1 tydzień temu
Koniec sierpnia to w wielu domach czas wyjątkowo intensywny. Po wakacyjnej beztrosce przychodzi moment powrotu do rutyny – dzieci szykują się na nowy rok szkolny, a rodzice kompletują wyprawkę, kupują podręczniki i planują dodatkowe zajęcia. Każdy z tych elementów wiąże się z kosztami, które wymagają świadomego podejścia do domowego budżetu.
Właśnie w takich chwilach szczególnie wyraźnie widać, iż pieniądze to nie tylko środek płatniczy, ale także narzędzie podejmowania decyzji. Dlatego początek roku szkolnego jest naturalną okazją do porozmawiania z dziećmi o finansach – o wartości oszczędzania, o konieczności dokonywania wyborów i o tym jak odpowiedzialne planowanie może przynosić długofalowe korzyści.
Eksperci wskazują, iż rozmowy prowadzone w rodzinie – oparte na codziennych przykładach, takich jak wspólne zakupy czy planowanie wydatków – stanowią jeden z najważniejszych fundamentów edukacji finansowej. To właśnie dom rodzinny kształtuje pierwsze postawy, które później decydują o nawykach i umiejętności zarządzania własnym kapitałem w dorosłości.
Edukacja finansowa młodych – praktyczne umiejętności pozostają wyzwaniem
Rosnące zainteresowanie tematyką finansów wśród dzieci i młodzieży to zjawisko potwierdzane w kolejnych raportach. Badania Narodowego Banku Polskiego wskazują, iż uczniowie coraz częściej deklarują chęć pogłębiania wiedzy ekonomicznej – najmłodsi chcą wiedzieć więcej o oszczędzaniu, a starsza młodzież coraz śmielej pyta o inwestowanie. Ten wzrost ciekawości nie idzie jednak w parze z praktycznymi umiejętnościami. Według wyników międzynarodowego badania PISA 2022, prowadzonego przez OECD, 18% piętnastolatków w krajach OECD nie osiąga choćby podstawowego poziomu biegłości finansowej, co oznacza, iż mają trudności z tak prostymi zadaniami jak porównanie cen czy wybór korzystniejszej oferty. Z kolei jedynie 11% uczniów potrafi rozwiązać złożone problemy finansowe, wymagające analizy kosztów, zrozumienia ryzyka czy obliczenia procentu składanego. Dane te wyraźnie pokazują, iż wciąż istnieje znacząca luka pomiędzy rosnącym zainteresowaniem finansami a umiejętnością praktycznego wykorzystania tej wiedzy.
Obraz ten uzupełnia raport OECD/INFE z 2023 roku, który badał kompetencje dorosłych w ponad czterdziestu krajach. Wynika z niego, iż jedynie 34% dorosłych osiąga minimalny poziom kompetencji finansowych, pozwalający na świadome i bezpieczne zarządzanie budżetem domowym. To oznacza, iż wielu rodziców ma ograniczone możliwości, by samodzielnie przekazywać dzieciom praktyczne umiejętności finansowe. Jednocześnie badania potwierdzają, iż osoby o wyższym poziomie wiedzy wykazują większą odporność na kryzysy gospodarcze, co dowodzi, iż inwestowanie w edukację finansową – zarówno dorosłych, jak i młodzieży – bezpośrednio przekłada się na stabilność rodzin.
Eksperci podkreślają, iż w tym kontekście rola rodziny jest kluczowa. To właśnie dorośli, swoim przykładem i codziennymi decyzjami, modelują postawy dzieci wobec pieniędzy – uczą planowania wydatków, cierpliwego odkładania na większy cel czy podejmowania pierwszych prób inwestycyjnych. Budowanie kompetencji ekonomicznych młodego pokolenia nie może więc ograniczać się do szkolnych zajęć – powinno być integralną częścią domowej codzienności.
Od skarbonki do inwestowania – jak uczyć przez praktykę?
