaś czasami sam się podkłada.
Ogromne kontrowersje wzbudziła zaproponowana w 2023 roku usługa Ledger Recover. Założenia były słuszne: opcjonalnie umożliwić odzyskiwanie dostępu do portfela, choćby jeżeli stracisz frazę seed. Można to zapewnić, dzieląc ją na zaszyfrowane fragmenty, przechowywane przez 3 firmy, powiązane z Ledgerem.
Ta innowacja rozjuszyła użytkowników. Fraza seed jest w krypto największym skarbem, a pomysł powierzenia jej komukolwiek jest złamaniem podstawowej zasady bezpieczeństwa.
Największym problemem okazało się zaś, iż oprogramowanie układowe – jeżeli mu pozwolisz – ma możliwość wysłania komuś Twojej frazy seed. Tymczasem sama idea portfeli sprzętowych brzmi przecież: żadne dane nigdy nie opuszczają urządzenia!
Kilka lat minęło, burza przycichła. Czy jest się czym przejmować?
I tak, i nie. Proces jest opcjonalny, bardzo dobrze zabezpieczony, a samo oprogramowanie do przesyłania seed ma charakter open source. Z drugiej strony – padł mit o tym, iż portfel sprzętowy jest całkowicie pod naszą kontrolą. Zawsze musimy ufać jego dostawcy.
Prawdopodobieństwo zmowy w celu kradzieży naszych środków (a tym samym zniszczenia biznesu Ledgera) jest skrajnie, skrajnie małe. Dużo większym problemem jest utrata kryptowalut wskutek zupełnie prozaicznych, codziennych ataków.
Z tego powodu Ledger przez cały czas pozostaje w kręgu naszych zainteresowań jako dostawca topowych portfeli sprzętowych.
Zdecydowanie zachęcamy do lektury naszego poradnika: jak bezpiecznie przechowywać kryptowaluty.
Podsumowanie – który Ledger wybrać?
Odpowiedź sprowadza się to do dwóch zagadnień: czego potrzebujesz i ile możesz na to wydać.
Nano S Plus to model budżetowy – idealny dla tych, którzy chcą kupić krypto i zapomnieć o nim. Wystarcza do przeprowadzania operacji, ale brak Bluetooth nieco obniża użyteczność. Model dla początkującego hodlera.
Nano X idzie krok dalej – oferuje Bluetooth, niezależne zasilanie i kompatybilność z iOS. Ekran przez cały czas jest niewielki, ale mimo to jest już nieco wygodniej. Model dla hodlera z ambicjami.
Flex to złoty środek – czytelny dotykowy ekran, Bluetooth 5.2 oraz lepsze wsparcie transakcji NFT i DeFi w akceptowalnej cenie. Model dla szukających dobrego balansu ceny i korzyści.
Stax to high end – duży ekran, bezprzewodowe ładowanie, sporo pamięci na aplikacje i możliwość połączenia kilku portfeli w jedną całość. Model dla geeków i profesjonalistów.
Czy warto kupić portfel kryptowalut firmy Ledger? Naszym zdaniem pomysł jest sensowny. Modele Ledgera przez cały czas znajdują się wysoko w naszym rankingu portfeli kryptowalut.
Fakt, Ledgerowi udało się naruszyć tabu i rozwścieczyć użytkowników. Wydaje się jednak, iż problem jest bardziej teoretyczny niż praktyczny, a plotki o śmierci Ledgera są zdecydowanie przesadzone.
Inwestowanie jest ryzykowne. Inwestuj odpowiedzialnie.