Pierwsze lekcje gospodarowania pieniędzmi dzieci często otrzymują dzięki kieszonkowemu. To ono uczy planowania wydatków, odkładania na drobne cele i podejmowania decyzji, z których nie wszystkie kończą się sukcesem, ale każda wnosi cenną naukę. Kolejnym krokiem bywa oszczędzanie na większe potrzeby – nowy rower, wyjazd wakacyjny czy wymarzoną konsolę. Jednak prawdziwy fundament dojrzałości finansowej buduje się, gdy młody człowiek dostrzega, iż pieniądze mogą nie tylko czekać w skarbonce czy na koncie oszczędnościowym, ale także pracować, generując dodatkową wartość.
Dlatego rodzice coraz częściej poszukują narzędzi, które pozwalają w prosty i przejrzysty sposób wprowadzać dzieci w świat inwestowania. Mogą to być funkcje mikro-oszczędzania w aplikacjach bankowych, automatyczne przelewy na rachunek oszczędnościowy czy specjalne konta inwestycyjne dla najmłodszych. Dzięki nim choćby niewielkie, ale regularne wpłaty – kilkadziesiąt lub kilkaset złotych miesięcznie – w perspektywie kilkunastu lat mogą przełożyć się na realny kapitał, a jednocześnie stają się praktyczną lekcją systematyczności i cierpliwości.
Jednym z przykładów takich rozwiązań są konta inwestycyjne dla dzieci. Produkt ten pozwala rodzinom odkładać środki, które następnie trafiają do zdywersyfikowanych portfeli ETF. Konto mogą zasilać różni członkowie rodziny – rodzice, dziadkowie czy chrzestni. W dniu osiemnastych urodzin właściciel rachunku otrzymuje pełną kontrolę nad zgromadzonymi środkami, a wraz z nimi cenne doświadczenie oraz świadomość, jak działa długoterminowe inwestowanie.
Budowanie przyszłości finansowej dziecka to proces, który powinien zaczynać się jak najwcześniej. Nie chodzi wyłącznie o sam kapitał, ale także o nawyk systematyczności i zrozumienie, iż cierpliwe inwestowanie przynosi stabilne efekty. To przewaga, która może zaważyć na całym dorosłym życiu – podkreśla Jan Hlavsa, współzałożyciel Direct Fondee.
Rodziny, które korzystają z podobnych rozwiązań zauważają, iż konto inwestycyjne dla dziecka staje się nie tylko instrumentem finansowym, ale również narzędziem edukacyjnym. Wspólne sprawdzanie salda, rozmowy o comiesięcznych wpłatach czy obserwacja, jak w czasie zmienia się wartość portfela, to dla najmłodszych praktyczne doświadczenia, których nie zastąpi szkolna teoria. Młody człowiek wchodzi w dorosłość wyposażony w świadomość, iż regularność, cierpliwość i mądre planowanie mają większą wartość niż pogoń za natychmiastowym zyskiem.
Powrót do szkoły – początek świadomej drogi finansowej
Nowy rok szkolny to nie tylko moment powrotu do codziennej nauki przedmiotów, które kształtują wiedzę i kompetencje akademickie, ale także doskonała okazja, by rozwijać praktyczne umiejętności potrzebne w dorosłym życiu. Wśród nich umiejętność odpowiedzialnego zarządzania pieniędzmi odgrywa szczególną rolę, ponieważ wpływa na poczucie bezpieczeństwa, niezależność i zdolność do realizowania marzeń.
Każda rozmowa o kosztach szkolnej wyprawki, decyzja o odłożeniu części kieszonkowego czy wspólne sprawdzenie stanu oszczędności staje się cenną lekcją finansowej odpowiedzialności. Wprowadzając dzieci w świat oszczędzania i inwestowania, rodzice przekazują im nie tylko wiedzę, ale także kształtują postawy i nawyki, które będą procentować przez lata. Kapitał zgromadzony w dzieciństwie może pomóc w starcie w dorosłość, ale równie istotna jest świadomość, iż cierpliwość, regularność i planowanie mają większą wartość niż szybka gratyfikacja.
